To nie była czysta gra polskiego podziemia. Przez 70 lat panowało wokół niej milczenie. Czy dziś można usprawiedliwić współpracę polskich partyzantów z Niemcami przeciwko sowieckiej okupacji? Z dr. Rafałem Wnukiem, historykiem i współautorem książki „Czerwone Bagno. Konspiracja i partyzantka antysowiecka w Augustowskiem wrzesień 1939 – czerwiec 1941” rozmawia Andrzej Fedorowicz Focus Historia: Książka „Czerwone Bagno” […]

Najpierw euforia i nadzieja, potem zwątpienie i strach. Linia frontu powstania warszawskiego przebiegała między tysiącami bezbronnych Polaków. Każdego dnia w egzekucjach ginęło tysiąc niewinnych cywilów. Wielkie miasto, pełne ludzi umęczonych blisko już pięcioletnią okupacją, w jedno letnie popołudnie stało się polem największej bitwy miejskiej w historii. Żołnierze zo­stali policzeni i z jednej, i z drugiej […]

Na pustkach w sklepach dorabiali się cwaniacy. A o towarach z polskiego czarnego rynku marzyli… Niemcy. Wojna od kuchni jest zaskakująca! „Dwa pociągi żywności zjadają codziennie warszawianie” – grzmiał 6 lutego 1940 r. „Goniec Krakowski”  – polskojęzyczna gazeta wydawana przez Niemców. Ta tzw. gadzinówka rozpisywała się, jak dużo konsumują mieszkańcy Warszawy i jak trudno jest […]

Polski profesor w pamiętniku opisał swoje przeżycia z września 1939 roku i początków niemieckiej okupacji. „Focus Historia Ekstra” jako pierwszy opublikował treść tych wspomnień. W Niemczech pamiętnikami prywatnych osób zajmuje się specjalna instytucja – Deutsches Tagebucharchiv. Gromadzone są tam nie tylko dzienniki prywatnych osób, ale również ich korespondencja. Po konserwacji udostępniane są naukowcom i pasjonatom […]

Nawet kiedy oberwał granatem i częściowo oślepł na lewe oko, Léo Major nie dał się odesłać do domu. „Wystarczy mi prawe, aby widzieć karabin” – stwierdził. Po czym ten kozak, wybierający się na zwiady w tenisówkach, w pojedynkę wyzwolił okupowane przez Niemców holenderskie miasto! Czy najodważniejszy, trudno powiedzieć – ale z pewnością był to najbardziej […]

W ruinach stolicy mieli spędzić najwyżej kilka dni, a bez wody i jedzenia ukrywali się miesiącami. Warszawscy robinsonowie – oto fascynujące losy tych, dla których Powstanie Warszawskie było tylko początkiem koszmaru. Trzy miesiące temu w Rosyjskim Instytucie Biomedycznym rozpoczął się eksperyment naukowy, ważny dla przyszłej wyprawy człowieka na Marsa. Sześciu ochotników, wyselekcjonowanych spośród kilku tysięcy […]

Dzięki ofiarności Polaków hitlerowską okupację przetrwało 30–40 tys. Żydów. Trudno powiedzieć, czy to dużo, czy mało. Za taką pomoc Niemcy karali śmiercią. Tropienie Polaków ukrywających Żydów ułatwiał fakt, że donosili na nich również sąsiedzi. Według różnych źródeł za udzielanie pomocy Żydom zginęło od 700 do półtora tysiąca Polaków. Jednak są to dane niepewne. „Byłabym ostrożna z takimi […]

Nie dla wszystkich powstanie w Warszawie zakończyło się 2 października 1944 roku. Część polskich żołnierzy pod bronią pozostała jeszcze siedem dni. W gruzach zamierzali bronić się do końca. Po ogłoszeniu kapitulacji wierzyli jeszcze, że uda im się przedostać do oddziałów partyzanckich. Dzień później dowiedzieli się jednak, że „dla zapewnienia ładu i bezpieczeństwa” zostają w zrujnowanym […]

