Układ Słoneczny w większości modeli czy wizualizacji składa się ze Słońca, ośmiu planet z księżycami oraz Pasa Planetoid znajdującego się między orbitami Marsa a Jowisza. Między nimi znajduje się zasadniczo pustka wypełniona przez strumień wiatru słonecznego emitowanego przez naszą gwiazdę dzienną. Tak przynajmniej to wygląda w pierwszym przybliżeniu. Rzeczywistość jest jednak inna. Między planetami krążą […]

Rok się kończy, ale astronomowie nie zwalniają tempa odkryć. W połowie grudnia międzynarodowy zespół astronomów analizujący dane zebrane za pomocą teleskopu LST (Large-Sized Telescope) poinformował społeczność naukową o odkryciu nowego źródła wysokoenergetycznego promieniowania. Teleskop LST-1 dostrzegł obiekt skatalogowany pod numerem OP 313. Warto tutaj podkreślić, że sam obiekt obserwowano już wcześniej w zakresie niższych energii. […]

Gwiazda neutronowa to niezwykle kompaktowa pozostałość po masywnej gwieździe, która zakończyła swoje życie w eksplozji supernowej. Podczas gdy zewnętrzne warstwy gwiazdy ulegają rozerwaniu na strzępy, jej jądro ulega ściśnięciu w obiekt o średnicy rzędu 20 kilometrów i masie jednego, dwóch Słońc. Aby wyobrazić sobie, jak ciasno upakowana jest w takiej gwieździe neutronowej materia, warto przypomnieć […]

Spoglądając w nocne niebo za pomocą własnych oczu, czy za pomocą teleskopów jesteśmy w stanie dostrzec niezliczoną liczbę obiektów rozsianych w czerni przestrzeni kosmicznej. Niezależnie jednak od tego, co dostrzeżemy: gwiazdy, planety, księżyce, planetoidy, mgławice, czy galaktyki, musimy mieć świadomość, że jest to jedynie część rzeczywistego wszechświata. Od dawna bowiem wiadomo, że cały wszechświat oprócz […]

Kiedy masywna gwiazda umiera i kończy swoje życie w spektakularnej eksplozji supernowej, pozostawia po sobie czarną dziurę lub gwiazdę neutronową. Jeżeli powstała w ten sposób gwiazda neutronowa jest wysoce zmagnetyzowana, rotuje oraz emituję silną wiązkę promieniowania elektromagnetycznego, mamy do czynienia z pulsarem. Wiatr gwiazdowy emitowany przez taki pulsar tworzy w określonych warunkach tzw. mgławicę wiatru […]

Spoglądając w rozgwieżdżone nocne niebo, mieszkańcy północnej półkuli Ziemi mogą zobaczyć kilka tysięcy gwiazd, kilka planet Układu Słonecznego, dostrzec mglistą poświatę w centrum gwiazdozbioru Oriona, czy delikatną smugę Drogi Mlecznej przecinającą nieboskłon. Teoretycznie, jeżeli wiemy, gdzie szukać, możemy dostrzec także pobliską masywną Galaktykę Andromedy (M31), ale do tego trzeba już wiedzieć, gdzie jej szukać i […]

Castelliere di Rupinpiccolo to pozostałości fortecy, która funkcjonowała na terenie dzisiejszej prowincji Triest w czasach starożytnych. Za sprawą prowadzonych tam niedawno badań archeologicznych udało się zlokalizować dwa okrągłe kamienie o średnicy 50 centymetrów. Szczególnie interesujące okazało się to, co pokrywało powierzchnię jednego z nich. Dotychczasowe ustalenia sugerują bowiem, że chodzi o jedną z najstarszych map […]

Już za cztery lata będzie pięćdziesiąta rocznica wysłania w przestrzeń kosmiczną chyba najbardziej legendarnych sond kosmicznych w historii. Mowa tutaj oczywiście o bliźniaczych sondach kosmicznych Voyager, które od 1977 roku nie tylko bezustannie przemierzają przestrzeń kosmiczną, ale także wciąż komunikują się z Ziemią. Obie sondy znajdują się już od lat poza heliopauzą, w przestrzeni międzygwiezdnej. […]

