Przeciwciała to podstawowe elementy naszych układów odpornościowych, a ich pojawienie się jest naturalną odpowiedzią na atak bakterii lub wirusów. Zadaniem przeciwciał jest namierzenie intruza, by inne komórki układu odpornościowego mogły go usunąć. Bez przeciwciał nie bylibyśmy w stanie oprzeć się żadnym chorobom.
Czytaj też: Szczątki dwukrotnie starsze, niż sądzono. Losy mieszkańców tej jaskini są coraz bardziej zagadkowe
Do tej pory nie wiedzieliśmy jednak, że przeciwciała mogą przetrwać w nietkniętej formie w ludzkich zębach nawet 800 lat. Badanie przeprowadzone przez uczonych z University of Nottingham pod kierunkiem prof. Roberta Layfielda to ważny krok w rozwoju paleoproteomiki. Szczegóły opisano w czasopiśmie iScience.
Przeciwciała mogą ujawnić zagadki przeszłości
Od strony biochemicznej, przeciwciała są białkami wydzielanymi przez komórki plazmatyczne (pobudzone limfocyty B) w wyniku wtargnięcia do organizmu patogenu chorobotwórczego. Cechuje je zdolność do swoistego wiązania antygenów (“znakowania” celów). Zostały odkryte w 1890 r. przez Emila Behringa i Kitasato Shibasaburo, którzy opisali pozytywny wpływ surowicy zwierząt zakażonych krztuścem na chorych ludzi. Doprowadziło to do narodzin zupełnie nowej dziedziny medycyny – immunologii.
Czytaj też: Niespodziewane szczątki w chińskim grobowcu. Jak w ogóle znalazły się w tym miejscu?
Nowe badania brytyjskich uczonych mogą przysłużyć się w rozwoju paleoproteomiki, która zajmuje się badaniem starożytnych białek. Udało się już m.in. zidentyfikować białka ze szkliwa zębów nosorożca sprzed 1,7 mln lat, a także ze skorupy jaja strusia sprzed 6,5 mln lat. Wstępne badania wykazały także, że kości mamutów liczące prawie 40 tys. lat również są zdolne do zachowywania stabilnych przeciwciał.
Prof. Robert Layfield mówi:
Podczas badań naukowych oczekujemy nieoczekiwanego, ale uświadomienie sobie, że nienaruszone, funkcjonalne przeciwciała można oczyścić ze szczątków w zapisie archeologicznym, było dość zdumiewające. Wiadomo, że niektóre starożytne białka są stabilne, ale są to zazwyczaj białka “strukturalne”, takie jak kolageny i keratyny, które są dość obojętne.
Paleoproteomika była w przeszłości wykorzystywana przez uczonych z University z Nottingham do analizy innych białek związanych z chorobami, odzyskanych z ludzkich kości i zębów z Norton Priory w Cheshire. To pozwoliło na identyfikację niezwykłej starożytnej postaci choroby Pageta. Ale to dopiero początek badań paleoproteomicznych, a skupienie się na przeciwciałach z przeszłości jeszcze niejednokrotnie może nas zaskoczyć.
Prof. Anisur Rahman z University College London, który brał udział w badaniach, dodaje:
Przeciwciała są inne, ponieważ jesteśmy w stanie sprawdzić, czy nadal są w stanie rozpoznawać wirusy lub bakterie nawet po setkach lat. W tym przypadku odkryliśmy, że przeciwciała ze średniowiecznych zębów były w stanie rozpoznać wirusa Epsteina-Barr, który wywołuje gorączkę gruczołową. W przyszłości możliwe będzie sprawdzenie, w jaki sposób przeciwciała ze starożytnych okazów reagują na choroby występujące w tych okresach, takie jak czarna śmierć.