Australijskie kakadu siwe (Cacatua galerita) nauczyły się korzystać z miejskich fontann do picia wody, używając nóg, dziobów i własnego ciężaru ciała do przekręcania kurków. To już druga zaskakująca innowacja tych miejskich ptaków, które wcześniej zasłynęły z otwierania śmietników.
Czytaj też: Kakadu zaskakująco dobrze rozumieją świat. Koncepcja narzędzi to dla nich nic nowego
Na jednym z nagrań wykonanych w parku w zachodnim Sydney widać, jak kakadu podchodzą do fontanny, ustawiają się w kolejce i jedna po drugiej korzystają z wodopoju. Co ciekawe, fontanny te wymagają stałego nacisku na kurek, aby woda mogła płynąć – co oznacza, że ptaki nie tylko musiały zrozumieć mechanizm działania, ale też wypracować skuteczną metodę obsługi. Najczęstsza technika to postawienie jednej stopy na zaworze, drugiej na gumowej dyszy, a następnie obniżenie ciała i obrót w prawo, by uruchomić strumień wody. Potem wystarczy już tylko napić się – co również wymaga precyzyjnego balansu.
Australijskie kakadu potrafią już bardzo dużo – czym jeszcze nas zaskoczą?
Zespół badaczy z Max Planck Institute of Animal Behavior oraz kilku australijskich i austriackich uniwersytetów zarejestrował 525 prób interakcji ptaków z fontannami na przestrzeni 44 dni. Sukcesem zakończyło się 41 proc. z nich, a u osobników oznaczonych farbą (do monitorowania indywidualnych zachowań) wskaźnik ten wzrósł do 52 proc. Oznacza to, że ptaki nie tylko uczą się szybko, ale też różnicują swoje podejścia. W sumie zidentyfikowano 39 unikalnych działań składających się na 119 skutecznych sekwencji i 88 unikalnych działań wśród 207 nieudanych prób. Najciekawsze? Najczęstsze sekwencje w obu przypadkach były… identyczne. O sukcesie decydowały więc detale: siła, rozmiar ptaka, precyzja i czas.
Czytaj też: Te ptaki potrafią liczyć i robią to świadomie. Zachowują się jak małe dzieci
W przeciwieństwie do wodopojów w zoo czy karmników w ogródkach, te zachowania nie zostały wyuczone od ludzi ani celowo wytrenowane. To przykład spontanicznej, oddolnej innowacji rozprzestrzenianej w populacji miejskiej. Badacze mówią wprost: to nowy typ miejskiej tradycji. Co więcej, doniesienia z innych miast, jak Brisbane, wskazują, że różne populacje kakadu uczą się tej samej sztuczki niezależnie – używając różnych modeli fontann, z różną skutecznością. To wskazuje na możliwość zjawiska konwergencji kulturowej w świecie ptaków.
To nie pierwsza innowacja w dorobku kakadu z Sydney. W 2019 roku mieszkańcy zauważyli, że ptaki zaczęły otwierać klapy koszy na śmieci, by dobrać się do resztek jedzenia. Kiedy właściciele zaczęli zabezpieczać pokrywy cegłami lub kamieniami, ptaki… nauczyły się je zrzucać. W 2022 r. badacze opisali to jako przykład złożonego uczenia społecznego, które rozprzestrzeniło się po różnych dzielnicach miasta. Teraz obserwujemy podobny mechanizm – tylko że nie w kontekście śmieci, ale dostępu do czystej wody.
Zachowania te sugerują, że kakadu mają znacznie większe możliwości kognitywne niż sądzono. Są generalistycznymi roślinożercami – żywią się owocami, nasionami i orzechami – ale ich zdolność do adaptacji, kombinowania i działania zespołowego stawia je w rzędzie najinteligentniejszych ptaków świata. Ich miejskie nawyki mają także wyraźny aspekt społeczny i zabawowy: kakadu widywane są, jak huśtają się na liniach energetycznych, manipulują zamkami do bram i bawią się w “zjeżdżanie” po dachach. Woda z fontanny nie jest dla nich jedynym celem – to także forma interakcji i rozrywki.
Zachowanie kakadu z Sydney, opisane w Biology Letters, staje się coraz bardziej istotnym przypadkiem badania tzw. urbanizacji gatunków dzikich. Ich zdolność do uczenia się, przekazywania wiedzy społecznej i tworzenia lokalnych “kultur” stanowi fascynujące pole do badań nad adaptacją gatunków do środowiska przekształconego przez człowieka. Jak podkreślają naukowcy, podobieństwa w poziomie trudności i efektywności między otwieraniem śmietników a kręceniem kurków wskazują na istnienie bardziej złożonych, uniwersalnych strategii uczenia się niż dotąd sądzono.
Ptaki te nie tylko przystosowały się do życia w mieście – one aktywnie je eksplorują i przekształcają. Kakadu z Sydney z jednej strony bawią, z drugiej – skłaniają do refleksji nad tym, jak bardzo nasze miasta są dziś wspólnym domem dla ludzi i zwierząt. Ich kręcenie kurkami może się wydawać zabawne, ale dla nauki to ważny sygnał: mamy do czynienia z inteligencją, która wymyka się dotychczasowym kategoriom.