Cenna głowa buddyjskiej bogini Kannon została ukryta podczas II wojny światowej w majątku w Małej Komorzy. Uniknęła zagrabienia przez Niemców i Rosjan, by wpaść w ręce nieznanego szabrownika. Czy muzealnikom uda się ją odnaleźć? W Małej Komorzy od zawsze ktoś coś ukrywał. Zdzisław Wegner, który mieszka tu „od przed wojny”, pamięta, jak w 1945 roku chował […]

Zapoznaj się z programem wydarzeń związanych z 69. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego! Środa, 31 lipca to dzień oficjalnego spotkania Powstańców Warszawskich z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Bronisławem Komorowskim i Prezydent m.st. Warszawy Hanną Gronkiewicz-Waltz oraz inauguracja wystawy “Powstanie Warszawskie w malarstwie Jana Chrzana”. W przeddzień rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego jak co roku zapraszamy na Plac Krasińskich, […]

Miejscowość Łapy leży na trasie kolejowej z Białegostoku do Treblinki. W 1943 r. stała się ostatnia stacja dla kilkudziesięciu żydowskich dzieci… wyrzuconych z wagonów. Na Wygwizdowie w Łapach przy torach kolejowych stoi kamienny obelisk, przedstawiający pęknięte serce na rozchodzących się torach. Do 2001 r. był tam tylko skromny betonowy pomniczek. Tamtejsi harcerze postawili go w […]

Co drugi uczeń warszawskiej szkoły średniej byłby niezadowolony, gdyby odkrył, że w rodzinie ma osobę pochodzenia żydowskiego, a co czwarty uważa, że powstanie w getcie zakończyło się zwycięstwem powstańców nad okupantem Takie wnioski płyną z badania przeprowadzonego na zlecenie Gminy Żydowskiej w Warszawie przez Instytut Badania Opinii „Homo Homini”.   Z ankiet wynika, że uczniowie […]

Z prof. Włodzimierzem Borodziejem, znawcą problematyki II wojny światowej, rozmawia Artur Górski Czy słusznie uważamy się za naród, który nie splamił się – przynajmniej na szerszą skalę – kolaboracją z hitlerowskim okupantem? Tak, jak choćby Francuzi… Jak najbardziej słusznie, jednak musimy pamiętać, że Niemcom nie zależało na kolaboracji z Polakami. Przecież, pozyskując Polaków, ułatwiliby sobie […]

Książę Janusz Radziwiłł w styczniu 1940 r. spotkał się w Berlinie z Hermannem Göringiem, hrabia Adam Ronikier utrzymywał regularne kontakty z władcami Generalnej Guberni, ordynat Alfred Potocki pod eskortą żołnierzy Wehrmachtu wywiózł na Zachód swoje zbiory sztuki. Czy ziemianie sympatyzowali z Hitlerem? Ich zachowanie nie mieściło się w czarno-białym schemacie, zgodnie z którym po jednej […]

Józef Wilkoń (ur. 1930). Historyk sztuki, rysownik, rzeźbiarz. Autor ilustracji i opracowania graficznego do ponad stu książek dla dzieci i dorosłych wydanych w Polsce oraz sześćdziesięciu za granicą. Są takie wątki w historii naszej rodziny, które wydają się aż tragikomiczne. Dotyczą czasu okupacji, gdy ojciec – działacz ruchu oporu i delegat rządu londyńskiego na Tarnów […]

Oba stołeczne powstania czasu drugiej wojny światowej – w getcie oraz warszawskie – przeważnie traktowane są zupełnie oddzielnie. Tymczasem wielu bojowników z getta walczyło także w 1944 roku. Zdaniem niektórych – w niesłusznych szeregach. Legendarny przywódca żydowskiego zrywu zbrojnego, we wspomnieniach „Marek Edelman. Życie. Po prostu”, ujawnia nieznane, wstrząsające kulisy tamtych dni KONIEC POWSTANIA W […]