Koh Ped jest małą wyspą położoną w Zatoce Tajlandzkiej, niedaleko miasta Pattaya, którą zamieszkują setki makaków krabożernych (Macaca fascicularis). Mimo iż zwierzęta te nie mają problemu z samodzielnym zdobywaniem pokarmu, ich karmienie mango, ogórkami i orzechami jest jedną z ulubionych czynności turystów, którzy specjalnie przypływają tu łodziami. Małpy są wygodne, więc jeżeli dostają smakołyki “na tacy”, to nie zamierzają się same męczyć. Ale pandemia COVID-19 i związane z nią ograniczenie turystyki wszystko zmieniły.
Czytaj też: Makaki okazują swoje rozczarowanie. Już wiemy, dlaczego
Makaki z Koh Ped uwielbiają owoce morza, takie jak małże czy ostrygi, a do ich otwierania używają kamieni. Ale pomimo zakrojonych na szeroką skalę obserwacji trwających przeszło 10 lat, uczonym nigdy nie udało się tego dostrzec na żywo. Ale ograniczenia związane z pandemią COVID-19, uniemożliwiły turystom tak częste podróże na Koh Ped, a makaki dostosowały się do nowej sytuacji i sięgnęły po narzędzia. Szczegóły opisano w czasopiśmie American Journal of Primatology.
Ludzie wyręczali makaki z Koh Ped, ale sytuacja szybko się zmieniła
Używanie narzędzi kamiennych jest uważane za ważny moment w ewolucji człowieka. Przedmiotem dyskusji jest, czy w przypadku Homo sapiens doszło do tego 2 czy 3 mln lat temu, ale bez tej umiejętności rozwój cywilizacji ludzkiej nie byłby możliwy. Nietypowe zachowanie małp na Koh Ped nie oznacza bynajmniej, że zwierzęta te wkroczyły na nowy etap ewolucji, ale jest ono niezwykle rzadkie nawet wśród naczelnych.
Czytaj też: Makaki łowią ryby. Przypuszczenia naukowców wreszcie potwierdzone
Wcześniej umiejętność posługiwania się narzędziami odnotowano m.in. u szympansów i kapucynek. Biorąc pod uwagę fakt, że podgatunek makaków krabożernych z Koh Ped (Macaca fascicularis fascicularis) jest blisko spokrewniony z małpami występującymi w Birmie (Macaca fascicularis aurea), u zwierząt tych można spodziewać się podobnych wzorców zachowań.
Jakiś czas temu dr Elisa Bandini i dr Claudio Tennie z University of Birmingham bezskutecznie próbowali wyszkolić 31 makaków krabożernych, aby używały kamiennych narzędzi do otwierania orzechów. Naukowcy opublikowali swoje odkrycia w artykule z 2018 r., w którym stwierdzili, że “makaki nie mogą nauczyć się tego zachowania indywidualnie ani w otoczeniu społecznym”. Nie dostrzeżono tego także w trakcie przeszło 10 lat obserwacji setek małp na Koh Ped. Do teraz.
W wyniku pandemii COVID-19 makaki straciły wygodne źródło pożywienia i musiały nauczyć się nowej umiejętności. Kiedy zniesiono ograniczenia w podróżowaniu, naukowcy z Chulalongkorn University w Bangkoku odwiedzili wyspę i od razu dostrzegli coś niesamowitego: dwa samce rozbijające muszle ostryg za pomocą kamieni. A ponieważ makaki bardzo szybko przystosowują się do zmieniających się okoliczności, można założyć, że nauczyły się używać narzędzi właśnie podczas blokad turystycznych związanych z pandemią COVID-19.
Na początku marca tego roku badacze powrócili na Koh Ped, aby sprawdzić, czy małpy utrwaliły wykształconą umiejętność. Zaobserwowali 17 osobników podnoszących kamienie na wysokość ramion i rzucających nimi w stronę ostryg lub małż, aby ją otworzyć. To niewątpliwie niedobory żywności zachęciły makaki do zastosowania innowacyjnych metod żerowania, ale nie wiadomo, czy sposób ten został wymyślony przez jednostkę i skopiowany przez innych, czy też “wynalazło” go wiele małp jednocześnie. Ciekawe, czy cecha ta utrzyma się wśród małp, pomimo powrotu turystów na Koh Ped, czy znów będą one wygodnie czekać na podarunki od cieszących się na ich widok ludzi.