Starożytna gra planszowa zaskakuje pochodzeniem. Wcale nie powstała w Egipcie?

Ogary i szakale bądź 58 otworów to nazwy stosowane względem pewnej gry. I to nie byle jakiej, bo uważanej za jedną z najstarszych w historii naszego gatunku. O ile jednak do tej pory panowało przekonanie, jakoby pochodziła ona ze starożytnego Egiptu, tak teraz pojawiły się nowe informacje w tej sprawie.
Starożytna gra planszowa zaskakuje pochodzeniem. Wcale nie powstała w Egipcie?

Pierwotnie zakładano bowiem, że wspomniana gra planszowa została wymyślona na Bliskim Wschodzie w drugim tysiącleciu p.n.e. Teraz pojawiła się natomiast hipoteza o jej pochodzeniu sięgającym południowego Kaukazu. Na jej poparcie archeolodzy mają wyniki wykopalisk przeprowadzonych w ostatnim czasie. O ich wynikach piszą na łamach European Journal of Archaeology

Czytaj też: Sakkara to wyjątkowe miejsce na archeologicznej mapie świata. Dlaczego akurat tam organizowano pochówki?

58 otworów składa się z planszy do gry podzielonej na dwa zestawy po 29 dołków każdy. W skład wyposażenia tej planszówki wchodziło dziesięć małych patyków zawierających głowy ogarów bądź szakali. W rozgrywce brały udział dwie osoby, przy czym jeden gracz brał pięć głów ogarów, natomiast drugi – pięć głów szakali. Historycy sugerują, iż celem zabawy było najprawdopodobniej dotarcie wszystkimi figurami do wyznaczonego miejsca na planszy.

Można założyć, iż na liczbę wykonanych ruchów wpływał na przykład wynik rzutu kostką. Jak do tej pory udało się odzyskać około 80 plansz pozwalających na rozgrywkę w 58 otworów. Poświęcone im analizy jasno pokazują, że gra zmieniała się na przestrzeni wieków i trudno byłoby ustalić wspólną dla wszystkich wersję zasad. Najstarszy znany egzemplarz został znalezione w egipskich Tebach. Umieszczono go w grobie jednego z urzędników faraona Mentuhotepa II sprawującego rządy w okresie od 2060 do 2009 roku p.n.e.

Gra planszowa znana jako 58 otworów mogła powstać w południowo-zachodniej Azji. Do tej pory panowało przekonanie, że pochodzi z Egiptu

Nie powinno więc dziwić założenie, że to właśnie w Egipcie miałoby dojść do powstania tej gry planszowej. Dzięki ostatnim ustaleniom sytuacja może ulec zmianie, gdyż archeolodzy zebrali przekonujące dowody w czasie badań na terenie Azerbejdżanu. Zdaniem autorów badania ludzie mogli tam grać w 58 otworów już na przełomie trzeciego i drugiego tysiąclecia p.n.e. 

Co więcej, plansze znalezione w południowo-zachodniej Azji są na tyle różnorodne, że wydaje się, iż to właśnie tam gra mogła powstać i ewoluować. Do Egiptu trafiłaby dopiero jakiś czas później. Przełomowe znalezisko nastąpiło w 2015 roku i obejmuje kamienną rzeźbioną płytę. Ten wzór jest zaskakująco podobny do zaobserwowanych w przypadku plansz znalezionych w Egipcie i innych lokalizacjach południowo-zachodniej Azji.

Czytaj też: Służyła Bogu i broniła królestwa przed najazdami. Średniowieczny szkielet ma niebywałą przeszłość

Do rozpowszechnienia tej gry planszowej w różnych częściach świata doszło najprawdopodobniej za sprawą szlaków handlowych. Zarazem naukowcy podkreślają, że potrzeba będzie więcej danych, aby można było przypisać wymyślenie 58 otworów konkretnej kulturze. Bez względu na jej genezę, pewne jest to, że zyskała ogromną popularność w krótkim czasie. Grali w nią przedstawiciele różnych klas społecznych, od Kaukazu po Afrykę.