Kamienna konstrukcja między górami
Obiekt znajduje się około 26 kilometrów od centrum Kars, na terenie wsi Bulanık, pomiędzy górą Yahni i Dumanlı. Szczyt wzgórza, znany lokalnie jako Ziyaret Tepesi lub Evliya Tepesi, zdobi około pięciometrowa konstrukcja wykonana z ciemnych, miękkich kamieni. Jej zwietrzała i nieregularna forma przypomina nieco wieżę lub rodzaj znacznika terenu, jednak bez profesjonalnych badań archeologicznych trudno cokolwiek przesądzić. Specjaliści zwracają uwagę na strategiczne usytuowanie budowli. Konstrukcja zapewnia doskonały widok na średniowieczne ruiny Ani, które niegdyś stanowiły stolicę średniowiecznego Królestwa Armenii. To nieprzypadkowe umiejscowienie sugeruje, że wieża mogła pełnić ważną rolę w przeszłości, choć bez konkretnych dowodów pozostajemy w sferze domysłów.
Czytaj też: Unikatowy pochówek w Kazimierzu Biskupim. Archeolodzy przeszli tunelem do ukrytej krypty
Na wschodniej ścianie konstrukcji, skierowanej dokładnie w stronę Ani, widnieje starannie wykonana inskrypcja o wysokości niemal dwóch metrów. Problem w tym, iż nikt nie potrafi odczytać tego przekazu ani nawet określić języka, w jakim został zapisany. Miejscowa ludność snuje opowieści o dawnych cywilizacjach, jednak badacze podchodzą do tych rewelacji z dużą rezerwą. Do tej pory nie przeprowadzono żadnych systematycznych badań epigraficznych, co oznacza, że wyrzeźbione znaki pozostają niemy świadkiem nieodkrytej przeszłości.
Wieża strażnicza kamień graniczny czy miejsce kultu?
Wśród lokalnej społeczności krąży kilka teorii dotyczących przeznaczenia tajemniczej budowli. Część osób uważa ją za dawną wieżę strażniczą, inni wskazują na możliwość oznaczenia granicy terytorium, a jeszcze inni dopatrują się w niej miejsca o charakterze rytualnym lub pielgrzymkowym. Wszystkie te koncepcje wydają się w pewnym stopniu uzasadnione, jednak żadna nie zyskała jak dotąd naukowego potwierdzenia. Wstępne obserwacje wskazują na pewne podobieństwa do znanych struktur z regionu.
Układ kamieni przypomina formacje w stylu kurhanów, wykorzystywanych w różnych okresach historycznych do nawigacji, upamiętnienia ważnych wydarzeń lub zaznaczania granic na terenach Wschodniej Anatolii i Azji Centralnej. Pionowy kształt i usytuowanie na wyniosłym grzbiecie przywodzą na myśl proste, kamienne punkty obserwacyjne spotykane w górskich rejonach Kaukazu. Materiał budowlany również dostarcza pewnych wskazówek. Tekstura i barwa kamieni sugerują użycie bazaltu lub innego lokalnie dostępnego materiału wulkanicznego. Wiele starożytnych konstrukcji w okolicach Ani i na wyżynach wykorzystywało podobne typy skał, co może świadczyć o regionalnych tradycjach budowlanych.
Walka o ochronę dziedzictwa
Przez lata miejsce przyciągało poszukiwaczy skarbów, którzy w znacznym stopniu naruszyli archeologiczną integralność wzgórza. Obecnie teren jest chroniony przez lokalne służby bezpieczeństwa, a wszelkie prace ziemne są surowo zabronione. To ważny krok w zabezpieczeniu potencjalnie cennego stanowiska archeologicznego przed dalszą degradacją.
Mieszkańcy Bulanık mają nadzieję, iż w końcu doczekają się profesjonalnych badań archeologicznych. Pragną, aby historyczna wartość tego miejsca została właściwie udokumentowana i objęta ochroną. Bez odpowiednich prac naukowych Ziyaret Tepesi pozostaje jedną z najbardziej intrygujących nierozwiązanych zagadek regionu Kars – milczącym kamiennym strażnikiem spoglądającym na starożytne równiny i ponadczasowe ruiny Ani, wciąż czekającym na odkrycie swoich tajemnic.