Ukryty skarb pod pustynnym piaskiem
Podczas prac wykopaliskowych w 2021 roku w rejonie Gisr el-Mudir odkryto niezwykłą statuę rodzinną. Jak wspomina Zahi Hawass, znany egiptolog i były minister ds. starożytności, znalezisko było zupełnie przypadkowe.
Znalazłem statuę ukrytą pod piaskiem, a w pobliżu znajdowały się fałszywe drzwi z inskrypcją imienia Messi
Czytaj też: Średniowieczni wojownicy odkryci pod gazociągiem w Borkowie. Ich ciała zdradzają niezwykłą historię
Nazwa nawiązuje do hieroglificznego napisu odkrytego na symbolicznym wejściu do grobowca. Warto podkreślić, iż nie ma to żadnego związku ze słynnym argentyńskim piłkarzem. A może archeolodzy znaleźli dowód na podróże w czasie? Wykonana z wapienia rzeźba mierząca 103 cm przedstawia wysoko postawionego człowieka w dynamicznej pozie z wysuniętą lewą stopą, co w egipskiej ikonografii symbolizowało młodość i witalność. U jego boku klęczy postać kobiety – prawdopodobnie małżonki – trzymająca się jego nogi. Za nim zaś widzimy dziewczynkę w pozycji stojącej, dzierżącą gęś z otwartym dziobem. Różnice w wielkości poszczególnych postaci nie są przypadkowe. W kulturze egipskiej rozmiar odzwierciedlał status społeczny, co doskonale widać w tej kompozycji. Dominująca postać mężczyzny podkreśla jego pozycję, podczas gdy mniejsze figury żony i dziecka ilustrują rodzinne hierarchie.
Łamanie artystycznych konwencji
Prawdziwą rewolucją jest połączenie różnych technik rzeźbiarskich w jednym dziele. Główne postacie wykonano w pełnym trójwymiarze, natomiast córkę przedstawiono jako wysoki relief.
Odkrycie tej statuy jest bezprecedensowe w dziedzinie sztuki egipskiej. Wyróżnia się ona spośród innych znanych posągów rodzinnych Starego Państwa, ponieważ wszystkie postacie są wyrzeźbione w pełnej trójwymiarowości, z wyjątkiem córki, która jest przedstawiona w wysokim reliefie – zauważa Hawass
Takie eksperymentalne podejście było niezwykle rzadkie w okresie V dynastii, kiedy artyści raczej trzymali się ustalonych schematów niż poszukiwali nowych rozwiązań. Kompozycja niesie ze sobą symbolikę wykraczającą poza zwykłe portretowanie rodzinnych relacji. Badacze sugerują, iż może przedstawiać nadzieję na ponowne spotkanie w zaświatach. Scena z dziewczynką i gęsią nawiązuje do codziennego życia, podobnie jak malowidła zdobiące grobowce. Gęś w starożytnym Egipcie symbolizowała życie domowe i płodność. Fakt, że ptak ma otwarty dziób, może oznaczać kontynuację egzystencji po śmierci, czyli fundamentalną koncepcję egipskiej religii.
Wyniki badań opublikowano The Journal of Egyptian Archaeology. Jak zauważają jej autorzy, łącząc dwie tradycje rzeźbiarskie w ramach jednego monumentu, artysta wykazał niezwykłego ducha eksperymentowania. W ten sposób statua jawi się jako unikalne arcydzieło innowacji, zmieniające nasze rozumienie sztuki egipskiej Starego Państwa. Ostatecznie znalezisko zmusza do ponownego przemyślenia naszych założeń dotyczących ówczesnych artystów. Być może twórcy z tamtej epoki mieli więcej swobody twórczej, niż dotychczas przypuszczano. Nie zmienia to faktu, że większość zachowanych dzieł nadal prezentuje tradycyjne podejście. Statua Messiego pokazuje, iż nawet w tak zhierarchizowanej kulturze zdarzały się artystyczne eksperymenty.