W czerwcu 1931 roku w Tunezji znaleziono meteoryt, który okazał się wyjątkowo cenny w kontekście poznawania historii Układu Słonecznego. Nieprzypadkowo jego nazwa powinna budzić skojarzenia z serią Gwiezdne Wojny. Fragmenty tej kosmicznej skały znaleziono bowiem w okolicach miastach Tatawin, znanego również jako Foum Tatahouine. I choć w pierwszej połowie XX wieku nie było ono szczególnie […]

O powrocie ludzi na powierzchnię Księżyca w ramach misji Artemis napisano już wiele. Niezależnie od tego, kiedy faktycznie do niego dojdzie, ten moment się zbliża. Pierwsza misja programu Artemis zakończyła się spektakularnym sukcesem. Gigantyczna rakieta SLS wystartowała, prawidłowo wyniosła statek załogowy Orion w podróż do Księżyca i z powrotem. Sam statek także się sprawdził, obleciał […]

Obserwacje astronomiczne są czasami nieintuicyjne. Aby umieścić planety Układu Słonecznego we właściwym kontekście, astronomowie musieli odkryć i opisać planety krążące wokół tysięcy gwiazd innych niż Słońce. Aby dowiedzieć się więcej o procesach powstawania i ewolucji naszej galaktyki, niezbędne okazało się odszukanie i zbadanie milionów innych galaktyk znajdujących się w całym wszechświecie. Także i najnowsze odkrycie […]

Działania archeologów z Chin doprowadziły do odnalezienia szeregu prostokątnych drewnianych elementów. W toku niezwykłego śledztwa badacze doszli do wniosku, że mogą mieć do czynienia ze starożytnym kalendarzem astronomicznym.  Odkrycie miało miejsce w południowo-zachodniej części kraju, a łącznie mowa o zestawie 23 drewnianych płytek. Taki pojedynczy element ma około 2,5 centymetra szerokości i 10 centymetrów długości. […]

Jak święta, to uczta. Jak uczta to kurczak. W przestrzeni kosmicznej, póki co żadnych pozaziemskich kurczaków jeszcze nie odkryliśmy (choć kto wie, może takie istnieją na jakichś egzoplanetach). Na całe szczęście, na niebie znajduje się obiekt, którego nazwa pasuje do tej sytuacji idealnie. Takim obiektem jest Mgławica Biegnący Kurczak. To fascynujące miejsce, które jest domem […]

W centrum naszej galaktyki znajduje się jeden kompaktowy obiekt, którego masa jest ponad cztery miliony razy większa od masy Słońca. To wokół tego obiektu, tzw. supermasywnej czarnej dziury tak naprawdę krążą wszystkie gwiazdy w naszej galaktyce. Bezpośrednio w otoczeniu czarnej dziury naukowcy odkryli liczne gwiazdy oraz obłoki gazowe. Oddziaływania pływowe, grawitacyjne i elektromagnetyczne obecne w […]

Kosmiczne obserwatorium promieniowania gamma, znane jako GLAST, rozpoczęło swoją misję w 2008 roku. Zgromadzone od tamtej pory obrazy zostały teraz przedstawione w formie kilkuminutowego nagrania ukazującego przepiękny taniec czterech tysięcy galaktyk. Materiał poklatkowy ukazuje także części naszej galaktyki i widok ciał niebieskich znajdujących się poza jej granicami. Co jakiś czas możemy nawet dostrzec oznaki wpływu […]

Planeta wyglądająca jak oko Saurona? Na pierwszy rzut oka (sic!) brzmi to niedorzecznie. Okazuje się jednak, że w kosmosie naprawdę jest miejsce na wszystko i planety przypominające wyglądem gałki oczne także mogą istnieć. Więcej, może być ich całkiem sporo, także w naszej galaktyce. Nie byłby to zresztą pierwszy raz, kiedy to astronomowie odkrywają planetę nieprzypominającą […]

