Choinki ze złota? Niezwykłe zjawisko w Laponii

W fińskiej Laponii odkryto coś, co dotąd należało do świata legend – świerki, w których igłach znajdują się drobiny złota. Naukowcy udowodnili, że niektóre drzewa w rejonie kopalni Kittilä dosłownie akumulują metal szlachetny w postaci nanocząsteczek. Zjawisko to, choć niewidoczne gołym okiem, może w przyszłości zmienić sposób, w jaki szukamy złóż surowców pod powierzchnią ziemi.
...

Badania przeprowadzone przez zespół z Uniwersytetu w Oulu wykazały, że w igłach kilku świerków rosnących w pobliżu największej europejskiej kopalni złota w Kittilä znajdują się nanocząsteczki tego metalu. Naukowcy przebadali 138 próbek igieł z 23 drzew, z czego w czterech znaleziono wyraźne ślady złota. Cząstki były osadzone w strukturze igieł i otoczone przez błony bakteryjne, tzw. biofilm. To odkrycie sugeruje, że mikroorganizmy mogą odgrywać kluczową rolę w przenoszeniu i akumulacji złota w tkankach roślinnych.

Czytaj też: Złoto z wnętrza Ziemi wychodzi na powierzchnię w zaskakujący sposób. Zdumiewające odkrycie

Analiza genetyczna potwierdziła obecność bakterii z rodzajów P3OB-42, Cutibacterium i Corynebacterium, które są zdolne do redukowania jonów metali. Gdy rozpuszczalne formy złota przedostają się z gleby do korzeni, bakterie mogą przekształcać je w stałe cząstki, które następnie osadzają się w tkankach rośliny. Ten proces nazywany jest biomineralizacją – naturalnym mechanizmem, dzięki któremu żywe organizmy tworzą minerały, od muszli po metaliczne drobiny w roślinach.

Według dr Kaisy Lehosmaa, autorki badań, odkrycie jest pierwszym potwierdzeniem, że bakterie żyjące w symbiozie z roślinami mogą brać udział w powstawaniu złota w ich tkankach. Złote cząstki mają wielkość zaledwie kilku nanometrów, co oznacza, że ich ilość jest zbyt mała, by miała wartość przemysłową. Mimo to sam fakt ich obecności otwiera nowy rozdział w geologii i biologii środowiskowej.

Świerki ze złota to nie fikcja

Choć złote igły świerków z Laponii nie uczynią nikogo bogaczem, badacze widzą w tym zjawisku potencjał praktyczny. Jeśli obecność złota w tkankach drzew można powiązać z jego występowaniem w glebie, to rośliny mogą stać się naturalnymi wskaźnikami złóż. W ten sposób biomonitoring mógłby zastąpić część kosztownych i inwazyjnych badań geologicznych.

Czytaj też: Drzewa komunikują się w niesamowity sposób. Nie sądziliśmy, że to w ogóle możliwe

Podobne pomysły pojawiały się już wcześniej. W 2019 r. australijska firma Marmota wykryła w liściach eukaliptusów ślady złota, które wskazały lokalizację żyły o grubości sześciu metrów. Takie przykłady dowodzą, że biogeochemiczne śledzenie pierwiastków w roślinach może być skutecznym sposobem odkrywania złóż, zwłaszcza w trudno dostępnych regionach. W Finlandii, gdzie duża część powierzchni jest pokryta lasami, metoda ta mogłaby okazać się szczególnie przydatna.

Świerki mogą być detektorami złóż złota /Fot. Unsplash

Proces gromadzenia metali szlachetnych w roślinach jest wieloetapowy. Złoto w glebie występuje w postaci jonów rozpuszczonych w wodzie, które wraz z sokami mineralnymi przenikają przez system korzeniowy do wnętrza rośliny. W igłach i liściach osadzają się następnie dzięki działaniu mikroorganizmów, które redukują jony złota do formy stałej. W ten sposób powstają nanocząstki, które mogą pozostać uwięzione w tkankach roślin przez wiele miesięcy.

Zjawisko to zachodzi jednak tylko w wyjątkowych warunkach. W większości przypadków złoto pozostaje zbyt głęboko w skałach, by rośliny mogły je wchłonąć. Dlatego odkrycie z Laponii stanowi rzadki przykład naturalnej interakcji pomiędzy biologią i geochemią, w której mikroorganizmy stają się katalizatorami procesów typowych dla świata nieorganicznego.

Choć brzmi to jak wizja z baśni, wykorzystanie drzew jako “żywych detektorów złota” staje się realną perspektywą. Nowe techniki analizy nanocząsteczek i DNA mikroorganizmów mogą pozwolić w przyszłości na opracowanie map geochemicznych tworzonych na podstawie próbek liści i igieł. To podejście byłoby nie tylko tańsze, ale też bardziej ekologiczne niż tradycyjne odwierty.