Cyfrowa platforma łączy starożytne fragmenty
Zmieniającym wszystko narzędziem okazała się platforma Electronic Babylonian Library, która wykorzystuje uczenie maszynowe do digitalizacji i analizy tabliczek klinowych. System automatycznie rozpoznaje wzorce pisma oraz charakterystyczne frazy, identyfikując powiązane manuskrypty w czasie, który wcześniej wymagałby dziesięcioleci pracy.
Korzystając z naszej platformy wspieranej sztuczną inteligencją, udało nam się zidentyfikować 30 innych manuskryptów należących do odkrytego hymnu – proces, który dawniej zająłby dziesięciolecia, tłumaczy Enrique Jiménez z LMU
Czytaj też: Odkrycie w hrabstwie Dorset podważa wszystko co wiemy o starożytnych plemionach. Kobiety były u władzy
Główny manuskrypt oznaczony jako SipNB1 pochodzi ze słynnej Biblioteki w Sippar. Jego rozproszone fragmenty sugerują, iż zbiór został naruszony już w czasach starożytnych. Naukowcom udało się odtworzyć około dwóch trzecich oryginalnego tekstu liczącego 250 linii. Odkryty hymn to pochwała boga Marduka, świątyni Esagil oraz samego miasta Babilon. Tekst wyróżnia się niezwykłymi jak na mezopotamską literaturę opisami przyrody, co stanowi rzadkość w zachowanych dokumentach z tego okresu.
Eufrat jest jej rzeką – ustanowioną przez mądrego pana Nudimmuda – Gasząca łąki, nasycająca trzcinowiska, Wylewająca swoje wody do laguny i morza, Jej pola rozkwitają ziołami i kwiatami, Jej łąki, w wspaniałym rozkwicie, wypuszczają jęczmień – opisuje jeden z fragmentów hymnu
Hymn przedstawia Eufrat jako źródło życia i dobrobytu, opisując jak wiosenne wody przynoszą zieleń i obfitość plonów. Ten liryczny charakter różni się od typowo religijnych lub administracyjnych tekstów znanych z Mezopotamii.
Szkolna lektura sprzed wieków
Co zaskakujące, hymn nie był dziełem elitarnym, ale stanowił element podstawowego programu nauczania. Tekst zachował się w 20 manuskryptach datowanych od VII do II/I wieku p.n.e., co wskazuje na jego popularność w starożytnych szkołach. Fakt, że tekst będący podstawą edukacji w jednej z najważniejszych cywilizacji starożytności zaginął na ponad dwa tysiąclecia, każe zastanowić się nad kruchością ludzkiej pamięci historycznej. Hymn dostarcza cennych informacji o życiu społecznym, szczególnie w kwestii roli kobiet jako kapłanek – ugbakkātu, nadâtu i qašdātu – wraz ze szczegółowym opisem ich obowiązków. Wcześniejsze źródła nie zawierały tak szczegółowych informacji na ten temat.
Czytaj też: Pozostałości osady z epoki żelaza zawierają tajemniczy tunel. Naukowcy głowią się nad jego pochodzeniem
Tekst ukazuje Babilończyków jako społeczność hojną, sprawiedliwą i otwartą na cudzoziemców. Wspomina o życzliwym traktowaniu elamickich ekspatriantów i zagranicznych kapłanów. Badacze sugerują, że taki opis byłby mało prawdopodobny po rozpoczęciu elamickich inwazji w XIII wieku p.n.e., co pomaga w dokładniejszym datowaniu powstania tekstu.vOdkrycie nie tylko poszerza naszą wiedzę o starożytnym Babilonie, którego ruiny znajdują się około 85 kilometrów na południe od Bagdadu, lecz również demonstruje potencjał nowoczesnych technologii w archeologii. Algorytmy nie zastąpią wprawdzie ludzkiej intuicji badaczy, ale mogą znacząco przyspieszyć żmudne procesy analityczne.