Tytuł najmniejszego miasta w Polsce zyskał w ostatnich latach pewien turystyczny wydźwięk. Ma to zapewne związek z tym, że od 2017 roku w naszym kraju status miasta odzyskuje bardzo dużo małych miejscowości. „Odzyskuje” jest tutaj kluczowym słowem, ponieważ w przypadku większości chodzi o przywrócenie praw, które zostały odebrane dekretem cara Rosji w latach 1869-1871. Była to wówczas forma represji po powstaniu styczniowym.
Czytaj też: 7 miast w Polsce, które powstały od postaw w XX wieku. To nie tylko Gdynia i Nowa Huta
Małe miasta (mamy tutaj na myśli przede wszystkim osady poniżej 1000 mieszkańców) zaczęły się pojawiać na mapie Polski również z tego powodu, że coraz rzadziej zaczął był egzekwowany wymóg ludnościowy dla wsi aspirujących do statusu miasta, który wynosił 2000 mieszkańców. Z uwagi na to, że nie przyznawano praw miejskich mniejszym miejscowościom, do 2017 roku mieliśmy w Polsce jedynie trzy miasta liczące mniej niż tysiąc mieszkańców. Były to Wyśmierzyce, Działoszyce i Suraż. Dzisiaj ta trójka nawet nie wlicza się do zestawienia 10 najmniejszych miast w Polsce.
Na stan z początku 2024 roku mamy w naszym kraju 27 miast z ludnością poniżej tysiąca. Praktycznie wszystkie z nich są miejscowościami o wielowiekowej historii, ale utraciły prawa miejskie wskutek wspomnianego dekretu carskiego. Dzisiaj z powrotem już mogą się cieszyć statusem miasta. Jaka jest więc czołowa dziesiątka pod względem ludności?
Czytaj też: Największa wieś w Polsce. Wielkości miasta powiatowego, a wciąż bez praw miejskich
10. Dąbrowice, 847 mieszkańców
Musiały zostać lokowane jeszcze przed 1455 rokiem. Znajdujące się w powiecie kutnowskim (woj. łódzkie) Dąbrowice położone są na terenie ziemi łęczyckiej. Odebrane im prawa miejskie w 1870 roku odzyskały całkiem niedawno. Od 1 stycznia 2023 roku miejscowość znów cieszy się statusem miasta.
![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fkonto.focus.pl%2Fuploads%2F2024%2F01%2F1440px-Dabrowice_pow._kutnowski_5.jpg&w=1600&q=85)
9. Kiernozia, 831 mieszkańców
Historia tej miejscowości jest bardzo dynamiczna. Znajdująca się obecnie na terenie województwa łódzkiego (20 kilometrów od Łowicza) Kiernozia została pierwszy raz lokowana w 1523 roku, ale już 56 lat później zdegradowano ją do rangi wsi. Kolejny raz stała się miastem w 1784 roku i wówczas stanowiła prywatne miasto szlacheckie. Wówczas dekret carski znów zdegradował miasteczko i od 1 stycznia 2024 roku Kiernozia znów posiada status miasta. Wyjątkową atrakcją na terenie Kiernozi jest zespół pałacowo-parkowy rodu Łączyńskich z początków XIX wieku.
Czytaj też: 8 najbardziej znanych zatopionych miast. Jedne zniszczyła Matka Natura, a inne – człowiek
8. Inowłódz, 829 mieszkańców
Początki tej miejscowości znajdującej się w powiecie tomaszowskim (woj. łódzkie) sięgają aż XI wieku. Najstarszym zabytkiem na terenie miasta jest wyjątkowy kościół romański św. Idziego z XII wieku. To świadczy o tym, że Inowłódz sięga swoimi dziejami średniowiecza. Wiadomym jest, że zyskał on lokację miejską co najmniej w 1370 roku. Niestety w 2. poł. XIX wieku utracił miejskie przywileje. Z powrotem stał się miastem 1 stycznia 2024 roku.
![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fkonto.focus.pl%2Fuploads%2F2024%2F01%2F1329px-Inowlodz_kosciol_s_Idziego_08_23.jpg&w=1600&q=85)
7. Głowaczów, 825 mieszkańców
Głowaczów znajduje się niedaleko Kozienic w województwie mazowieckim, na obszarze historycznego Zapilicza. Powstało w połowie XV wieku, ale badania archeologiczne wskazują na obecność człowieka w tym miejscu o wiele dawniej. Na początku XX wieku odkryto resztki cmentarzyska z czasów kultury przeworskiej (I i II w. p.n.e.). Podobnie jak pozostałe miasta na liście Głowaczów utracił prawa miejskie przez dekret cara. Odzyskał ponownie status 1 stycznia 2024 roku.
Czytaj też: Największe miasta świata rosną jak na drożdżach. W jednym mieszka tyle ludzi co w Polsce
6. Książ Wielki, 817 mieszkańców
Pierwszy raz o tym miasteczku pojawiają się wzmianki w XII wieku. Była to pierwotnie osada książęca. W późniejszych wiekach stawała się ośrodkiem działalności kalwinów i arian. W 1875 roku w odwecie za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym straciła status miasta. Obecnie Książ Wielki położony jest na północy województwa małopolskiego i od początku 2023 roku znów jest miastem. Dzisiaj wyjątkową atrakcją na terenie mieściny jest imponujący pałac Mirów z zespołem parkowym.
