Kamienna symbolika sprzed wieków
W pobliżu Jódar w prowincji Jaén naukowcy odsłonili strukturę składającą się z dwóch wyraźnie zaznaczonych elementów. Pionowy kamień o fallicznym kształcie mierzący 5,3 metra został ustawiony naprzeciw schroniska skalnego o wysokości 6,8 metra. Wejście do jaskini celowo uformowano na kształt litery V, co miało przedstawiać żeńskie organy płciowe. Co ciekawe, układ ten nie był przypadkowy. Budowniczowie wykazali się imponującą precyzją, planując całą konstrukcję pod kątem specyficznego zjawiska astronomicznego.
Czytaj też: 7000-letnie mumie z Sahary. Ich DNA ujawnia tajemniczą populację
Podczas przesilenia zimowego, o wschodzie słońca 21 grudnia, promienie słoneczne przechodzą przez szczyt fallicznego kamienia, rzucając cień idealnie dopasowany do kształtu wejścia jaskini. W miarę wędrówki słońca po nieboskłonie, cień ten precyzyjnie wypełnia symboliczny żeński element. Taka dokładność wymagała wieloletnich obserwacji ruchu Słońca. Iberowie musieli posiadać solidną wiedzę o cyklach astronomicznych, co stawia ich w rzędzie z innymi zaawansowanymi kulturami basenu Morza Śródziemnego.
Cały monument służył najprawdopodobniej do odtwarzania koncepcji hierogamii, czyli świętego związku między bóstwami. Arturo Ruiz, archeolog zaangażowany w badania, wyjaśnia:
To rytuał, który odbywa się podczas przesilenia zimowego i fizycznie odtwarza metaforę hierogamii, mitycznego i magicznego spotkania seksualnego między solarnym bohaterem a boginią płodności
Przesilenie zimowe miało szczególne znaczenie, ponieważ stanowiło moment zwrotny, w którym po najkrótszym dniu w roku światło zaczyna stopniowo powracać. Symboliczne połączenie pierwiastków męskiego i żeńskiego w tym czasie miało gwarantować płodność ziemi i dobrobyt społeczności.
Nowe światło na iberyjską cywilizację
Podobne założenia architektoniczne powtarzają się w różnych częściach Europy. Konstrukcje megalityczne w Stonehenge czy Newgrange również wykorzystywały zjawiska astronomiczne w celach rytualnych. To sugeruje, iż starożytne społeczności dzieliły podobne obserwacje, choć nadawały im nieco odmienne znaczenia religijne. Datowanie monumentu na okres między V a IV wiekiem p.n.e. jest szczególnie interesujące. Powstał on przed rozwojem większych osad w tym regionie, co sugeruje, jakoby zaawansowana wiedza astronomiczna poprzedzała urbanizację.
Ten pomnik jest niezwykły ze względu na swoją skalę i intencję. Został zaprojektowany, aby połączyć niebo i ziemię, aby potwierdzić święte połączenie między zasadami męskimi i żeńskimi – dodaje Ruiz
Czytaj też: Trzęsienie ziemi odsłoniło pradawny pałac. Kataklizm w Mjanmie doprowadził do wielkiego odkrycia
Monument z Jódar stanowi ważny głos w dyskusji o relacjach między nauką a religią w starożytności. Pokazuje, że granice między obserwacją przyrody a wierzeniami były wówczas znacznie bardziej płynne niż dziś. Odkrycie opisano w czasopiśmie Complutum, a zamieszczona tam publikacja rzuca nowe światło na mitologię iberyjską, choć wciąż pozostawia wiele pytań bez odpowiedzi. Być może dalsze badania w regionie przyniosą kolejne fascynujące znaleziska, które pozwolą lepiej zrozumieć tę zapomnianą cywilizację. Znajdując się przed tak imponującym monumentem, trudno nie docenić zarówno wiedzy astronomicznej starożytnych, jak i ich głębokiego związku z cyklami przyrody. To przypomnienie, że nasze współczesne podziały między nauką a duchowością mogą być sztuczne. Dawniej te sfery przenikały się w sposób, który dziś wydaje się niemal magiczny.