Już 28 czerwca 2025 roku w życie wchodzą w Polsce przełomowe zmiany, które znacząco poprawią dostępność wielu produktów i usług dla osób z niepełnosprawnościami. Szacuje się, że co czwarty dorosły mieszkaniec Unii Europejskiej, a w Polsce nawet 7 milionów osób, zmaga się z niepełnosprawnością, dlatego kluczowe jest, by zapewnić im odpowiedni dostęp do kluczowych rozwiązań. Dlatego, w odpowiedzi na potrzeby tej ogromnej grupy konsumentów, Unia Europejska wprowadziła Europejski Akt o Dostępności (European Accessibility Act – Dyrektywa 2019/882), którego polską implementacją jest Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, potocznie nazywana Polskim Aktem o Dostępności.
Czytaj też: Nowości w aplikacji mObywatel – zarządzanie dowodem osobistym i nowe funkcje „Załatw sprawę”
Warto tutaj zaznaczyć, że do tej pory obowiązki w zakresie dostępności spoczywały głównie na podmiotach administracji publicznej. Wraz ze wspomnianymi zmianami, prawo do dostępności zyskuje kluczowy wymiar biznesowy, czyniąc dostępność standardem w firmach oraz oferowanych przez nie produktach i usługach. Dzięki temu firmy otworzą się też na ogromny, często niedoceniany rynek konsumentów, bo tak naprawdę nie chodzi tylko o osoby z niepełnosprawnościami, ale też ich rodziny, seniorów oraz każdego użytkownika, który ceni sobie wygodę i intuicyjność użytkowania.
Ale przejdźmy teraz do najważniejszego, czyli wyjaśnienia tego, co zmieni się od 28 czerwca
Już od przyszłego piątku przedsiębiorcy będą zobowiązani do wprowadzania na rynek produktów i usług, które spełniają nowe wymogi dostępności. Innymi słowy – wiele urządzeń i usług, z których na co dzień korzystamy, staną się bardziej przyjazne i prostsze w obsłudze dla każdego, niezależnie od stopnia sprawności, wieku czy ogólnego obeznania w świecie nowych technologii. Zmianami zostaną objęte m.in.:
- Samoobsługowe terminale wolnostojące — bankomaty, wpłatomaty, automaty biletowe, urządzenia do odprawy na lotnisku, interaktywne terminale informacyjne. Przykładowo, w bankomatach pojawią się komunikaty głosowe dla osób niewidomych i niedowidzących, przyciski z alfabetem Braille’a, a nowe urządzenia będą montowane na wysokości dostępnej dla osób na wózkach inwalidzkich. Ekrany mają oferować wyższy kontrast. Podobne udogodnienia pojawią się także w parkomatach czy kasach samoobsługowych.
- Sprzęt komputerowy i systemy operacyjne — komputery stacjonarne, laptopy, smartfony, tablety.
- Terminale płatnicze — urządzenia używane w sklepach.
- Urządzenia do świadczenia usług telekomunikacyjnych — routery, modemy.
- Urządzenia dostępu do audiowizualnych usług medialnych — piloty, dekodery (set-top box), odtwarzacze multimedialne.
- Czytniki książek elektronicznych.
Czytaj też: Staż pracy inaczej od 2026 roku. Umowa zlecenie i działalność gospodarcza też będą się liczyć
Jak wspomniałam wcześniej, dotyczy to także usług cyfrowych, takich jak:
- Usługi dostępu do audiowizualnych usług medialnych — obsługa platform VOD, telewizji hybrydowej.
- Usługi łączności elektronicznej — telefonicznej, internetowej, w tym łączność alarmowa.
- Usługi cyfrowe w transporcie pasażerskim — usługi informacyjne, bilety elektroniczne.
- Usługi bankowości detalicznej — włącznie z punktami informacyjnymi (helpdeskami).
- Sklepy internetowe — sprzedaż wszelkich produktów i usług online. Obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej dla sklepów internetowych oznacza m.in. możliwość obsługi strony bez użycia myszy (np. klawiaturą), możliwość złożenia zamówienia przez osobę z niepełnosprawnością bez pomocy osób trzecich, teksty alternatywne dla zdjęć (alt text), dostępne formaty dokumentów, przystępny język i czytelną nawigację, zgodność z międzynarodowym standardem WCAG 2.1 oraz spójne komunikaty o błędach w formularzach.
- Rozpowszechnianie książek elektronicznych — ich tworzenie, oferowanie i sprzedaż.
Te zmiany to kolejny etap w budowaniu dostępnego społeczeństwa, w którym każdy, bez względu na swoje ograniczenia, może swobodnie korzystać z powszechnych produktów i usług, prowadzić niezależne życie i aktywnie uczestniczyć w życiu zawodowym. Do tej pory różne firmy podchodziły do tego na swój sposób – niektórzy aktywnie wdrażali rozwiązania ułatwiające dostępność, inni natomiast starali się to ignorować, czasem tylko, np. z okazji Światowego Dnia Dostępności, wprowadzając coś nowego. Dlatego takie przepisy mają ogromne znaczenie.
Czytaj też: Wardrobing rujnuje sklepy internetowe. Co piąty młody Polak traktuje je jak darmowe wypożyczalnie
Jak zwykle w grę wchodzą kary, gdy ktoś nie dostosuje się do nowych zasad. Polski Akt o Dostępności dotyczy producentów, upoważnionych przedstawicieli, importerów (również spoza UE) i dystrybutorów, a także usługodawców (z wyjątkiem mikroprzedsiębiorstw świadczących usługi). Firmy, które nie dostosują się do nowych przepisów, muszą liczyć się z wysokimi karami – nawet do 10% rocznego dochodu firmy. Ustawa przewiduje również kontrole i postępowania administracyjne wobec przedsiębiorców uchylających się od swoich obowiązków.