Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) jasno pokazują skalę problemu: aż 30% osób powyżej 60. roku życia mieszkających w miastach zajmuje lokale niedostosowane do ich potrzeb. Mowa tu przede wszystkim o mieszkaniach na wyższych piętrach w budynkach bez wind, które stają się pułapką dla osób z ograniczoną sprawnością fizyczną. Na wsiach z kolei około 10% seniorów mieszka w miejscach o słabej infrastrukturze, z dala od podstawowych usług i transportu publicznego. Te bariery fizyczne i społeczne często prowadzą do pogorszenia stanu zdrowia i przyspieszonej utraty samodzielności.
Czytaj też: Renta wdowia — pierwsze wypłaty już ruszyły, ale wnioski można składać nadal
Na czym polega najem senioralny?
Odpowiedzią na te wyzwania ma być właśnie najem senioralny. Program ma umożliwić seniorom zamieszkanie w wygodnym i bezpiecznym lokalu, który sprzyja ich samodzielności. Rozwiązanie opiera się na współpracy rządu z gminami, a jego mechanizm jest prosty: senior, który posiada własne mieszkanie, będzie mógł wynająć je gminie, a w zamian zamieszkać w mieszkaniu z zasobów gminy, które jest odpowiednio dostosowane do potrzeb osób starszych (np. pozbawione barier architektonicznych).
Kluczowe aspekty tego rozwiązania to:
- Senior zachowuje pełne prawo własności do swojego mieszkania – nie musi go sprzedawać ani przekazywać.
- Po rezygnacji z najmu senioralnego, mieszkanie wraca do właściciela.
- W przypadku śmierci seniora, jego mieszkanie wchodzi w skład spadku, co eliminuje obawy o utratę dorobku życia.
W odróżnieniu od standardowych umów najmu mieszkań komunalnych, nie ma tu żadnych kryteriów dochodowych. Celem programu jest nie pomoc finansowa, lecz wsparcie w codziennym życiu i zachowaniu niezależności osób starszych.
Czytaj też: Koniec z obciążaniem dzieci — rząd zmieni przepisy dotyczące opłat za DPS?
Obecnie wielu seniorów w trudnej sytuacji mieszkaniowej decyduje się na umowy dożywocia, które polegają na przeniesieniu własności nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie. W teorii mają one zapewnić osobom starszym spokój i opiekę, ale dobrze wiemy, że rzeczywistość często nie jest tak różowa. Rząd uważa, że wprowadzenie najmu senioralnego może skutecznie zapobiegać sytuacjom, w których osoby starsze są zmuszone do oddawania swojego majątku w zamian za podstawowe warunki życia.
Czytaj też: Całe pokolenie tonie w długach. Kwota przyprawia o ból głowy
Obecnie projekt ustawy jest w fazie intensywnych prac w Ministerstwie ds. Polityki Senioralnej, za które odpowiada Minister Marzena Okła-Drewnowicz. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to II kwartał 2025 roku. Następnie projekt trafi do podpisu nowego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Karola Nawrockiego. Od jego decyzji będzie zależeć, czy ustawa wejdzie w życie, czy zostanie zawetowana. Prezydenckie weto jest całościowe – Prezydent musi odrzucić ustawę w całości lub podpisać ją w niezmienionej formie. Równocześnie Prezydent może złożyć własny projekt ustawy, np. w celu ochrony seniorów przed nadużyciami.