24 września 2023 roku na poligonie wojskowym w stanie Utah wylądowała kapsuła z próbkami zebranymi kilka lat wcześniej z powierzchni planetoidy (101955) Bennu. Naukowcy niemal natychmiast chcieli zabrać się za wstępne przygotowanie próbek, jednak pojawiły się pewne trudności. Z tego też powodu dopiero teraz, po niemal 5 miesiącach od lądowania udało się ustalić, ile próbek […]

Badanie przestrzeni kosmicznej nie musi ograniczać się jedynie do spoglądania w bezkres czerni nocnego rozgwieżdżonego nieba. Część naukowców do poznawania kosmosu spogląda nie w górę, a w dół, pod nogi. To właśnie tam można znaleźć (jeżeli się ma dużo szczęścia) mniejsze i większe skały, które nie tyle powstały na powierzchni Ziemi, a dotarły na nią […]

Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad Chiny przeszły od etapu kraju niekojarzonego z sektorem kosmicznym do jednej z głównych sił w przestrzeni kosmicznej. Chyba najlepszym dowodem postępu, jaki dokonał się w sektorze kosmicznym w Państwie Środka jest stworzenie w 2022 roku pełnowymiarowej załogowej stacji kosmicznej Tiangong. Chiny mają jednak znacznie dalej sięgające plany i najnowsze osiągnięcie […]

Początki wszechświata nie należały do najbardziej spektakularnych pod względem wizualnym. Jakby nie patrzeć przez długi czas we wszechświecie nie było widać nic. Mieliśmy do czynienia z mrokami ciemnymi, z których wydobyły nas dopiero pierwsze gwiazdy i pierwsze galaktyki, które rozświetliły przestrzeń kosmiczną. To właśnie wtedy rozpoczął się rozległy etap historii naszego wszechświata zwany erą rejonizacji. […]

Ziemię od Słońca dzieli odległość 150 milionów kilometrów. Światło tę odległość pokonuje w nieco ponad 8 minut. Kiedy jednak na powierzchni Słońca dochodzi do rozbłysku, a następnie do koronalnego wyrzutu masy, to w zależności od prędkości wyrzuconego ze Słońca obłoku plazmy, na odległość 150 milionów ów obłok zjonizowanego gazu dociera w ciągu kilkunastu-kilkudziesięciu godzin. Jeżeli […]

W ciągu całego ludzkiego życia — nawet długiego — nie jesteśmy w stanie dostrzec zmiany położenia gwiazd na nieboskłonie. Wszystko na niebie może się zmieniać, planety, księżyce, satelity, ale tło gwiazd pozostaje co do zasady niezmienne. Dlatego zmiana, która pojawi się w najbliższych miesiącach, będzie czymś naprawdę wyjątkowym. Jeżeli już dopuszczamy do myśli jakąś zmianę […]

Zaćmienie Słońca to zjawisko, które fascynuje ludzkość od tysięcy lat i nawet ogromny postęp technologiczny nie sprawił, że poznaliśmy wszystkie jego tajemnice. Tych z pewnością jednak ubywa, a w ostatnim czasie naukowcom udało się zrozumieć, dlaczego w czasie zaćmienia znikają chmury.  Kiedy Księżyc znajdzie się między Ziemią a Słońcem w odpowiedniej pozycji, to z powierzchni […]

Mniejsze i większe aparaty wysłane z Ziemi jeżdżą po powierzchni Księżyca i Marsa, teleskopy kosmiczne regularnie odkrywają planety krążące wokół innych gwiazd oraz galaktyki znajdujące się w odległych zakątkach wszechświata. Mimo to wciąż nie udało się odkryć żadnego śladu życia poza Ziemią. Astronomowie jednak nie ustają w wysiłkach i wciąż przyglądają się z uwagą najbardziej […]

