System kaucyjny w Polsce – na jakie opakowania będzie obowiązywać kaucja?
Od jesieni 2025 roku Polacy zapłacą dodatkową kaucję przy zakupie napojów w niektórych opakowaniach. Stawki zostały oficjalnie ustalone przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska:
- 0,50 zł – za jednorazowe butelki plastikowe (PET) o pojemności do 3 litrów oraz puszki metalowe do 1 litra.
- 1 zł – za szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.
Kaucja będzie doliczana do ceny napoju w momencie zakupu, a jej wysokość zostanie nadrukowana na opakowaniu. Co ważne, zwrot pieniędzy nastąpi po oddaniu opakowania w dowolnym punkcie zbiórki i nie będzie wymagał okazania paragonu, co na pewno ułatwi cały proces, likwidując niepotrzebne komplikacje.
Czytaj też: Polacy muszą poprawić sortowanie odpadów. Zmiany wejdą w życie jeszcze w tym roku
Punkty odbioru będą dostępne przede wszystkim w sklepach – wszystkie placówki handlowe o powierzchni powyżej 200 m² będą miały obowiązek przyjmowania pustych opakowań. Mniejsze sklepy mogą dołączyć do systemu dobrowolnie. Dodatkowo, każdy operator systemu będzie musiał zapewnić co najmniej jeden stacjonarny punkt odbioru w każdej gminie, co ma ułatwić konsumentom zwrot. Zwrot kaucji może odbywać się na różne sposoby, np. w postaci bonu zniżkowego, ale konsument zawsze będzie miał prawo domagać się zwrotu gotówki.
Czytaj też: Jeden produkt na liście zakupów mniej. Niektóre gminy rezygnują z worków na śmieci
Wprowadzenie systemu kaucyjnego jest odpowiedzią na dyrektywę Unii Europejskiej 2019/904 (tzw. dyrektywa SUP), która ma na celu ograniczenie ilości plastiku jednorazowego użytku. Głównym celem jest znaczne zwiększenie poziomów recyklingu opakowań i zmniejszenie ilości odpadów trafiających do środowiska. Polska obecnie osiąga około 53% recyklingu wszystkich rodzajów opakowań, jednak musi do 2025 roku osiągnąć 77% selektywnej zbiórki, a do 2029 roku – aż 90%. W realizacji tych ambitnych celów ma właśnie pomóc system kaucyjny, który sprawdził się w krajach takich, jak Finlandia, gdzie recykling opakowań przekracza 90%.
System kaucyjny przyniesie liczne korzyści środowiskowe:
- Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska odpadami.
- Wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów.
- Kształtowanie pozytywnych nawyków w społeczeństwie w zakresie segregacji.
Dodatkowo, od 2025 roku producenci butelek PET będą zobowiązani do wykorzystywania co najmniej 25% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu, a od 2030 roku – 30%. System kaucyjny zapewni dostęp do czystego recyklatu, niezbędnego do spełnienia tych wymogów. Warto podkreślić rolę butelek szklanych wielokrotnego użytku – jedna taka butelka może zastąpić około 20 butelek jednorazowych, a w krajach takich jak Niemcy, bywa używana nawet 45 razy.
Czytaj też: Koniec wyrzucania tekstyliów do śmieci. Ministerstwo wyjaśnia co zrobić ze starymi ubraniami
Warto wspomnieć, że na początku system kaucyjny miał zostać wprowadzony 1 stycznia bieżącego roku, ale przedsiębiorstwa i samorządy nie były na to gotowe, dlatego Rada Ministrów przesunęła termin na 1 października. Dodatkowe miesiące miały pozwolić na przygotowanie infrastruktury i wypracowanie zasad współpracy między operatorami, co ma zapobiec chaosowi i dezorientacji konsumentów. System kaucyjny jest na pewno znaczącym krokiem w kierunku zrównoważonej gospodarki odpadami w naszym kraju. Można się spodziewać, że początkowo będzie szło to dość opornie, jednak konsumenci powinni wkrótce się przyzwyczaić do tego, by plastikowe butelki zbierać i odnosić do odpowiedniego punktu, odzyskując w ten sposób część wydanych pieniędzy.