W tym roku nagrodzono naukowców z Japonii i USA, dzięki którym powstały niebieskie diody LED. Wskutek tego stało się możliwe skonstruowanie m.in. białych żarówek diodowych i lamp błyskowych w telefonach komórkowych.
Oto laureaci:
- prof. Isamu Akasaki z Meijo University i Nagoya University (Japonia)
- prof. Hiroshi Amano z Nagoya University (Japonia)
- prof. Shuji Nakamura z University of California w Santa Barbara (USA)
Opracowanie niebieskich LED było trudniejsze niż diod świecących w innych kolorach: czerwonym czy zielonym. Było jednak niezbędne, by można było stworzyć diodowe źródła światła białego. Dziś żarówki LED są coraz tańsze i zaczynają zastępować zarówno lampy żarowe (tradycyjne żarówki), jak i fluorescencyjne (świetlówki). Są od nich o wiele oszczędniejsze, ponieważ prawie nie nagrzewają się w czasie pracy (zamieniają energię przede wszystkim na światło), mają też większą trwałość i odporność na warunki środowiska (np. temperatury).
CZYTAJ TEŻ: Świetlana przyszłość bez żarówek. Co je zastąpi? Może świetlówki, może diody.
Dzięki lampom LED możliwe jest nie tylko oszczędniejsze oświetlanie miast, budynków czy mieszkań w krajach rozwiniętych, ale też skonstruowanie tanich, energooszczędnych lamp, których mogą używać mieszkańcy ubogich krajów. “Nagroda Nobla miała być przyznawana za odkrycia, które służą ludzkości. Dlatego przyznaliśmy ją w tym roku za to właśnie odkrycie” – wyjaśniał prof. Staffan Normark z komitetu noblowskiego. Niebieskie światło ma także zastosowania w innych dziedzinach: telekomunikacji, systemach sterylizujących wodę itd.
Więcej o znaczeniu tegorocznego Nobla z fizyki mówiłem w “Faktach TVN“.
Zobaczcie wywiad z prof. Nakamurą!
Noblowska prognoza
Od 2002 roku agencja Thomson Reuters stara się wytypować kandydatów na Nobla analizując, jak często cytowane są prace naukowe różnych uczonych. W poprzednich latach prognoza była trafna w 35 przypadkach. Tak wyglądał tegoroczny zestaw fizyczny:
- za badania nad nanodrucikami i nanolaserami: prof. Peidong Yang z University of California w Berkeley (USA)
- za badania nad ferroelektrykami i multiferroikami: prof. Yoshinori Tokura z Uniwersytetu Tokio (Japonia), prof. Ramamoorthy Ramesh z University of California w Berkeley (USA) i prof. James F. Scott z University of Cambridge (Wielka Brytania)
- za badania nad kwantowym efektem Halla i izolatorami topologicznymi: prof. Charles L. Kane z University of Pennsylvania (USA), prof. Laurens W. Molenkamp z Universität Würzburg i prof. Shoucheng Zhang ze Stanford University (USA)
CZYTAJ TEŻ
- “Stary jak Nobel: Szwedzi stracą monopol na naukę?“
- Czy można otrzymać Nagrodę Nobla za fikcyjne odkrycie?