W Ewangelii Mateusza znajduje się opis tego, jak Gwiazda Betlejemska pomogła Trzem Mędrcom dotrzeć do Betlejem, gdzie na świat przyszedł Jezus. Pojawia się jednak pytanie: czy taki obiekt faktycznie był widoczny na niebie, a jeśli tak, to skąd się wziął? Oni zaś, wysłuchawszy króla, odeszli. A oto gwiazda, którą ujrzeli na Wschodzie, wskazywała im drogę, […]

W wielu polskich domach tradycja nakazuje, by z rozpoczęciem wieczerzy wigilijnej wstrzymać się do pojawienia się pierwszej gwiazdki na niebie. I choć z punktu widzenia astronomii takie nazewnictwo jest niepoprawne, to mimo wszystko warto wiedzieć, gdzie spojrzeć wypatrując upragnionego obiektu. Rzadko kiedy jako pierwsza widoczna faktycznie jest gwiazda, a nie inne ciało niebieskie, takie jak […]

Zgodnie z naszą aktualną wiedzą średnio jedna na trzy masywne gwiazdy to gwiazda pozbawiona swojej wodorowej otoczki. Powinniśmy zatem odkrywać tak naprawdę odsłonięte, niezwykle gorące helowe jądra. Badania dowodzą, że takie helowe jądro masywnej gwiazdy charakteryzowałoby się temperaturą nawet dziesięciokrotnie wyższą od temperatury powierzchni Słońca. Problem jednak polega na tym, że w pobliskich galaktykach poszukiwania […]

W połowie grudnia na orbitę okołoziemską trafiła rakieta, na pokładzie której znajdował się ściśle tajny chiński prom kosmiczny Shenlong. Jak można się spodziewać, informacji o samym starcie, a tym bardziej o celu misji nie ujawniono. Z tego też powodu jedyne informacje, jakie możemy o aktywności promu pozyskać, wynikają bezpośrednio z obserwacji jego zachowania na orbicie. […]

Bozon Higgsa jest jedną z cząstek elementarnych. Samo udowodnienie jego istnienia było wielkim wydarzeniem, ale równie emocjonujące okazują się poświęcone mu dalsze badania. W ramach ostatnich eksperymentów naukowcom udało się wykonać najdokładniejszych w historii pomiar jego masy. Bozon Higgsa jest niekiedy nazywany boską cząstką, a to w związku z jego kluczową rolą w kształtowaniu wszystkiego, […]

Odkąd człowiek zaczął odkrywać planety krążące wokół innych gwiazd niż Słońce, bezustannie odkrywa globy, które nie mają swojego odpowiednika w Układzie Słonecznym. Mimo trzech dekad tego typu odkryć wciąż odkrywamy planety oraz całe układy planetarne, które nie przypominają niczego, co widzieliśmy wcześniej. Co więcej, do niektórych odkryć wciąż wykorzystuje się te same teleskopy, które były […]

Ewolucja wszechświata, którego wszyscy jesteśmy częścią, jest w ostatnich latach przedmiotem niezwykle interesujących badań prowadzonych za pomocą najnowszych teleskopów naziemnych i kosmicznych. Do najnowszych odkryć przyczyniła się sieć radioteleskopów NOEMA, wprost stworzona do tego celu. W ramach najnowszego projektu badawczego naukowcy zidentyfikowali trzynaście nowych związków chemicznych, których nigdy wcześniej nie obserwowano we wczesnym wszechświecie. Odkrycie […]

Mini rozbłyski na powierzchni Słońca naukowcy dostrzegli już kilka miesięcy temu. Za pomocą sondy kosmicznej Solar Orbiter przelatującej w pobliżu Słońca astronomowie mieli okazję dostrzec naprawdę niewielkie (w skali rozmiarów Słońca), krótkotrwałe dżety energii uwalnianej z ciemnych obszarów korony słonecznej. Nic dziwnego, że badacze niemal natychmiast chcieli im się przyjrzeć dużo dokładniej. Szczegółowa analiza danych […]