Nowe światło na neolit
Mendik Tepe to prehistoryczne wzgórze w dystrykcie Eyyübiye w prowincji Şanlıurfa, niedaleko wioski Payamlı. Stanowisko zostało zidentyfikowane przez archeolog Fatmę Şahin, a obecnie prace prowadzi tam profesor Douglas Baird z Uniwersytetu w Liverpoolu we współpracy z tureckimi i brytyjskimi instytucjami. Wykopaliska są częścią szerszego projektu Taş Tepeler (Kamienne Wzgórza), obejmującego kilkanaście neolitycznych stanowisk w regionie. To systematyczne podejście pozwala badaczom na lepsze zrozumienie sieci prehistorycznych osad, które powstawały w tym rejonie tysiące lat temu.
Znaleziska sugerują, że Mendik Tepe należy do samych początków neolitu. Chociaż jest połączone z Göbekli Tepe i Karahantepe, jego struktury wykazują unikalne formy i mogą nawet je poprzedzać — wyjaśnia Douglas Baird
Czytaj też: Wielkie odkrycia z okresu II wojny światowej. Kilkanaście wraków opowiada historię krwawych walk
To, co czyni Mendik Tepe szczególnie interesującym, to jego potencjalny wiek. Wstępne analizy wskazują, że może pochodzić z samych początków neolitu i być starsze niż Göbekli Tepe, datowanego na okolice 9600 roku p.n.e. Jeśli te przypuszczenia znajdą potwierdzenie, będziemy mieli do czynienia z odkryciem o fundamentalnym znaczeniu. Transformacja neolityczna rozpoczęła się w południowo-wschodniej Turcji ponad 11 000 lat temu. To właśnie wtedy ludzie zaczęli przechodzić od koczowniczego trybu życia łowców-zbieraczy do osiadłego stylu. Baird zaznacza, iż Mendik Tepe może być kluczem do zrozumienia, jak i dlaczego ludzie porzucili koczownicze zbieractwo i osiedlili się na stałe, zaczynając uprawiać rośliny.
Różnorodność funkcji i potencjalna rewolucja w historii
Mendik Tepe wyróżnia się wielofunkcyjnym charakterem na tle innych stanowisk z tego okresu. Archeolodzy odkryli struktury o różnej wielkości i przeznaczeniu, co sugeruje złożoną organizację społeczną. Na stanowisku znaleziono trzy typy budowli: małe struktury o średnicy około 3 metrów (prawdopodobnie do przechowywania lub przygotowywania żywności), średnie budynki o średnicy 4-5 metrów (mogące pełnić funkcję domów) oraz duże konstrukcje o prawdopodobnym znaczeniu rytualnym. Ta różnorodność funkcji odróżnia Mendik Tepe od Göbekli Tepe, które było głównie centrum rytualnym. Tutaj prawdopodobnie współistniało życie codzienne z praktykami duchowymi.
Równie ciekawe są różnice architektoniczne. W przeciwieństwie do charakterystycznych filarów w kształcie litery T znanych z Göbekli Tepe i Karahantepe, Mendik Tepe wyróżnia się pionowymi kamieniami o innych formach.
Czytaj też: Metrowe kolce i żebra jak szpilki. Ten pradawny potwór z Maroka wprawia naukowców w osłupienie
Widzimy, że Göbekli i Karahan słyną z filarów w budynkach z rzeźbami zwierząt i ludzi. Te filary są w kształcie litery T. Tutaj wydaje się, że mamy filary, ale są one mniejsze i nie są w kształcie litery T — dodaje Baird
Chociaż wykopaliska są dopiero w początkowej fazie, archeolodzy już teraz uważają Mendik Tepe za potencjalnie przełomowe odkrycie. Jeśli wstępne datowania się potwierdzą, stanowisko może nie tylko przesunąć w czasie historię monumentalnej architektury, ale także pomóc zrozumieć moment, w którym nasz gatunek po raz pierwszy zdecydował się na osiadły tryb życia. Mimo sensacyjnych doniesień, dopiero dalsze badania i dokładne datowanie pozwolą zweryfikować postawione przez ekspertów tezy. Jedno jest pewne: region Żyznego Półksiężyca wciąż skrywa tajemnice, które mogą zmusić nas do przewartościowania tego, co wiemy o naszych początkach.