Zespół uczonych z Uniwersytetu w Warwick zidentyfikował najstarszy martwy układ planetarny w naszej galaktyce. Wyniki opublikowane w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society stwierdzają, że mały biały karzeł oddalony od nas o 90 lat świetlnych, jak również pozostałości jego planet, mają ponad dziesięć miliardów lat.
Niepewne losy białych karłów
Większość gwiazd (w tym Słońce) skończy swój żywot jako biały karzeł. Jest to typ gwiazdy, która wypaliła całe swoje paliwo i pozbyła się zewnętrznych warstw, a następnie przechodzi proces kurczenia się i ochładzania. Wtedy to wszystkie planety krążące wokół niej zostają naruszone, a często nawet zniszczone – pozostałe szczątki wciąż krążą w przestrzeni kosmicznej.
Czytaj też: Quyllur w obiektywie Webba. Ten obiekt pochodzi z początków wszechświata
Brytyjscy uczeni przeanalizowali modele dwóch białych karłów, które zostały odkryte przez sondę kosmiczną Gaia. Obie z gwiazd są zanieczyszczone przez szczątki planetarne, przy czym jedna jest ekstremalnie niebieska, a druga czerwona. Naukowcy użyli danych spektroskopowych i fotometrycznych, aby ustalić, jak długo gwiazdy się chłodziły.
Stwierdzono, że “czerwona” gwiazda WDJ2147-4035 liczy ok. 10,7 mld lat, z czego 10,2 mld lat spędziła jako biały karzeł. Widmo z WDJ2147-4035 wykazało obecność metali: sodu, litu, potasu oraz węgiel, co czyni go najstarszym zanieczyszczonym metalami białym karłem odkrytym do tej pory. Z kolei “niebieska” gwiazda – WDJ1922+0233 – jest tylko nieco młodsza i została zanieczyszczona przez szczątki planetarne o składzie podobnym do skorupy ziemskiej. Niebieski kolor WDJ1922+0233, pomimo chłodnej temperatury powierzchni, jest spowodowany jej nietypową atmosferą helowo-wodorową.
Abbigail Elms, doktorantka na Wydziale Fizyki Uniwersytetu w Warwick, mówi:
Te zanieczyszczone metalami gwiazdy pokazują, że Ziemia nie jest wyjątkowa – istnieją inne systemy planetarne. 97% wszystkich gwiazd stanie się białym karłem i są one tak wszechobecne we wszechświecie, że bardzo ważne jest ich zrozumienie, zwłaszcza tych wyjątkowo chłodnych. Powstałe z najstarszych gwiazd w naszej galaktyce, chłodne białe karły dostarczają informacji o powstawaniu i ewolucji układów planetarnych wokół najstarszych gwiazd w Drodze Mlecznej.
Dzięki analizie widma gwiazdy, można określić, jak szybko metale zapadają się w jądro gwiazdy, co pozwala zrozumieć, jaki był skład pierwotnych ciał planetarnych.
Czytaj też: Dziura, ale nie czarna. Astronomowie zaobserwowali nietypową wyrwę w przestrzeni kosmicznej
Abbigail Elms dodaje:
Czerwona gwiazda WDJ2147-4035 jest zagadką, ponieważ szczątki planetarne są bardzo bogate w lit i potas, a tym samym niepodobne do niczego, co jest znane w Układzie Słonecznym. Jest to bardzo interesujący biały karzeł, ponieważ jego niska temperatura powierzchni, zanieczyszczające go metale, jego stary wiek oraz fakt, że jest magnetyczny, sprawiają, że jest niezwykle rzadki.