Klasztor pod wezwaniem św. Szczepana powstał w XI wieku. Mówimy więc o obiekcie, którego historia liczy około tysiąca lat. Dotychczasowe badania mu poświęcone doprowadziły do identyfikacji między innymi fundamentów budynku oraz trzech półkolistych absyd, czyli pozostałości pomieszczeń typowych dla świątyń.
Czytaj też: Jedyna taka zbroja sprzed 1500 lat. Należała do żołnierza dawnego legionu
Uczestnicy wykopalisk niedawno dokonali kolejnych odkryć. Tym razem obejmowały one studnię, z której zakonnicy czerpali wodę. Kiedy badacze zajrzeli do środka, okazało się, iż znajdują się tam pozostałości tzw. ołtarza wotywnego. Tego typu struktury służyły do składania ofiar.
Najbardziej interesujący w całej sprawie jest fakt, że wcale nie chodzi o ołtarz powiązany ze średniowiecznym klasztorem. Datowanie tego znaleziska sięga okolic I wieku. Oznacza to, iż mowa o pozostałościach po okresie rzymskim na terenach Hiszpanii. Według archeologów ołtarz mógł być poświęcony bóstwu znanemu jako Larrahe.
Była to postać czczona na terenach zamieszkiwanych obecnie przez Basków. Niestety informacje na jej temat są bardzo ograniczone i naukowcy nie są nawet pewni co do płci Larrahe. Jeśli zaś chodzi o powiązania z życiem codziennym, to być może chodziło o patrona pastwisk.
Klasztor na górze Arriaundi powstał w XI wieku. Archeolodzy dotarli jednak do ołtarza wotywnego, który pochodzi z okolic I wieku
Do tej pory odnaleziono zaledwie trzy podobne ołtarze poświęcone Larrahe, a ten jest pierwszym odkrytym w toku wykopalisk. Napis znajdujący się na powierzchni można przetłumaczyć jako Valeria Vitella wypełnia swoją przysięgę złożoną Larrahe w sposób wolny i zasłużony. Dalsze ustalenia na ten temat powinny dostarczyć informacji na temat języka baskijskiego i jego ewolucji, podobnie jak całej tamtejszej kultury.
Czytaj też: Znaleziono najstarszy znany nauce cmentarz. Te szczątki nie należą do naszego gatunku
Typowy ołtarz rzymski przeznaczony do składania ofiar na rzecz czczonych dawniej bóstw składał się z elementów takich jak korona z niewielkim otworem oraz tablica zawierająca dedykację danego obiektu. Osoby udające się na miejsce w celu uzyskania łaski danego bóstwa zazwyczaj paliły na ołtarzu kadzidła bądź zostawiały na nim wino.