Kiedy w 1999 roku BBC po raz pierwszy pokazało “Wędrówki z dinozaurami”, serial uznano za rewolucyjny. Połączenie narracji dokumentalnej z efektami komputerowymi pozwoliło widzom doświadczyć prehistorii tak, jakby oglądali film przyrodniczy o lwach na sawannie czy słoniach w dżungli. Teraz, ćwierć wieku później, twórcy wracają do tej samej idei, mając do dyspozycji CGI na zupełnie innym poziomie w porównaniu do stanu z początku lat 90. oraz znacznie bogatszą bazę wiedzy paleontologicznej.
Czytaj też: Dinozaury przeciwstawiają się nauce. Wcale nie rozwijały się tak, jak twierdzą badacze
Najnowsza odsłona powstała we współpracy z ekspertami z całego świata, a jej twórcy korzystali z materiałów zgromadzonych podczas wykopalisk na Saharze, w Portugalii, Kanadzie czy Stanach Zjednoczonych. To właśnie tam odkryto szczątki dinozaurów, które stały się głównym tematem poszczególnych odcinków. Dzięki nauce możemy lepiej zrozumieć, jak wyglądały, jak się zachowywały, jak przetrwały i gdzie znajdowały się w łańcuchu pokarmowym.
Nauka podana w atrakcyjnej formie
Nowa wersja “Wędrówek z dinozaurami” to kwintesencja tzw. edutainmentu – edukacji przez rozrywkę. Każdy z odcinków został zbudowany wokół losów jednego dinozaura, co pozwala widzowi przeżywać emocje podobne do tych, jakie towarzyszą bohaterom filmów fabularnych. Jednak każdy szczegół – od barwy skóry po sposób poruszania się – jest zakorzeniony w dowodach naukowych.
Czytaj też: Potężne drapieżniki siały postrach nawet wśród dinozaurów. Ich potomkowie wciąż zamieszkują Ziemię
Doskonałym przykładem jest rekonstrukcja spinozaura – jednego z najbardziej fascynujących mięsożerców w dziejach Ziemi. Jeszcze dwie dekady temu przedstawiano go jako drapieżnika podobnego do tyranozaura, tyle że z charakterystycznym “żaglem” na grzbiecie. Jednak odkrycia z ostatnich lat pokazały, że spinozaur prowadził półwodny tryb życia – miał wydłużony pysk przypominający paszczę krokodyla, a jego ogon był spłaszczony i służył do pływania. Serial pokazuje go właśnie w tej nowej odsłonie, opartej na znaleziskach z Maroka.
W innym odcinku poznajemy młodą samicę triceratopsa, która musi stawić czoło samotności po utracie stada. Twórcy pokazują jej zmagania w subtropikalnych lasach Ameryki Północnej, gdzie co krok czai się zagrożenie – zwłaszcza ze strony tyranozaura. Ta opowieść, choć oparta na faktach, nabiera wymiaru emocjonalnego dramatu – widz może niemal poczuć strach zwierzęcia, które wciąż jest zbyt młode, by samodzielnie poradzić sobie w świecie pełnym drapieżników.
Kolejny epizod przenosi nas na tereny dzisiejszej Portugalii, gdzie samotny luzotytan – olbrzymi zauropod – przemierza długą drogę w poszukiwaniu partnerki. To opowieść nie tylko o przetrwaniu gatunku, ale także o niebezpieczeństwach, na jakie zwierzęta narażają się, opuszczając swoje terytorium. Twórcy programu, konsultując się z paleontologami, pokazują, jak mogły wyglądać takie migracje i jakie mogły mieć implikacje dla całych populacji.
Nie zabraknie też opowieści o drapieżnikach, takich jak raptory, których inteligencja i strategia polowań przypominały zachowania współczesnych wilków. Dzięki najnowszym analizom ich szczątków, badacze mogą rekonstruować nawet takie szczegóły, jak sposób, w jaki zwierzęta poruszały się w grupie czy komunikowały podczas polowania. Serial wykorzystuje te ustalenia, aby pokazać, że dinozaury były bardziej złożone, niż często je przedstawiamy.
Co nowego w paleontologii?
Badania nad dinozaurami przeszły prawdziwą rewolucję w ciągu ostatnich kilku dekad. Dziś wiemy, że wiele z nich miało pióra – odkrycia z Chin udowodniły, że niektóre gatunki przypominały raczej gigantyczne ptaki niż gady. Fosylizacja pozwoliła także na odtworzenie pigmentów, co daje wskazówki dotyczące ubarwienia prehistorycznych gadów. Dlatego bohaterowie serialu nie są monotonnymi, szaro-zielonymi olbrzymami, lecz mienią się barwami, które mogły służyć kamuflażowi, odstraszaniu rywali czy przyciąganiu partnerów.
Serial pokazuje również, jak naukowcy wykorzystują nowoczesne technologie – od tomografii komputerowej po modelowanie biomechaniczne – aby odtworzyć sposób poruszania się i zachowania dinozaurów. Dzięki temu możemy zobaczyć, jak tyranozaur uderza szczęką z siłą kilku ton, a spinozaur porusza się w wodzie zwinnie jak krokodyl.
Serial dla całej rodziny
“Wędrówki z dinozaurami” to więcej niż lekcja paleontologii, to świetna propozycja na rodzinny seans. Dzieci zobaczą niezwykłe stworzenia w realistycznych scenach, młodzież i dorośli dowiedzą się więcej o nauce stojącej za rekonstrukcjami, a wszyscy przeżyją emocjonującą przygodę. To rzadkie połączenie cech, które tak dobrze wpisuje się w tradycję BBC – prezentowanie wiedzy w angażującym, przygodowym opakowaniu.
Showrunnerka Kirsty Wilson podkreślała, że najtrudniejszym zadaniem zespołu było “wierne trzymanie się faktów naukowych, przy jednoczesnym zachowaniu porywającej narracji”. Krytycy zwracają uwagę, że produkcji udało się osiągnąć ten balans – jak pisał “Daily Star”: “dinozaury przestają być tylko szkieletami, a stają się istotami zmysłowymi, posiadającymi strategie i motywacje”.
Premiera już 14 września
Nowe “Wędrówki z dinozaurami” powstały we współpracy z ZDF, France Televisions i PBS, co podkreśla ich międzynarodowy charakter. Premierowe odcinki będzie można oglądać w niedziele o godz. 11:00 i 21:00 w BBC Earth, a także w BBC Player godzinę po emisji telewizyjnej.
To nie tylko powrót do kultowej marki, ale też zaproszenie do odkrywania świata, który zniknął miliony lat temu, a jednak dzięki nauce i wyobraźni wciąż potrafi fascynować.