Ukryta potęga głębin. Podwodne wulkany dominują liczebnie
Choć może się to wydawać zaskakujące, znacznie więcej wulkanów znajduje się pod wodą niż na lądzie. Szacunki mówią nawet o czterokrotnej przewadze tych podwodnych. Jeśli na powierzchni znamy około 1500 aktywnych wulkanów, to na dnie oceanów może ich być blisko 6000. David Ferguson z University of Leeds zwraca uwagę, że wykrycie erupcji na dnie morskim to nie lada wyzwanie. W przeciwieństwie do spektakularnych wybuchów wulkanów lądowych, te podwodne pozostają zwykle niezauważone.
Brytyjscy naukowcy odkryli fascynujący proces powstawania tak zwanych megapióropuszy. To potężne kolumny podgrzanej wody, które unoszą się z dna oceanicznego. Powstają nie tylko przez erupcję lawy, ale głównie przez szybkie opróżnianie zbiorników gorących płynów w skorupie ziemskiej. Skala tego zjawiska naprawdę imponuje. Objętość wody zaangażowana w tworzenie tych struktur odpowiada czterdziestu milionom basenów olimpijskich. To wystarczająco dużo, by wypełnić całe Morze Bałtyckie. Erupcje podwodne wyraźnie różnią się od tych na lądzie. Ogromne ciśnienie panujące na głębokości kilku kilometrów i niska temperatura wody tworzą specyficzne warunki dla aktywności wulkanicznej.
Czytam też: Naukowcy przyjrzeli się nanolitom. Co robią mikroskopijne kryształy w erupcjach wulkanów?
Poniżej głębokości około 2200 metrów ciśnienie jest zbyt duże, aby woda mogła się zagotować. Zamiast tego zachodzi proces hartowania. Gdy gorąca magma o temperaturze 800 stopni Celsjusza styka się z wodą, ta natychmiast paruje, a jej gwałtowna ekspansja może rozbijać lawę na fragmenty. Dramatyczna zmiana temperatury powoduje natychmiastowe krzepnięcie magmy, tworząc charakterystyczne formy geologiczne: szkło wulkaniczne czy lawę poduszkową. Te struktury są unikalne dla środowiska podwodnego.
Oazy życia w głębinach. Zaskakująca różnorodność
Wbrew intuicji, podwodne wulkany nie są pustynią biologiczną. Deborah Kelley, ekspertka od geologii morskiej, zauważa: „Kiedy docierasz do pól kominów, zdajesz sobie sprawę, że wulkan jest oazą życia”. Wspomniane kominy hydrotermalne powstające wokół podwodnych wulkanów dostarczają minerałów i związków chemicznych, które wspierają unikalną różnorodność biologiczną. Organizmy żyjące w tych ekosystemach rozwinęły zdolność do życia bez światła słonecznego, czerpiąc energię z procesów chemicznych. Centrum oceaniczne Smithsonian Institute przyznaje, że w dużej mierze nie wiadomo, jak działają podwodne wulkany. Erupcje są zasłonięte przez tysiące metrów wody, co uniemożliwia bezpośrednią obserwację. Na szczęście sytuacja powoli się zmienia. Rozwój instrumentów umieszczanych na dnie morskim oznacza, że dane mogą być przesyłane na żywo podczas aktywności wulkanicznej. David Ferguson podkreśla, iż ciągłe mapowanie oraz pobieranie próbek dna oceanicznego stopniowo odsłania wulkaniczny charakter naszych oceanów.
Czytam też: Mroczna tajemnica amerykańskiego wybrzeża. Po latach dostrzegli skalę problemu
Badania podwodnych wulkanów mają również wymiar historyczny. Tom Gernon z University of Southampton twierdzi, że struktury te na etapie tzw. Ziemi-śnieżki odegrały kluczową rolę w transformacji naszego świata. Uwalnianie pierwiastków takich jak wapń, magnez, krzemionka i fosfor przez podwodną aktywność wulkaniczną pozwala zrozumieć, jak nasza planeta otrzymała tlen w atmosferze i oceanach. W ostatecznym rozrachunku umożliwiło to ewolucję życia od organizmów jednokomórkowych do zwierząt. Oceany wciąż skrywają więcej tajemnic niż odkryć. Podwodne wulkany, które przez miliony lat kształtowały naszą planetę, dopiero zaczynają ujawniać swoje sekrety. Choć technologia badawcza rozwija się szybko, wciąż jesteśmy na początku drogi do zrozumienia tych niezwykłych zjawisk. Energia, którą uwalniają, przypomina nam o potędze procesów geologicznych ukrytych pod powierzchnią mórz i oceanów