Za tym pozornie prostym rozwiązaniem kryje się fascynująca historia Franka Cyra, profesora z Columbia University, który postanowił uporządkować system przypominający bardziej ruletkę niż zorganizowany przewóz dzieci. Jego decyzja, poparta naukowymi argumentami, przez dekady chroni bezpieczeństwo najmłodszych uczestników ruchu drogowego.
Frank W. Cyr. Człowiek, który uporządkował szkolny transport
Frank W. Cyr, urodzony 7 lipca 1900 roku w Franklin w stanie Nebraska, zdobył wykształcenie na University of Nebraska, a następnie doktorat w Teachers College w 1933 roku. Chociaż sam zapewne nie spodziewał się, że przejdzie do historii jako “ojciec żółtego autobusu szkolnego”, jego badania z 1937 roku na zawsze zmieniły standardy bezpieczeństwa.
Czytaj też: Tragedia nastolatka zmienia prawo w USA. Giganci technologiczni będą musieli się dostosować
Podczas analizy stanu transportu szkolnego w całych Stanach Zjednoczonych Cyr odkrył prawdziwy chaos. Dzieci z różnych stanów podróżowały do szkoły wszelkiego rodzaju pojazdami – od przerobionych ciężarówek po autobusy malowane w barwach narodowych. Jeden okręg pomalował nawet swoje pojazdy na czerwono, biało i niebiesko w celach patriotycznych, podczas gdy w Kansas profesor natrafił na drewniane wozy zbożowe ciągnięte przez konie.
Brak jakichkolwiek norm bezpieczeństwa oznaczał, że każda dzielnica ustalała własne zasady. Producenci autobusów szkolnych narzekali na niemożność masowej produkcji, ponieważ każda jurysdykcja wymagała innych specyfikacji. Koszt jednego autobusu wynosił ok. 2000 dol., a różnice między producentami i wymaganiami lokalnych władz były ogromne.
William Cyr, syn Franka Cyra, mówi:
Chcieli koloru, który by się wyróżniał, który inni kierowcy mogliby zobaczyć z daleka i który byłby identyfikowany z autobusem szkolnym, więc za każdym razem, gdybyśmy go widzieli, pomyślelibyśmy: tam jedzie grupa dzieci.
Sytuacja wymagała radykalnej interwencji, a Cyr zdawał sobie sprawę, że bez ujednolicenia standardów bezpieczeństwo dzieci pozostanie kwestią przypadku.
Przełomowa konferencja z 1939 roku. Narodziny żółtego standardu
W kwietniu 1939 roku Frank Cyr zorganizował w Teachers College konferencję, która na zawsze zmieniła oblicze amerykańskiego transportu szkolnego. Wydarzenie sfinansowane grantem w wysokości 5000 dol. od Fundacji Rockefellera zgromadziło urzędników transportu z wszystkich 48 stanów oraz specjalistów z firm produkujących autobusy i farby.
Podczas siedmiodniowych obrad w Grace Dodge Room uczestnicy stworzyli 44 standardy obejmujące każdy aspekt konstrukcji autobusu szkolnego – od długości nadwozia i wysokości sufitu po szerokość przejścia. Najważniejszą decyzją było jednak ustalenie obowiązkowego żółtego koloru. Cyr zaprezentował 50 różnych odcieni żółci, a po długich dyskusjach wybór padł na konkretny odcień oficjalnie nazwany National School Bus Chrome.
W ciągu kilku lat po konferencji około 35 stanów przyjęło nowe standardy, choć proces nie był błyskawiczny. Minnesota okazała się najbardziej opornym stanem – dopiero w 1974 roku zmieniła swój charakterystyczny Minnesota Golden Orange na standardowy żółty kolor. Co ciekawe, sam Cyr miał pewne zastrzeżenia co do finalnego wyboru, uważając, że wybrany kolor był bardziej pomarańczowy niż żółty, ale uznał, że najważniejsza jest funkcjonalność.
Żółty autobus – ikona USA
Wybór żółtego koloru nie był podyktowany względami estetycznymi, lecz naukowymi. Żółty ma wysoką wartość luminancji i silnie postrzeganą jasność, co oznacza, że dosłownie przyciąga wzrok. Żółty ma najwyższą wartość luminancji spośród głównych odcieni koła barw i jest zaledwie sześć punktów procentowych od bieli. Luminancja to kluczowy parametr determinujący użyteczność koloru – skuteczniej kieruje uwagą niż odcień czy nasycenie.
Ludzkie oczy są szczególnie wrażliwe na żółtą długość fali światła, a kolor ten pozostaje żywy w warunkach słabego oświetlenia. To kluczowe dla bezpieczeństwa, ponieważ dzieci najczęściej podróżują podczas zmierzchu i świtu, gdy widoczność jest ograniczona. Dodatkowo ujednolicenie koloru w całym kraju wzmacnia skojarzenia w umysłach kierowców, sygnalizując konieczność zachowania szczególnej ostrożności.
Formuła koloru jest złożona w National Bureau of Standards, a najnowsza wersja standardów z 2010 r. nazywa go “national school bus yellow”. Bob Riley, dyrektor wykonawczy National Association of State Directors of Pupil Transportation Services, podkreśla znaczenie tego dziedzictwa:
Uzasadnieniem dla utrzymania tego koloru jest jego powszechna akceptacja. Wszyscy urodziliśmy się i wychowaliśmy, wiedząc, czym to jest.
Niezwykłe jest to, że większość z 44 standardów ustalonych w 1939 roku uległa zmianie na przestrzeni dziesięcioleci, ale żółty kolor pozostał niezmieniony. Frank W. Cyr zmarł w 1995 roku w wieku 95 lat, pozostawiając po sobie dziedzictwo, które codziennie chroni miliony dzieci.