Naukowcy z Uniwersytetu Kumamoto opracowali metodę, która pozwala zajrzeć w głąb historii w sposób dotąd niedostępny. Dzięki połączeniu nowoczesnych technik obrazowania z tradycyjnym rzemiosłem udało im się zrekonstruować struktury sieci rybackich sprzed sześciu tysięcy lat.
Czytaj też: Wybrał się na ryby, a wrócił z historycznym odkryciem. Zaczęło się od dziwnych odczytów sonaru
Kluczem do sukcesu okazało się połączenie zaawansowanej tomografii komputerowej z techniką odlewania silikonowego. Ta nietypowa kombinacja pozwoliła na odtworzenie struktur, które wcześniej pozostawały całkowicie niedostępne dla badaczy. Co ciekawe, metoda jest całkowicie bezpieczna dla zabytków – nie wymaga ich niszczenia ani nawet dotykania.
Tomografia ujawniła zaskakująco precyzyjne szczegóły. Naukowcy mogli prześledzić nawet kierunek skrętu pojedynczych nici czy rozpoznać typy zastosowanych węzłów. Takie detale dają nam wgląd w poziom zaawansowania technologicznego społeczności żyjących w okresie Jomon, który trwał od 14 000 do 900 roku przed naszą erą.
Sieci rybackie sprzed 6000 lat
Badania prowadzono na ceramice pochodzącej z dwóch odległych regionów Japonii – północnego Hokkaido i południowego Kiusiu. I tu czekała na naukowców pierwsza niespodzianka. Okazało się, że w każdym z tych regionów rozwijały się zupełnie inne techniki tworzenia sieci.
Czytaj też: Człowiek pochodzi od ryby. Dowody można znaleźć w naszych genach
Na Hokkaido odkryto ślady sieci o dużych oczkach, wiązanych skomplikowanymi węzłami płaskimi. Tymczasem w Kiusiu znaleziono struktury o drobnych oczkach, mniejszych niż 6,5 mm, które prawdopodobnie w ogóle nie służyły do łowienia ryb. Te miniaturowe sieci wiązano prostszymi węzłami i mogły pełnić funkcję pojemników lub form do kształtowania ceramiki.
To odkrycie burzy dotychczasowe założenia archeologów. Okazuje się, że odciski włókien w ceramice nie zawsze oznaczały narzędzia rybackie. Starożytne społeczności wykazywały się dużą pomysłowością w wykorzystywaniu dostępnych materiałów.
Sieci służyły nie tylko do połowu ryb. Były również używane jako elementy wzmacniające konstrukcję ceramiki, formy do kształtowania naczyń, torby do przenoszenia różnych przedmiotów oraz wkładki stabilizujące podczas pracy garncarskiej. Ta wielofunkcyjność świadczy o praktycznym podejściu do gospodarowania zasobami.
Professor Emeritus Hiroki Obata, jeden z autorów badania, zwraca uwagę na ciekawe podobieństwa między dawnymi praktykami a współczesnymi trendami:
Nasze odkrycia ujawniają wczesną formę świadomości środowiskowej i zasobowej, odzwierciedlającą koncepcje promowane w dzisiejszych Celach Zrównoważonego Rozwoju.
Ponowne wykorzystywanie sieci jako materiału konstrukcyjnego w ceramice pokazuje, że społeczności Jomon praktykowały recykling na tysiące lat przed tym, jak stał się on globalnym trendem. Co ważne, nie wynikało to z ubóstwa, ale z przemyślanej strategii gospodarowania dostępnymi zasobami.
Badanie opublikowane w Journal of Archaeological Science otwiera nowe możliwości dla archeologii na całym świecie. Opracowana metodologia może pomóc w identyfikacji podobnych artefaktów w innych regionach, co z kolei pozwoli lepiej zrozumieć prehistoryczną produkcję tekstyliów, sieci handlowe i specjalizację rzemieślniczą.
Metoda opracowana przez japoński zespół wydaje się obiecująca, ale jej prawdziwa wartość okaże się dopiero wtedy, gdy zostanie zastosowana do badania innych znalezisk archeologicznych. Jeśli okaże się skuteczna, możemy spodziewać się podobnych rekonstrukcji z różnych zakątków świata, co z pewnością wzbogaci naszą wiedzę o początkach ludzkiej cywilizacji.