![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fkonto.focus.pl%2Fuploads%2F2024%2F01%2F1440px-Palac_w_Ksiazu_Wielkim_1.jpg&w=1600&q=85)
5. Gielniów, 779 mieszkańców
1 stycznia 2024 roku powiat przysuski w województwie mazowieckim wzbogacił się o jedno, nowe miasto. Historia Gielniowa sięga XV wieku. Szczególnie kultywowana w miasteczku jest postać prawdopodobnie najsłynniejszego jego mieszkańca – błogosławionego Władysława, który był XV-wiecznym poetą, pisał pieśni i kazania oraz należał do zakonu bernardynów. Uważa się, że był on pierwszym znanym z imienia autorem pieśni kościelnych w języku polskim.
Czytaj też: Statystyki są bezlitosne. Badacze wskazują miejsca w Polsce, które zamienią się w miasta-widmo
4. Koszyce, 769 mieszkańców
Koszyce w swojej historii były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. Znajdują się one w powiecie proszowickim (woj. małopolskie), w niedalekiej odległości do Krakowa. W czasach średniowiecznych prężnie się rozwijało tutaj różnego rodzaju rzemieślnictwo. Upadek miasta rozpoczął już w XVII wieku z powodu licznych epidemii i zaraz. W 1870 roku utraciły prawa miejskie, by z powrotem uzyskać status miasta w 2019 roku.
Czytaj też: Wody odsłoniły ruiny osady, jakiej nie znała Europa. Zamiast ulic i placów było tu coś dziwnego
3. Ciepielów, 737 mieszkańców
Powstały w XVI wieku Ciepielów był prywatnym miastem szlacheckim. Znajduje się on nad rzeką Iłżą w powiecie lipskim, kilkadziesiąt kilometrów na południowy wschód od Radomia. Prawami miejskimi cieszył się on jedynie przez 322 lata, kiedy to w 1870 w ramach represji po powstaniu styczniowym został zdegradowany do rangi wsi. Obecnie Ciepielów znów jest miastem od 1 stycznia 2024 roku.
![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fkonto.focus.pl%2Fuploads%2F2024%2F01%2F1440px-Ciepielow.synagoga_01.jpg&w=1600&q=85)
2. Wiślica, 477 mieszkańców
W przypadku tego miasteczka w województwie świętokrzyskim nazwa nie powinna nam brzmieć zupełnie obco. W czasach średniowiecznym był to jeden z ważniejszych ośrodków Wiślan. W X wieku Wiślica obok Sandomierza i Krakowa grała istotną rolę na mapie ówczesnej Małopolski. Prawa miejskie zyskała formalnie w 1326 roku. W połowie XIV wieku król Kazimierz Wielki zatwierdził tutaj statuty wiślickie, czyli pierwsze w państwie polskim regulacje prawotwórcze. Za czasów tego samego króla został wzniesiony w Wiślicy zamek z murami i gotycką bazyliką, którą możemy podziwiać do dzisiaj. Obecnie Wiślica jest prawdziwą mekką zabytków – w tak niewielkim miasteczku możemy podziwiać kilka perełek architektury gotyckiej, jak również pozostałości grodziska z przełomu IX i X wieku.
![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fkonto.focus.pl%2Fuploads%2F2024%2F01%2F1620px-Wislica_bazylika_kolegiacka_Narodzenia_Najswietszej_Marii_Panny_HB3-1600x1067.jpg&w=1600&q=85)
1. Opatowiec, 313 mieszkańców
Prawdziwy rekordzista w zestawieniu położony jest w powiecie kazimierskim (woj. świętokrzyskie) około 65 kilometrów na północny-wschód od Krakowa. O Opatowcu historia wspomina już XIII wieku. Rozwojowi miasteczka sprzyjało doskonałe położenie – obok przeprawy przez Wisłę w pobliżu ujścia Dunajca, na szlaku ze Śląska na Ruś Kijowską. W mieście założono klasztor dominikański, po którym pozostał do dzisiaj tylko kościół św. Jakuba przebudowany w stylu barokowym. Miejscowość zdegradowano do rangi wsi w XIX wieku. Przywrócono jej status miasta z początkiem 2019 roku i od tamtego czasu dumnie piastuje tytuł najmniejszego miasta w Polsce.
Czytaj też: Największe miasta w Europie rosną w niewyobrażalnym tempie. Warszawa zaskakująco wysoko
![](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fkonto.focus.pl%2Fuploads%2F2024%2F01%2F1083px-20181125_1350_Imgp0333_DxO.jpg&w=1600&q=85)
Czy jest szansa, że jakaś jeszcze mniejsza miejscowość prześcignie w tym „wyścigu” Opatowiec? Biorąc pod uwagę, że ostatnimi laty przywraca się status miasta niemal wszystkim miejscowościom, które ucierpiały wskutek carskiego dekretu z XIX wieku, to istnieje taka szansa. W powiecie przysuskim (woj. mazowieckie) znajduje się malutkie Skrzynno, którego historia sięga XIV wieku i które również od 1870 roku nie jest już miastem. W Skrzynnie oficjalnie żyje jedynie 270 osób. Czy stanie się nowym najmniejszym miastem w Polsce? To zależy m.in. od samych mieszkańców. Na razie nie ma żadnych takich informacji i nie zapowiada się. Zatem Opatowiec jeszcze przed dłuższy czas będzie liderem w tej niezwykłej kategorii.