Kiedy 40 lat temu, 13 grudnia 1981 roku, generał Jaruzelski ogłosił w Polsce stan wojenny, wielu rodaków straciło nadzieję na lepsze jutro we własnym kraju. W latach 80. ruszyła na Zachód wielka fala: milion uchodźców. Począwszy od połowy XVII w. Polska zalewała świat kolejnymi falami uchodźców. Zawsze mieli problemy z asymilacją, w nowych ojczyznach często trafiali […]

W hitlerowskiej armii walczyło więcej Polaków niż w Armii Krajowej, Armii Czerwonej i jej formacjach sojuszniczych czy w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Mundur feldgrau założyło ponad pół miliona dawnych obywateli II RP. Kiedy tylko skończył 18 lat, natychmiast został powołany do hufca pracy, tzw. RAD-u, który miał być przygotowaniem do służby w niemieckiej armii. […]

Będzie Polska, a nie republika radziecka – taka była ostateczna wola Stalina. Wbrew oczekiwaniom i marzeniom przyszłego kierownictwa Polski Ludowej. Pierwsi przywódcy nie wyobrażali sobie Polski z własnymi granicami Był styczeń 1943 roku. Okrążona w stalingradzkim kotle armia generała Paulusa na próżno oczekiwała obiecanej przez Hitlera odsieczy. Za kilkanaście dni zdziesiątkowane oddziały będą musiały się […]

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, co by się stało, gdyby Sowieci nie zaatakowali 17 września. Jedno jest pewne: w tym czasie w Polsce wciąż było kilkaset tysięcy żołnierzy gotowych walczyć z Niemcami. Pakt Ribbentrop-Mołotow (a dokład­nie aneks do niego, tam gdzie określo­no linię demarkacyjną po zajęciu Polski przez Wehrmacht) nazywany jest przez wielu IV […]

Kampania wrześniowa nie ograniczała się do desperackiej obrony. Wojsko polskie skutecznie atakowało i to na terytorium wroga. 2 września polskie wkraczają na terytorium III Rze­szy. Mieszkańcy przygranicznych wiosek zamykają się w domach. Zaskoczeni nie­mieccy żołnierze wycofują się. Idziemy nie tylko na zachód – wkraczamy także do Prus Wschodnich. Nad III Rzeszą pojawiają się polskie samoloty, […]

Czy podczas kampanii wrześniowej użyliśmy iperytu – gazu, który podczas I wojny zabił tysiące żołnierzy w okopach? A może udało nam się wyprzedzić słynnych japońskich kamikadze, tworząc oddziały „żywych torped”? Straty krwawe nieprzyjaciela były bez wątpienia rzeczywiście bardzo wysokie, gdyż walczył on z wielką odwa­gą i wykazał się olbrzymią determinacją, żeby wytrwać nawet w najbardziej […]

Z prof. Włodzimierzem Borodziejem, znawcą problematyki II wojny światowej, rozmawia Artur Górski Czy słusznie uważamy się za naród, który nie splamił się – przynajmniej na szerszą skalę – kolaboracją z hitlerowskim okupantem? Tak, jak choćby Francuzi… Jak najbardziej słusznie, jednak musimy pamiętać, że Niemcom nie zależało na kolaboracji z Polakami. Przecież, pozyskując Polaków, ułatwiliby sobie […]

Jako osiemnastolatek trafił do sanacyjnego więzienia. W wieku 25 lat, choć był komunistą, został usunięty z Armii Czerwonej. Mając trzydzieści lat, zaczął budować Polskę Ludową. Władysław Matwin jako jeden z nielicznych wysoko postawionych komunistów z własnej woli zrezygnował z kariery dygnitarza Urodziłem się w Grodźcu, w 1916 r. Mój dom rodzinny w Zagłębiu był czerwony. […]

Trójka inteligentnych i dobrze wykształconych fanatyków – Wasilewska, Berman i Minc – zrobiła wszystko, aby pod wojnie Polska stała się kopią ZSRR Na odcinku politycznym i gospodarczym rządzi Polską wielka trójka. Rządzi, to znaczy rozpracowuje instrukcje sowieckie i decyduje, w jaki sposób mają być wykonane. Wszystkie decyzje i wytyczne w tych sprawach są dyskutowane i […]

Na początku Polski było słowo. Słowo towarzysza Stalina. Że należy w okupowanej Polsce założyć partię robotniczą, głoszącą hasła narodowowyzwoleńcze. Ale o żadnej wolnej Polsce ani Stalin, ani pracujący dla niego polscy komuniści – nawet nie myśleli. Z historykiem dr. Piotrem Gontarczykiem rozmawia Michał Wójcik W maju 1936 r. podczas Kongresu Pracowników Kultury we Lwowie Władysław […]