Inteligencja emocjonalna: czym jest i jak ją budować? 10 oznak ludzi z wysokim IQ emocjonalnym

Co to jest Inteligencja emocjonalna? To termin wprowadzony do psychologii w 1990 roku przez amerykańskich absolwentów Uniwersytetu Harvarda – Johna Mayera i Petera Salavey’a. Zauważyli oni, że osoby z wysokim IQ rzadziej zajmują kierownicze stanowiska w największych korporacjach w porównaniu do ludzi o przeciętnej inteligencji. Wkrótce Daniel Goleman, autor bestsellerowego podręcznika pt. „Inteligencja emocjonalna” przekonywał, że sam intelekt nie stanowi gwarancji odniesienia sukcesu w życiu – równie ważna jest umiejętność kierowania własnymi emocjami.
Nasze nozdrza odbierają zapachy odrębnie /Fot. Unsplash

Nasze nozdrza odbierają zapachy odrębnie /Fot. Unsplash

Inteligencja emocjonalna – definicja

Emocjonalna inteligencja to pojęcie, którego definicja kładzie nacisk na posiadanie umiejętności zarządzania własnymi emocjami. Występuje również pod nazwą „dojrzałość emocjonalna”. Polega na zdolności rozpoznawania własnych stanów uczuciowych, a także odczytywania emocji innych ludzi. Wiąże się również z wysokimi kompetencjami społecznymi, np. dotyczącymi kierowania innymi ludźmi, odczytywania mowy ciała, łagodzenia konfliktów czy motywowania innych do działania.  

Inteligencja emocjonalna może być wykorzystywana w różnych obszarach życia, takich jak praca, rodzina, nawiązywanie bliskich relacji z innymi ludźmi czy rozwój osobisty. Największą szansę na odniesienie sukcesu mają te osoby, u których jednocześnie na wysokim poziomie znajduje się inteligencja racjonalna i emocjonalna.

Jakie cechy świadczą o wysokiej inteligencji emocjonalnej? 

Przedstawiamy cechy inteligencji emocjonalnej, które posiadają osoby potrafiące w dojrzały sposób zarządzać swoimi emocjami. 

Kierują się jednocześnie rozumem i sercem 

Ludzie o rozwiniętej świadomości emocjonalnej podejmują decyzje, kierując się sercem, lecz jednocześnie biorą pod uwagę logiczne argumenty. Inteligencja emocjonalna nie ma więc nic wspólnego z przesadną emocjonalnością i impulsywnością. 

Są świadome własnych emocji 

Inteligencja emocjonalna wiążę się ze świadomością własnych emocji, zarówno tych przyjemnych, jak i nieprzyjemnych. Osoby dojrzałe emocjonalne potrafią zaglądać w głąb siebie i często zadają sobie pytanie, co w danej chwili czują. Potrafią być w pełni obecne, dzięki czemu nie zatracają kontaktu ze swoim wnętrzem. Posiadają także ponadprzeciętną umiejętność nazywania różnych uczuć. 

Są asertywne 

Osoby inteligentne emocjonalnie potrafią zachowywać się w asertywny sposób. Zawsze postępują w zgodzie ze sobą i są odporne na próby manipulacji ze strony innych ludzi. Nie mają problemów z odmawianiem, kiedy inni nakłaniają ich do postępowania sprzecznego z ich systemem wartości, potrzebami czy planami. Odmawiają jednak w delikatny sposób, unikając urażania innych czy niepotrzebnej agresji. 

Nie obawiają się zmian 

Ludzie świadomi emocjonalnie potrafią elastycznie reagować względem pojawiających się okoliczności. Nie trzymają się kurczowo swojej pozycji, lecz są w stanie podejmować ryzyko, kierując się własną intuicją. Nie wracają do przeszłości i nie rozmyślają nad popełnionymi błędami. Zamiast tego skupiają się na tym, co mogą zrobić tu i teraz.

Potrafią łagodzić konflikty 

Człowiek inteligentny emocjonalnie jest świetnym mediatorem. Wie, w jaki sposób załagodzić konflikt w grupie, aby każda z jego stron czuła się usatysfakcjonowana. Wywiera na ludzi uspokajający wpływ, a inni chętnie proszą go o rady. Zdaje sobie sprawę z tego, że jedynie zgrany i efektywnie komunikujący się zespół może odnosić sukcesy. 

