W III wieku naszej ery, z którego pochodzi zatopiony skarb, Cezarea stanowiła lokalną stolicę imperium rzymskiego w Judei, a miejscowy port był kluczowym ośrodkiem działalności gospodarczej Rzymu. Nic więc dziwnego, że właśnie w tym mieście spotykały się różne kultury i religie, w tym tradycyjne wierzenia rzymskie, judaizm i chrześcijaństwo.
Nowe znalezisko potwierdza znaczenie Cezarei jako jednego z najwcześniejszych ośrodków chrześcijaństwa – twierdzi Helena Sokolov, kuratorka działu numizmatyki w Urzędzie Starożytności Izraela (IAA, ang. Israel Antiquities Authority), która badała pierścień Dobrego Pasterza.
Skarb z Cezarei i pierścień Dobrego Pasterza
Na skarb ukryty we wraku statku sprzed 1700 lat natrafili izraelscy badacze współpracujący z IAA. Wśród odkryć znalazły się rzymskie monety z III w., co znacznie ułatwiło ustalenie wieku wraku. Oprócz monet na miejscu znaleziono figurkę orła z brązu, rytualne dzwoneczki służące do odpędzania złych duchów, fragmenty ceramiki oraz rzeźbione postacie w teatralnych maskach, przypominające aktorów pantomimy.
Uwagę archeologów zwróciły przede wszystkim dwa przedmioty. Jednym z nich był czerwony kamień, najprawdopodobniej pochodzący z pierścienia, na którym wyrzeźbiona została lira. W mitologii greckiej stanowi ona symbol Apolla, a w tradycji żydowskiej kojarzona jest z harfą Dawida. Drugim wartym uwagi znaleziskiem był złoty pierścień Dobrego Pasterza.
Czerwony kamień z lirą / Image credit: Yaniv Berman, Israel Antiquities Authority
Dobry Pasterz to obraz przedstawiający młodego mężczyznę (pasterza) z jagnięciem na ramionach. – Wizerunek ten jest obecny we wczesnochrześcijańskiej symbolice, przedstawiającej Jezusa jako troskliwego pasterza, opiekującego się swoim stadem i prowadzącego potrzebujących. Ale znalezienie go na pierścieniu to rzadkość – przyznaje Sokolov.
Pierścień Dobrego Pasterza należał do kobiety?
Pierścień prawdopodobnie należał do zamożnej Rzymianki, mieszkającej lub bywającej w Cezarei i jej okolicach – oceniają badacze. W III w. chrześcijaństwo w Rzymie wciąż było praktykowane „w podziemiu”. Jednak władze imperium były wówczas stosunkowo tolerancyjne wobec nowych form kultu, w tym kultu Jezusa. To może wyjaśniać, dlaczego kobieta nie obawiała się nosić pierścienia.
Pierścień prawdopodobnie należał do kobiety / Image credit: Israel Antiquities Authority
– To był okres, w którym chrześcijaństwo dopiero się zaczynało, ale zdecydowanie rosło i rozwijało się, szczególnie w mieszanych miastach, takich jak Cezarea – wyjaśnia Sokolov.
Kolejny skarb znaleziono tuż obok
Nieopodal wraku z czasów rzymskich, nurkowie IAA odkryli drugi statek. Znaleźli w nim około 560 monet z XIV wieku, pochodzących z sułtanatu mameluków, muzułmańskiego państwa istniejącego w Egipcie w latach 1250–1517. To właśnie atak mameluków doprowadził Cezareę do ostatecznej katastrofy. Nadszarpnięta przez wyprawy krzyżowe, w 1265 roku została całkowicie zburzona.
– Statki mameluków zapewne zostały zniszczone przez sztorm. Prawdopodobnie zostały zakotwiczone na płyciźnie w pobliżu brzegu, gdy napotkano trudności w dalszej żegludze lub próbowano uciec przed pogarszającą się pogodą. Żeglarze dobrze wiedzieli, że cumowanie na płytkiej, otwartej wodzie poza portem jest niebezpieczne i może zakończyć się katastrofą – wyjaśnia Jacob Sharvit z wydziału archeologii morskiej IAA.
Odkrycia to nie koniec podwodnych poszukiwań. Dyrektor IAA, Eli Eskozido, powiedział, że urząd prowadzi dalsze badania w celu zlokalizowania i uratowania wszelkich znajdujących się pod wodą zabytków.
Źródło: AFP.