Astronomowie uważają, że nowo odkryta gwiazda nazwana VVV-WIT-08 może należeć do klasy gigantycznych ciał niebieskich ponad 100 razy większych od Słońca. Co ciekawe, doświadcza ona rzadkich (nawet raz na kilkadziesiąt lat) zaćmień.
Gwiazda wzięła część swojej nazwy od projektu badawczego, w ramach którego została odkryta – VISTA Variables in the Via Lactea, a część od pytania „co to jest?” – WIT od ang. „what is this?”. Nietypowa nazwa to wyraz zaskoczenia, jakie towarzyszyło naukowcom obserwującym znikającą i pojawiającą się gwiazdę.
Chociaż inne gwiazdy obserwowane w badaniu także wykazywały spadki jasności, to żaden nie był tak głęboki, jak w przypadku VVV-WIT-08, która praktycznie zniknęła na kilka miesięcy. Astronomowie sądzą, że sprawcą „zniknięcia” mogła być inna gwiazda lub planeta otoczona grubym, nieprzezroczystym dyskiem pyłu, krążąca wokół VVV-WIT-08. Przejście takiego obiektu na linii obserwacji mogło sprawić, że gwiazda na długo zniknęła z oczu badaczy.
– To niesamowite, że zaobserwowaliśmy, jak ciemny, duży i wydłużony obiekt przechodzi między nami a tak odległą gwiazdą. Możemy jedynie spekulować, jakie jest jego pochodzenie – mówi astronom Sergey Koposov z Uniwersytetu w Edynburgu w Szkocji.
Zaćmienie gwiazdy może trwać nawet kilka lat
Na podstawie obserwacji astronomowie sugerują, że VVV-WIT-08 należy uznać za gwiazdę zmienną zaćmieniową. Zmienność gwiazd tego typu wynika z faktu, że są one układami – najczęściej podwójnymi – w których składniki systemu obiegając wspólny środek masy, w regularnych odstępach czasu wzajemnie się zasłaniają.
Naukowcy przypuszczają, że towarzysz VVV-WIT-08 okryty jest dyskiem pyłowym, dlatego tak skutecznie zasłania gwiazdę przed naszym wzrokiem. Nie byłby to pierwszy taki przypadek. Jednym ze znanych przykładów jest Epsilon Aurigae – nadolbrzym, wokół którego orbituje towarzysz okryty dyskiem.
Co około 27 lat jasność gwiazdy obserwowana z Ziemi spada o połowę na mniej więcej dwa lata (do 730 dni). Jest też system TYC 2505-672-1, czerwony olbrzym z pyłowym towarzyszem krążącym na 69-letniej orbicie, który przysłania gwiazdę na okres 3,5 roku.
Nie znamy wielu gwiazd przechodzących takie zaćmienia
Dane z obserwacji VVV-WIT-08 pokazują, że jej zaćmienie trwało około 200 dni, a w szczytowym okresie jasność gwiazdy spada o 97 procent względem wyjściowej wartości. Okres orbitalny jest nieznany, ale zgodnie z modelowaniem matematycznym musi trwać co najmniej kilkadziesiąt lat.
Badanie VISTA Variables in the Via Lactea ujawniło też kilka innych gwiazd, które wydają się wykazywać podobne zachowanie. Ponieważ dane o tych gwiazdach nie są tak kompletne, jak dane dla VVV-WIT-08, nie zostały one jeszcze opisane.
– Z pewnością można znaleźć więcej takich systemów, lecz prawdziwym wyzwaniem jest ustalenie, czym są ci ukryci towarzysze i w jaki sposób zostali otoczeni przez dyski pyłu, mimo że orbitują tak daleko od gigantycznych gwiazd – powiedział astronom Leigh Smith z Uniwersytetu Cambridge.