Na pierwszy rzut oka przestrzeń międzyplanetarna wydaje się pusta. W otoczeniu Ziemi mamy Księżyc, a potem przez miliony kilometrów, zarówno w kierunku Słońca jak i zewnętrznych rejonów Układu Słonecznego nie ma nic. Najbliższymi obiektami poza Księżycem wydają się być Wenus i Mars ze swoimi niewielkimi księżycami. To jednak tylko pozory. W przestrzeni międzyplanetarnej w okolicach […]

Uran i Neptun, dwie najodleglejsze od Słońca planety Układu Słonecznego wciąż są dla nas wielką zagadką. Naukowcy właśnie odkryli w ich otoczeniu trzy nowe obiekty. Dlaczego nie zauważyliśmy ich nigdy wcześniej? Jest po temu jeden ważny powód. Generalnie o Uranie i Neptunie wiemy stosunkowo mało. Dla wielu osób może to się wydawać dziwne, a wręcz […]

Dwa największe i najbardziej zaawansowane teleskopy optyczne przyjrzały się ostatnio gigantycznej eksplozji, do której doszło miliony lat temu. Szczegółowa analiza danych z tego zdarzenia wykazała, że po raz pierwszy w historii udało się zaobserwować proces produkcji złota we wszechświecie. Niemal czternaście miliardów lat temu, w chwilę po Wielkim Wybuchu wszechświat wypełniony był jedynie wodorem, helem […]

Jednym z głównych celów sektora kosmicznego na najbliższe dziesięciolecia jest swoista zmiana paradygmatu. Celem nie jest bowiem, aby kolejna kilkuosobowa grupa ludzi wylądowała na powierzchni Księżyca, czy też, aby w końcu jakiś człowiek stanął na powierzchni Marsa. Obecnie długofalowym celem jest stworzenie swoistej załogowej przystani dla setek, tysięcy, a kiedyś milionów ludzi, czy to na […]

W ostatnim czasie nie ma już tygodnia, w którym media nie informowałyby o aktywności na powierzchni Słońca. Jak nie rozbłyski, to grupy plam słonecznych, albo koronalne wyrzuty masy. Nie ma w tym nic dziwnego, bowiem Słońce przechodzi przez regularne maksimum swojej aktywności w jedenastoletnim cyklu aktywności słonecznej. Taka aktywność to jednak nie lada gratka dla […]

Zapewne już za pięć lat, w okolicach minimum aktywności słonecznej będziemy wspominali obecne czasy z sentymentem. W czasach, kiedy powierzchnia Słońca będzie jednorodna, a plamy słoneczne będą jedynie wspomnieniem, przypomnienie sobie obecnego stanu powierzchni Słońca będzie wręcz nierealne. Póki co, wchodzimy właśnie w maksimum aktywności słonecznej, co oznacza, że nie ma tygodnia, aby na powierzchni […]

Spoglądając w przestrzeń kosmiczną za pomocą teleskopów, astronomowie bezustannie odkrywają coraz to nowe i coraz odleglejsze galaktyki. Wśród nich najbardziej uporządkowane wydają się galaktyki spiralne, takie jak Droga Mleczna. Oprócz charakterystycznych spiral mamy także galaktyki eliptyczne oraz liczne pary galaktyk znajdujących się na różnych etapach łączenia się ze sobą. Okazuje się jednak, że struktura naszej […]

Międzynarodowy zespół astronomów pracujący pod kierownictwem naukowców z Uniwersytetu Tsinghua w Chinach odkrył bardzo nietypowy układ podwójny gwiazd. Do układu bowiem należy gwiazda, która jest najmniejszą spośród wszystkich gwiazd dotąd odkrytych. A to nie wszystko. Owa nietypowa gwiazda otrzymała oznaczenie TMTS J0526B. Kiedy myślimy o gwiazdach, nawet tych najmniejszych to wiemy, że rozmiarami jest ona […]

