Na początku XXI wieku astronomowie, którzy mieli już doświadczenie w poszukiwaniu planet krążących wokół innych gwiazd niż Słońce, otrzymali do dyspozycji instrumenty obserwacyjne pozwalające rozpocząć obserwacje obiektów zupełnie nowej kategorii, tzw. planet swobodnych. Owe planety to obiekty wyrzucone grawitacyjnie ze swoich macierzystych układów planetarnych, które obecnie przemierzają przestrzeń międzygwiezdną samotnie, nieogrzewane i nieświetlane przez żadną […]

Masywne gwiazdy, takie znacznie masywniejsze od Słońca z jednej strony imponują swoją masą i rozmiarami, a z drugiej strony żyją niezwykle intensywnie i niezwykle krótko. Podczas gdy nasze Słońce spokojnie będzie żyło sobie około 10 miliardów lat, to najmasywniejsze gwiazdy kończą swój żywot już pięć milionów lat po powstaniu. Nie zmienia to jednak faktu, że […]

Wodór jest najpowszechniej występującym pierwiastkiem we wszechświecie. Najogólniej można powiedzieć, że wodór jest wszędzie we wszechświecie. Mimo tego trzy lata temu naukowcy z Chin postanowili przyjrzeć się dokładniej rozkładowi źródeł neutralnego wodoru we wszechświecie. Wyniki ich prac właśnie zostały opublikowane. Według informacji opublikowanych przez agencję Xinhua najnowszy katalog źródeł neutralnego wodoru (HI) poza naszą galaktyką […]

Czarne dziury same w sobie są fascynującymi obiektami kosmicznymi. Na przestrzeni lat naukowcy odkrywali niezliczone czarne dziury o przeróżnych masach. Teraz jednak pojawiła się teoria opisująca czarne dziury, które mogą znajdować się nie tyle w pustce przestrzeni kosmicznej, ile we wnętrzu gwiazd. Jest nawet sposób na ich poszukiwanie. Czarne dziury przyjmują bardzo różne rozmiary. W […]

Proces powstawania gwiazd jest niezwykle skomplikowany. Wszystko zaczyna się w dzielącym się na mniejsze fragmenty zimnym obłoku gazu. Zagęszczenia gazu zapadają się na siebie pod wpływem grawitacji. W jądrze takiego zagęszczenia zaczyna rosnąć ciśnienie i temperatura do punktu, w którym rozpoczynają się procesy fuzji. W ten sposób powstają protogwiazdy, a w końcu gwiazdy. Czasami jednak […]

Większość gwiazd we wszechświecie powstaje w układach wielokrotnych. Nic zatem dziwnego, że układów podwójnych, w których dwie gwiazdy krążą wokół wspólnego środka masy, jest we wszechświecie więcej, niż gwiazd pojedynczych takich jak np. Słońce. W szczególności dotyczy to gwiazd masywnych, które wprost nie cierpią samotności. Czasami jednak zdarzają się układy podwójne, które są bardzo nietypowe. […]

W drugi dzień świąt Bożego Narodzenia 2022 roku, krążąca wokół Marsa sonda kosmiczna MAVEN zauważyła coś, czego nigdy wcześniej nie obserwowano. Atmosfera oraz magnetosfera Marsa zaczęły się gwałtownie rozszerzać, zwiększając swoje średnice o tysiące kilometrów. Za całe zamieszanie odpowiedzialne jest oczywiście Słońce. Naukowcy jednak wskazują, że takie samo wydarzenie może zdarzyć się także na Ziemi. […]

Sporo uwagi poświęcamy w ostatnim czasie temu, co dzieje się na Słońcu. Nie powinno to jednak dziwić, ponieważ nasza gwiazda szaleje ze względu na zbliżający się szczyt jej aktywności. Tym razem jego oznaką był bardzo silny rozbłysk. Doszło do niego 14 grudnia, a ta potężna eksplozja okazała się powiązana z regionem plam słonecznych AR 3514. […]