Są empatyczne 

Respektują uczucia innych, potrafią słuchać oraz prawidłowo odczytywać ich stany emocjonalne. Dzięki temu wzbudzają zaufanie i zjednują sobie ludzi. Inne osoby chętnie zwierzają im się ze swoich problemów, nie obawiając się niesprawiedliwej oceny, braku wyczucia, zbagatelizowania czy narzucania własnego zdania. 

Potrafią nad sobą panować 

Doskonale radzą sobie ze stresem i bardzo rzadko ulegają emocjom. Potrafią powstrzymać się przed impulsywnymi reakcjami, ponieważ zdają sobie sprawę z ich negatywnych konsekwencji. Wewnętrzne napięcie rozładowują w zdrowy sposób, np. uprawiając sport czy rozmawiając z przyjaciółmi. Są panami własnych emocji, dlatego inni ludzie czują się bezpiecznie w ich towarzystwie. Nie podejmują pod wpływem emocji pochopnych decyzji, których musieliby później żałować. 

Kierują się wewnętrzną motywacją 

W celu utrzymania wysokiej motywacji, nie potrzebują zewnętrznych zachęt, ponieważ chęć do działania znajdują w sobie samych. Są świadome swoich celów, potrzeb oraz wartości, i zawsze postępują zgodnie z nimi. Dlatego nie sposób czegokolwiek na nich wymusić za pomocą manipulacji, zastraszania czy wzbudzania poczucia winy. 

Łatwo nawiązują kontakty z innymi ludźmi 

Posiadają niebywały dar nawiązywania nowych relacji, w czym pomaga im empatia oraz wysoko rozwinięte zdolności komunikacyjne. Często w trakcie rozmowy zadają pytania i potrafią sprawić, aby ich rozmówca poczuł się kimś ważnym i docenionym. Często się uśmiechają, myślą w sposób pozytywny oraz bardzo rzadko narzekają. Dlatego inni lubią spędzać czas w ich towarzystwie. 

Potrafią przyjmować krytykę 

Znają swoją wartość, dlatego nie potrzebują nikomu jej udowadniać. Są otwarte na konstruktywną krytykę i chętnie z niej korzystają w celu własnego rozwoju. Nie obrażają się i nie żywią urazy, ponieważ zdają sobie sprawę z własnych niedoskonałości. Potrafią przyznawać się do błędów oraz wyciągać wnioski z potknięć oraz porażek. Nie są perfekcjonistami, a także nie mają skłonności do porównywania się z innymi ludźmi.

Jak rozwijać inteligencję emocjonalną?  

Dojrzałość emocjonalna nie jest czymś wrodzonym i danym raz na zawsze. Można ćwiczyć ją przez całe życie, aby żyć w sposób bardziej świadomy. 

Analizowanie własnych emocji 

W celu rozwijania swojej inteligencji emocjonalnej, warto regularnie pytać samego siebie, co w danym momencie czuję. Pomocnym w tym celu ćwiczeniem jest prowadzenie dzienniczka emocji. Zadanie to polega na zapisywaniu odczuwanych danego dnia uczuć oraz wyodrębnieniu sytuacji, które je wywołały. Należy zadać sobie takie pytania jak: 

    • skąd się biorą dane uczucia?,

    • jakie myśli przechodziły przez Twoją głową chwilę przed pojawieniem się emocji?,

    • Jakie myśli wywołały emocje?,

    • Jakie decyzje zostały podjęte pod ich wpływem?

W rozwijaniu inteligencji emocjonalnej pomaga praca z ciałem 

Świadomość emocjonalna polega również na umiejętności odczytywania, w jaki sposób emocje oddziałują na ciało. Może się np. okazać, że na skutek lęku czy strachu pojawi się uczucie ciężkich nóg, drżenia i sztywnienia mięśni, suchości w ustach czy kulki w gardle. Na podstawie sygnałów przekazywanych przez ciało można szybciej i trafniej rozpoznawać swoje emocje. 

Poszerzanie zasobu słownictwa  

Aby prawidłowo nazywać różne stany emocjonalne, pomocna jest znajomość wielu słów za pomocą których można je określić. W celu poszerzania zakresu słownictwa warto czytać książki, oglądać filmy i zaglądać do słownika. 

Trening umiejętności interpersonalnych 

Umiejętności interpersonalne takie jak empatia, pewność siebie, asertywność czy zdolność odczytywania mowy ciała można ćwiczyć na szkoleniach i warsztatach. Pomocne może okazać się również czytanie poradników i podręczników psychologicznych, takich jak np. „Inteligencja Emocjonalna” Daniela Golemana.