Gigantyczne pierścienie w kosmicznej przestrzeni
Obiekt oznaczony jako J131346.9+500320 to nie kolejny punkt na niebie. Astronomowie mają do czynienia z najpotężniejszym i najbardziej odległym Dziwnym Okręgiem Radiowym (ORC), jaki kiedykolwiek zaobserwowano. Składa się z dwóch przecinających się pierścieni emitujących intensywne promieniowanie radiowe. Jego moc szacuje się na 2,27 × 10²⁶ W Hz⁻¹, co czyni go niemal stukrotnie jaśniejszym od innych znanych obiektów tego typu. Rozmiary tej struktury są trudne do ogarnięcia. Każdy z pierścieni rozciąga się na około 978 tysięcy lat świetlnych. Gdyby umieścić go w miejscu Drogi Mlecznej, objąłby niemal całą naszą galaktykę. Całość otacza dodatkowo słaba aureola o szerokości blisko 2,6 miliona lat świetlnych.
Czytaj też: Kometa 3I/ATLAS zaskakuje astronomów. Nietypowy skład chemiczny gościa z daleka
Dziwne Okręgi Radiowe to stosunkowo świeże odkrycie w astronomii, ponieważ pierwszy zaobserwowano dopiero pięć lat temu. Do tej pory udało się zidentyfikować zaledwie kilkanaście takich obiektów, przy czym tylko dwa mają podwójną strukturę pierścieniową. Te tajemnicze źródła emisji są widoczne wyłącznie w zakresie fal radiowych, pozostając całkowicie niewidoczne dla teleskopów optycznych. Co szczególnie intryguje naukowców, to charakterystyka światła pochodzącego z J131346.9+500320. Wykazuje ono cechy starzejącej się plazmy synchrotronowej, co oznacza, iż obserwowana struktura jest reliktem wydarzeń sprzed miliardów lat.
Supermasywne czarne dziury jako kosmiczni rzeźbiarze
Za powstaniem tego niezwykłego zjawiska najprawdopodobniej stoją najbardziej energetyczne procesy we wszechświecie. Źródłem podwójnej struktury wydają się być potężne wiatry lub gigantyczne wstrząsy pochodzące z supermasywnej czarnej dziury znajdującej się w centrum galaktyki między pierścieniami. Mechanizm powstawania ORC można porównać do kosmicznej gry w bilarda. Gdy supermasywna czarna dziura „budzi się” po okresie względnego spokoju, może emitować potężne strumienie materii i energii. Te kosmiczne wiatry, poruszające się z prędkościami zbliżonymi do prędkości światła, zderzają się z otaczającą materią międzygalaktyczną, tworząc charakterystyczne struktury pierścieniowe.
Duży wstrząs wywołany fuzją galaktyka-galaktyka lub czarna dziura-czarna dziura, bądź potężny superwiatr, mógłby skompresować uśpiony płat radiowy i ponownie przyspieszyć jego cząstki, aby były widoczne jako pierścienie lub połamane powłoki – wyjaśnia Ananda Hota, główny autor badania
To, co widzimy obecnie, to prawdopodobnie „skamieniały” ślad dawnej aktywności czarnej dziury. Jest to struktura, której blask został ponownie wzmocniony przez świeże, potężne zjawiska kosmiczne. Warto zauważyć, że odkrycie J131346.9+500320 stanowi przykład udanej współpracy między zawodowymi astronomami a miłośnikami nauki. Obiekt zidentyfikowano w ramach projektu RAD@home, który angażuje ochotników z całego świata do analizowania ogromnych baz danych astronomicznych. Fakt, że to obywatele naukowcy dostrzegli te struktury, pokazuje ciągłą wartość ludzkiej zdolności rozpoznawania wzorców, nawet w dobie zaawansowanego uczenia maszynowego. Algorytmy, choć niezbędne do przeszukiwania milionów źródeł, wciąż mają problemy z identyfikacją rzadkich i nieregularnych struktur radiowych.
Co dalej z tajemniczymi okręgami?
W ramach tego samego projektu odkryto również dwa inne interesujące obiekty: gigantyczną galaktykę radiową z zakrzywionym dżetem i dużym okręgiem radiowym oraz galaktykę radiową z podobnym okręgiem na końcu dżetu.
Ta praca pokazuje, jak profesjonalni astronomowie i obywatele mogą wspólnie przesuwać granice odkryć naukowych. ORC należą do najbardziej dziwacznych i pięknych struktur kosmicznych, jakie kiedykolwiek widzieliśmy – dodaje Hota
Czytaj też: Tajemnicze szarpnięcie głęboko w Ziemi. Satelity NASA wykryły coś niezwykłego
Te odkrycia sugerują, że ORC i pierścienie radiowe nie są odosobnionymi ciekawostkami, lecz częścią szerszej rodziny egzotycznych struktur plazmowych kształtowanych przez aktywność czarnych dziur. Każde nowe znalezisko przybliża nas do zrozumienia, jak galaktyki i supermasywne czarne dziury ewoluują wspólnie przez miliardy lat kosmicznej historii. Odkrycie J131346.9+500320 otwiera nowy rozdział w badaniach nad najdziwniejszymi obiektami we wszechświecie. W miarę jak teleskopy nowej generacji będą skanować niebo z coraz większą precyzją, możemy spodziewać się ujawnienia kolejnych spektakularnych struktur kosmicznych.