Odkrycie miało miejsce w 2020 roku na terenie Cheltenham, gdzie znajduje się rzymska willa. Na podstawie analiz zebranych w jej obrębie próbek gleby naukowcy uznali, iż mają do czynienia z mozaiką, która nie mogła powstać przed 400 rokiem. Jako że upadek cesarstwa zachodniorzymskiego wyznaczał też symboliczną datę początku średniowiecza, to zgromadzone w toku badań informacje pozwolą na lepsze zrozumienie okoliczności ówczesnego życia na terenach Wielkiej Brytanii.
Czytaj też: Fascynujące rozwiązanie z czasów starożytnych. Stał za nim lud, o którym prawie nic nie wiadomo
Zdaniem uczestników wykopalisk pod koniec IV wieku doszło do krachu gospodarczego, ale wcale nie musiał on doprowadzić do ruiny, o jakiej mówiono w oparciu o wcześniejsze badania. Według ich autorów miasta i wille miały zostać opuszczone przez dużą część mieszkańców, a na przestrzeni kolejnych lat miejsca te zmieniły się w ruinę. Jako że płytki tworzące mozaikę z rzymskiej willi w Cheltenham nie zostały położone przed 400 rokiem, to oznacza to, iż tamtejsi mieszkańcy wciąż je rozwijali, pomimo rzekomego krachu.
Datowanie zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metody radiowęglowej. Poza tym badacze wzięli też pod uwagę znalezione wyroby ceramiczne. Później do akcji wkroczyła technika znana jako datowanie metodą optyczną, dzięki której możliwe jest określenie, ile czas minęło od ostatniej ekspozycji próbek gleby na światło lub ciepło. Zapewnia to skuteczne narzędzie pozwalające na datowanie różnego rodzaju obszarów.
Mając pewność, iż mozaika powstała w V wieku (a na pewno nie wcześniej), archeolodzy zyskali bardzo mocny argument dotyczący funkcjonowania miasta i willi rzymskich na Wyspach Brytyjskich w okresie, gdy zachodnia część Cesarstwa Rzymskiego chyliła się ku upadkowi. Podział na część wschodnią i zachodnią nastąpił w 395 roku i był to wstęp do nadchodzącego kataklizmu.
Mozaika znaleziona na terenie dawnej willi rzymskiej została poddana datowaniu, które wykazało, iż powstała najprawdopodobniej w V wieku
Konstantynopol przetrwał oczywiście znacznie dłużej, bo ponad tysiąc kolejnych lat, by ostatecznie poddać się w 1453 roku wojskom tureckim sułtana Mehmeda II. W przypadku Rzymu upadek miał natomiast miejsce w 476 roku – właśnie wtedy Odoaker, będący wodzem germańskim, obalił cesarza Romulusa Augustulusa. I choć tego typu informacje nie są nowe, to kulisy wydarzeń rozgrywających się na północy Starego Kontynentu były zdecydowanie bardziej niejasne.
Czytaj też: Ukrzyżowali go Rzymianie. Tak wyglądał mężczyzna sprzed niemal 2000 lat
Z tego względu mozaika z Cheltenham stanowi smakowity kąsek dla historyków. Nie można także odmówić kunsztu wykonania jej twórcom, choć w przypadku uczestników wykopalisk zapewne znacznie większym zainteresowaniem od kwestii wizualnych cieszył się aspekt związany z datowaniem tej posadzki. Co ciekawe, mozaika została ponownie przykryta warstwami ziemi, co ma zapewnić jej ochronę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.