Pod koniec 2020 roku sonda kosmiczna OSIRIS-REx opuściła się na powierzchnię planetoidy Bennu, aby pobrać próbki skał i pyłu, które następnie miały wrócić na Ziemię. Plan był taki, aby sonda pozostała w kontakcie z planetoidą przez sześć sekund. Ku zaskoczeniu naukowców próbnik znajdujący się na pokładzie sondy zanurzył się na 50 centymetrów pod powierzchnię i […]

Orbita Ziemi wokół Słońca jest względnie czystym miejsce. Przez ponad 4 miliardy lat nasza planeta wyczyściła swoją orbitę z mniejszego i większego gruzu kosmicznego, dzięki czemu może krążyć wokół Słońca bez ryzyka zderzenia z innym dużym obiektem. Nie zmienia to jednak faktu, że orbitę Ziemi przecinają wciąż komety przylatujące do Słońca z zewnętrznych rejonów Układu […]

Archeolodzy z Peru informują o wyjątkowym znalezisku tam dokonanym. Chodzi o ogromnych rozmiarów obiekty, zbudowane w taki sposób, by ich umiejscowienie odnosiło się do struktury naszej galaktyki. Zanieczyszczenie światłem jest obecnie w wielu miejscach tak poważne, że nie da się w nich dostrzec gwiazd obecnych na niebie. Dawniej sytuacja była inna, dlatego nasi przodkowie mieli […]

Szybkie błyski radiowe od lat frapują astronomów. Choć tych tajemniczych, niezwykle krótkich, zaledwie kilkumilisekundowych błysków promieniowania radiowego pochodzenia pozagalaktycznego odkryliśmy już wiele, to wciąż nie wiemy zbyt wiele o ich pochodzeniu. Naukowcy z Instytutu SETI starają się jednak stopniowo odszyfrowywać coraz więcej informacji o ich naturze. Obserwacje powtarzającego się błyski FRB 20220912A znacząco poprawiają naszą […]

Nocne niebo to przede wszystkim gwiazdy, planety i Księżyc zanurzone w czerni pustki przestrzeni kosmicznej. Dzięki temu jednak, że Ziemia posiada atmosferę oraz magnetosferę, od czasu do czasu możemy obserwować także istne świetlne pokazy. Gdy strumień wysokoenergetycznych cząstek ze światła wchodzi w interakcje z liniami pola magnetycznego naszej planety, powstają wielobarwne zorze polarne, które czasami […]

STEVE, czyli Strong Thermal Emission Velocity Enhancement, to zjawisko przypominające na pierwszy rzut oka zorzę polarną. Zidentyfikowane w 2016 roku, zostało niedawno uznane za fenomen o odrębnej naturze.  Sprawą zainteresowała się Claire Gasque z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Paradoksalnie, pomimo doświadczenia w badaniach poświęconych zorzom polarnym, na temat związany ze STEVE natknęła się w czasie […]

Proces rozszczepienia jądra atomowego wykorzystywany jest od dekad do napędzania licznych elektrowni jądrowych na powierzchni Ziemi. Naukowcy od dawna podejrzewali, że taki sam proces zachodzi także w przestrzeni kosmicznej. Mimo to, przez długi czas nie udawało się odkryć żadnego dowodu na potwierdzenie tej tezy. Wszak, jakby nie patrzeć, we wnętrzach gwiazd zachodzi proces odwrotny, czyli […]

Jeszcze w XIX wieku nie wiedzieliśmy, jak duży jest wszechświat. Dopiero w XX wieku naukowcom udało się dowieść, że wiele z obserwowanych na niebie mglistych, rozmytych obiektów to nie mgławice w naszej galaktyce, ale osobne galaktyki. Wraz z rozwojem instrumentów obserwacyjnych galaktyk we wszechświecie, w każdym kierunku znajdowano coraz więcej. Powszechnie przyjmuje się, że we […]

