SNAPvax to nazwa eksperymentalnej szczepionki przeciwnowotworowej zaprojektowanej przez zespół dr Roberta Sedera z NIAID Vaccine Research Center (VRC) i naukowców w z Vaccitech North America, firmy biofarmaceutycznej z Baltimore. Preparat, który obecnie jest w fazie testów na zwierzętach, powinien trafić do kolejnego etapu w 2023 r. Docelowo ma być stosowany w leczeniu nowotworów związanych z wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Szczegóły opisano w czasopiśmie Cell.
Szczepionka przeciwnowotworowa, czyli co?
Szczepionka przeciwnowotworowa działa w sposób podobny, jak te stosowane w profilaktyce chorób zakaźnych. Zawiera białka występujące na powierzchni komórek nowotworowych, które są rozpoznawane i zapamiętywane przez komórki układu odpornościowego. Ze szczepionkami przeciwnowotworowymi nierozerwalnie jest związana immunoterapia raka, czyli strategia leczenia polegająca na wzmocnieniu układu odpornościowego osoby chorej do walki z guzem. Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ASCO) przewiduje, że w kolejnych latach immunoterapia będzie wykorzystywana w leczeniu nawet co drugiego nowotworu. W 2018 r. prof. James P. Allison oraz prof. Tasuka Honjo zostali uhonorowani Nagrodą Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny za wkład w rozwój immunoterapii nowotworów.
Badania wykazały, że szczepionka SNAPvax wywołuje dwie różne, pożądane reakcje układu odpornościowego, które prowadzą do znacznej regresji guza u myszy. Wszystko zależy od sposobu podania. Potwierdzono, że dożylna iniekcja preparatu zwiększa jego skuteczność – wzrasta liczba limfocytów Tc (cytotoksycznych), które są zdolne do namierzania i atakowania komórek nowotworowych, a także indukuje produkcję interferonu typu I.
Zmodyfikowane zostaje także mikrośrodowisko guza, które sprawia, że nowotwór nie ma już tak dobrych warunków do rozwoju, co może osłabiać jego wzrost. Co ciekawe, domięśniowe podanie SNAPvax (jako zastrzyk podskórny) również jest skuteczne, ale efekty nie są tak widoczne jak w przypadku dożylnej iniekcji.
Czytaj też: Czy nasz układ odpornościowy zabije raka? Immunoterapia skuteczna w wielu odmianach nowotworu
SNAPvax wykorzystuje podejście nazwane przez naukowców “szczepionką wrodzoną” (tzw. vax-innate), które stanowi ważny cel w rozwoju immunoterapii nowotworów. Testy wykazały, że dożylne wprowadzenie preparatu pozwala na wzmocnienie odporności limfocytów T poprzez przezwyciężenie wywołanej przez nowotwór aktywności immunosupresyjnej (która stymuluje rozwój guza). Szczepionka będzie mogła być podawana osobom, które już otrzymały limfocyty T specyficzne dla nowotworu w ramach immunoterapii, ale efekty nie są zadowalające. To może pomóc całkowicie wyeliminować nowotwór z organizmu.
Niestety, w kwestii szczepionki SNAPvax jest wciąż wiele znaków zapytania. Badania kliniczne z udziałem ludzi powinny ruszyć w 2023 r., a to oznacza, że już niebawem możemy spodziewać się pierwszych osób wyleczonych przy użyciu SNAPvax.