W centrum Drogi Mlecznej znajduje się supermasywna czarna dziura o masie ponad czterech milionów mas Słońca. To wokół niej krąży jakieś 200-400 miliardów gwiazd, niezliczone planety, i olbrzymie ilości pyłu i gazu. W tej krążącej menażerii jest także Słońce z całym swoim układem planetarnym. Supermasywna czarna dziura w Drodze Mlecznej jest jednak spokojnym obiektem, któremu […]

Astronomowie, astrobiolodzy i astrochemicy od dekad szukają życia w przestrzeni kosmicznej. Stopniowo odkrywamy coraz więcej planet pozasłonecznych, aczkolwiek jak na razie nie usłyszeliśmy z przestrzeni kosmicznej żadnego sygnału, który mógłby nosić znamiona sygnału wysłanego przez obcą cywilizację. W efekcie wciąż nie mamy odpowiedzi na fundamentalne pytanie: czy jesteśmy sami we wszechświecie. To pytanie jednak ma […]

Wszechświat skrywa przed nami jeszcze wiele tajemnic. Z jednej strony astronomowie bezustannie odkrywają kolejne egzoplanety, nietypowe gwiazdy, fascynujące i ekstremalnie odległe galaktyki wczesnego wszechświata. Z drugiej jednak strony wciąż odkrycia te otoczone są świadomością, że odkrywamy jedynie jeden komponent otaczającej nas rzeczywistości, podczas gdy drugi — ciemna materia — który, o ironio, stanowi aż 85 […]

Odległości we wszechświecie są tak ogromne, że nie wydaje się, by gwiazdy inne niż Słońce miały wpływ na Ziemię. Ale czy na pewno? Ostatnie badania sugerują, że klimat na naszej planecie mógł być zaburzany przez okoliczne gwiazdy. To, że Słońce stanowi podstawowy gwarant istnienia życia na Ziemi nie powinno podlegać dyskusji. A co z innymi […]

Kiedy w niebo wznosiła się rakieta niosąca na swoim szczycie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, astronomowie wiedzieli już, co ich czeka. Fenomenalne, 6,5-metrowe zwierciadło teleskopu przystosowane do prowadzenia obserwacji w zakresie podczerwonym miało się zająć obserwowaniem najdalszych zakątków wszechświata i pierwszych galaktyk, jakie powstawały po Wielkim Wybuchu. Od tego czasu teleskop sumiennie wykonuje swoje zadania i… […]

Szybkie błyski radiowe (FRB, fast radio bursts) to jedno z najbardziej zagadkowych sygnałów, jakie docierają na Ziemię z przestrzeni kosmicznej. Teraz jednak astronomom udało się przeprowadzić obserwacje, które znacząco przybliżają nas do rozwiązania zagadki ich pochodzenia. Jak sama nazwa wskazuje, szybkie błyski radiowe, to niezwykle krótkie, trwające zaledwie ułamek sekundy, błyski intensywnego promieniowania radiowego, które […]

Jeszcze kilka dekad temu sondy wysyłane w przestrzeń kosmiczną były kolosalnych rozmiarów. Postęp miniaturyzacji sprawił jednak, że obecnie jesteśmy w stanie wysłać na orbitę okołoziemską satelity o podobnych możliwościach, ale rozmiarami zbliżone do pudełka po butach. Właśnie takie dwa satelity już w maju wystartują na orbitę okołoziemską. Choć wyglądają niepozornie, będą miały bardzo ważną misję […]

14 sierpnia 2015 roku dopiero wdrażany do pracy detektor LIGO jako pierwszy w historii zarejestrował przejście fal grawitacyjnych. Do tego momentu fale grawitacyjne były jedynie jednym z teoretycznych skutków ogólnej teorii względności. Nie było nawet pewności, że uda się je kiedykolwiek zarejestrować. Tymczasem LIGO zarejestrował pierwsze sygnały zgodne z teoretycznymi przewidywaniami jeszcze w trakcie rozruchu […]