Saccorhytus coronarius to wyjątkowo dziwne stworzenie morskie z dużą “paszczą” otoczoną kolcami i otworami. Mimo iż wygląda egzotycznie, to mierzyło ono nie więcej niż milimetr i prawdopodobnie żyło zakopane w piasku dna morskiego. Liczące 535 mln lat szczątki odkryto w 2017 r. w formacji Kuanchuanpu w chińskiej prowincji Shaanxi.
Początkowo osobliwe stworzenie zinterpretowano jako najstarsze zwierzę wtórouste, co oznaczałoby, że jest naszym najstarszym przodkiem. Wtórouste (Deuterostomia) to klad zwierząt, u których w rozwoju embrionalnym z pragęby powstaje otwór odbytowy (przeciwieństwo pierwoustych). Do wtóroustych zalicza się m.in. strunowce, a więc i człowieka.
Czytaj też: Wyłupiaste oczy, lepkie usta i kończyny. Bursztyn sprzed 100 mln lat skrywał obrzydliwe stworzenie
Nowe badania opublikowane w Nature wskazują, że otwory wokół jamy gębowej stworzenia nie są otworami skrzeli (jak pierwotnie się wydawało), ale podstawą kolców. To by oznaczało, że Saccorhytus coronarius wcale nie jest zwierzęciem wtóroustym. A tym samym nie można go już – nawet przy dużym uproszczeniu – nazywać przodkiem ludzi.
Czym zatem jest Saccorhytus coronarius?
Rozszyfrowywanie Saccorhytus coronarius
Modele cyfrowe wykazały, że pory wokół jamy gębowej Saccorhytus coronarius były zamykane przez inną warstwę ciała rozciągającą się na wylot, tworząc formację kolców.
Dr Emily Carlisle z Uniwersytetu Bristolskiego mówi:
Skamieniałości mogą być dość trudne do interpretacji i Saccorhytus coronarius nie jest wyjątkiem. Musieliśmy użyć synchrotronu, rodzaju akceleratora cząstek, jako podstawy do naszej analizy skamieniałości. Synchrotron dostarcza bardzo intensywne promienie X, które mogą być wykorzystane do wykonania szczegółowych zdjęć skamieniałości. Wykonaliśmy setki zdjęć rentgenowskich pod nieco innymi kątami i wykorzystaliśmy superkomputer do stworzenia trójwymiarowego modelu cyfrowego skamieniałości, który ujawnia drobne cechy jej wewnętrznych i zewnętrznych struktur.
Kolce wokół jamy gębowej pomagały stworzeniu chwytać i konsumować swoje zdobycze. Zgodnie z najnowszymi ustaleniami Saccorhytus coronarius w rzeczywistości należy do kladu wylinkowców (Ecdysozoa), zwierząt charakteryzujących się linieniem, czyli regularnym odrzucaniem kutykuli. Do tej grupy zalicza się osiem typów współcześnie żyjących bezkręgowców, m.in. stawonogi i nicienie.
Profesor Philip Donoghue z Uniwersytetu Bristolskiego dodaje:
Rozważaliśmy mnóstwo alternatywnych grup, z którymi Saccorhytus coronarius może być spokrewniony, w tym koralowce, ukwiały i meduzy, które również mają jamę gębową, ale nie mają odbytu. Aby rozwiązać problem, nasz superkomputer porównał anatomię Saccorhytus coronarius ze wszystkimi innymi żyjącymi grupami zwierząt, stwierdzając pokrewieństwo ze stawonogami i ich krewnymi.
To właśnie brak odbytu jest szczególnie interesującą cechą u Saccorhytus coronarius. To, jak wykształcała się jama gębowa i odbyt, jest kluczowe w kontekście naszego rozumienia ewolucji. Przeniesienie Saccorhytus coronarius z wtóroustych do wylinkowców też zmianę rozumienia, gdzie występował “znikający odbyt”. Wciąż jest w tej kwestii więcej pytań niż odpowiedzi.
Czytaj też: Oto stworzenie, które pobiło rekord świata w… liczbie nóg. Ma ich 1306
Dr Shuhai Xiao z Virgina Tech podsumowuje:
To naprawdę nieoczekiwany wynik, ponieważ grupa stawonogów ma jelito podzielone na trzy części, rozciągające się od otworu gębowego do odbytu. Przynależność Saccorhytus coronarius do tej grupy wskazuje, że cofnął się on ewolucyjnie, rezygnując z odbytu, który odziedziczyliby jego przodkowie. Nadal nie znamy dokładnej pozycji Saccorhytus coronarius w obrębie drzewa życia, ale może on odzwierciedlać stan przodka, z którego wyewoluowali wszyscy członkowie tej zróżnicowanej grupy.