O masywnych gwiazdach można powiedzieć wiele, ale ich główną cechą charakterystyczną jest to, że żyją one intensywnie i krótko, a swój żywot kończą w sposób iście spektakularny. Choć sama eksplozja, w której gwiazda przez moment świeci jaśniej niż cała galaktyka, w której się znajduje, trwa bardzo krótko, to na szczęście potem przez długie stulecia astronomowie […]

Jednymi z najciekawszych wydarzeń na nocnym niebie jest okresowe pojawianie się rojów meteorów, takich jak Perseidy, które rozświetlają nocne niebo co roku w sierpniu. Rzadko jednak zdarza się, aby naukowcy ogłaszali pojawienie się na niebie zupełnie nowego roju meteorów. Tak jednak może stać się już w tym tygodniu. Co do zasady rój meteorów powstaje w […]

Słońce ma potencjał, by utrudnić nam życie, na przykład poprzez zniszczenie linii energetycznych. Okazuje się jednak, że poza naszym układem rozchodzą się rozbłyski nieporównywalnie silniejsze od słonecznych. Poświęcone im badania zostały zaprezentowane na łamach The Astrophysical Journal. Podstawę tych analiz stanowiły obserwacje przeprowadzone w ramach misji teleskopów Keplera i TESS. W ich ramach astronomowie dostrzegli […]

Przez ostatnie ponad cztery miliardy lat krążący wokół Ziemi Księżyc był ciałem, na którym niewiele się zmieniało. Glob pozbawiony atmosfery kształtowany był przede wszystkim przez uderzenia mniejszych i większych skał kosmicznych. Sytuacja ta zaczęła się zmieniać w drugiej połowie dwudziestego wieku. Na Księżyc zaczęły bowiem docierać sondy, lądowniki, łaziki oraz ludzie. Można powiedzieć, że zaczęła […]

Rzadko się zdarza, aby jedna z najbardziej rozpoznawalnych gwiazd nocnego nieba, tak po prostu zniknęła. Na przestrzeni przeciętnego ludzkiego życia gwiazdy widoczne na niebie stanowią jedną z niewielu rzeczy stałych. Te same gwiazdozbiory wszak obserwujemy jako dzieci i jako osoby w podeszłym wieku. Szansa na to, że w trakcie życia jedna z jasnych gwiazd widocznych […]

Niedawno pisaliśmy o zagadkowych kraterach powstałych po niewidocznej stronie Księżyca, czyli tej stale odwróconej od Ziemi. Dzięki ustaleniom naukowców ze Stanów Zjednoczonych dowiedzieliśmy się, co było źródłem całego zamieszania. Zanim jednak przejdziemy do wyjaśnienia tej niezwykłej historii, warto byłoby przypomnieć jej kulisy. Zamieszanie pojawiło się 4 marca 2022 roku, kiedy sonda Lunar Reconnaissance Orbiter uwieczniła […]

Kiedy oglądamy niezwykle szczegółowe zdjęcia galaktyk odległych od nas o miliony lat, możemy odnieść wrażenie, że skoro jesteśmy w stanie widzieć tak zaskakujące szczegóły obiektów znajdujących się tak daleko od nas, to wszystkie obiekty Układu Słonecznego powinniśmy znać już perfekcyjnie. Problem jednak w tym, że wbrew pozorom Układ Słoneczny to ogromny obszar pełen mniejszych i […]

Można by pomyśleć, że pobyt na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej to niezwykle poważna sprawa. Wszystko, co z astronautami trafia na orbitę okołoziemską, jest zawsze dokładnie policzone, zmierzone i zważone. Jakby nie patrzeć, wystrzelenie każdego kilograma ładunku na wysokość czterystu kilometrów nie należy do rzeczy tanich. Problem w tym, że jakiś czas temu, jeden z obiektów […]