Ciekawy, choć nieco makabryczny przypadek medyczny, został opisany w czasopiśmie JAMA Opthalmology. Lekarze zdiagnozowali u kobiety rzadką infekcję zwaną pentastomatozą oczną, która jest wywoływana przez pasożyta składającego jaja w wężach. Jak zatem znalazł się on w tak nietypowym dla siebie środowisku?
Wrzęchy – co to za pasożyty?
Pentastomatozy to rzadkie choroby odzwierzęce wywoływane przez stadium larwalne pasożytów wewnętrznych, znanych jako wrzęchy (Pentastomida). Ich klasyfikacja filogenetyczna nie jest w pełni ustalona, ale na podstawie morfologii plemników i badań molekularnych wrzęchy obecnie uważa się za skorupiaki. Ostatnio odnotowuje się coraz więcej przypadków pentastomatozy – zwłaszcza w Afryce, chociaż infekcje najczęściej występują w obrębie jamy brzusznej.
Czytaj też: Ta choroba powoduje paskudne i bolesne wrzody. Po 80 latach rozwiązano jej zagadkę
Większość przypadków pentastomatozy zgłaszanych u ludzi jest spowodowana infekcjami Armillifer spp., w szczególności A. armillatus. Dorosłe pasożyty mają długość od 1 do 14 cm – samice na ogół są większe. Mają pięć przednich przydatków, jednym z nich jest otwór gębowy, stąd też pochodzi ich nazwa.
Wrzęchy są pasożytami obligatoryjnymi. Ich dorosłą postać spotyka się w górnych drogach oddechowych gadów, ptaków, a nawet ssaków, takich jak psy czy małpy. Tam samce i samice składają jaja, które są wydalane z żywiciela przez górne drogi oddechowe (kaszel, ślina) lub układ pokarmowy (kał). Jaja mogą następnie zostać połknięte przez żywiciela pośredniego – zazwyczaj rybę lub małego gryzonia – z którego wylęgają się larwy, przedostają się przez ścianę jelita, a następnie tworzą cysty w różnych częściach ciała. Cykl kończy się w momencie połknięcia żywiciela pośredniego przez żywiciela głównego, w którym robak przedostaje się do górnych dróg oddechowych, czołgając się z przełyku.
Ludzie mogą stać się przypadkowymi żywicielami pośrednimi, co prowadzi do pasożytniczych ślepych zaułków, ponieważ cykl nie może zostać dokończony. Ze względu na bezobjawowy charakter inwazji ogólnoustrojowej, dokładna liczba pacjentów dotkniętych pentastomatozą nie jest znana.
Pierwszy taki przypadek medyczny na świecie
Lekarze podali, że 28-latka z Basankusu w Kongo nie wykazywała żadnych objawów poza zauważalnym guzem w kąciku oka. Po zbadaniu odkryli, że masa może się poruszać, i usunęli ją chirurgicznie, odsłaniając bladą larwę w kształcie litery C. Wysłali próbkę do dalszej analizy i odkryli, że mają do czynienia z gatunkiem Armillifer grandis.
Czytaj też: Złe wieści! Chorobą Alzheimera można się zarazić?!
Ludzie mogą zarazić się A. grandis jedząc lub pijąc żywność lub wodę skażoną jajami lub przez bliski kontakt z zakażonym wężem. Czasami do ekspozycji na pasożyta dochodzi w wyniku konsumpcji niedogotowanego mięsa zainfekowanego węża. Ale w tym przypadku kobieta oświadczyła, że nigdy nie miała kontaktu z taką przekąską, choć była przyzwyczajona do jedzenia mięsa… krokodyli.
Nigdy wcześniej nie zgłoszono żadnego przypadku pentastomatozy ocznej u osób jedzących mięso krokodyli, ale zwierzęta te faktycznie mogą być żywicielami pośrednimi. Możliwe także, że mięso krokodyla na straganie stało obok zakażonego mięsa węża i w ten sposób doszło do transmisji pasożyta.
Wrzęchy, gdy dostaną się już do organizmu człowieka, najczęściej atakują narządy wewnętrzne i otaczające je tkanki. Infekcje te zazwyczaj nie powodują żadnych objawów, choć czasami może dojść do skrajnej reakcji immunologicznej i śmierci. Infekcje oczu są rzadkim objawem choroby (zaledwie 15 takich przypadków w literaturze medycznej), ale są nieco łatwiejsze do wykrycia, ponieważ powodują widoczne zmiany. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu larw i podaniu leków przeciwpasożytniczych.