W przyszłym roku przedstawiciele 10 ziemskich gatunków mają wyruszyć w odyseję kosmiczną, by sprawdzić, czy uda im się skolonizować inną planetę. Wśród wybrańców jest tylko jeden zwierzak – tyleż urodziwy, co perwersyjny. Kiedy w czerwcu 1973 r. lądownik radzieckiego statku Sojuz 11 osiadł na kazachskich stepach, nikt nie spodziewał się, że w nieuszkodzonej kabinie są […]

Eliminując jednego szkodnika, otwieramy drogę do inwazji kolejnego i tak w kółko. Czy nasze hodowle bawełny czeka zagłada? Już wydawało się, że uprawy są bezpieczne. Rozwiązaniem miała być bawełna zmodyfikowana genetycznie. W jej DNA wstawiono geny bakterii Bacillus thuringensis, które kodują bardzo toksyczne białko. Zaopatrzona w nie bawełna działa jak doskonała pułapka: szkodniki składają na […]

Zapamiętajcie dobrze smak owoców, którymi delektowaliście się tego lata, bo wkrótce mogą zniknąć ze straganów i sklepowych półek. Na ratunek wzywamy trzmiele i muchy Jeśli sprawdzą się najczarniejsze scenariusze, owoce, warzywa i wszelkie produkty pozyskiwane z blisko 80 proc. gatunków roślin uprawnych mogą stać się towarem luksusowym albo wręcz nieosiągalnym. Cały świat zmaga się dziś […]

Jak chronić przyrodę? Po prostu zostawić ją w spokoju. Nasza obecność jest gorsza dla innych organizmów żywych niż skażenie radioaktywne. Przekonałem się o tym, odwiedzając rejony wyludnione po katastrofie czarnobylskiej. „Ryś! Ryś!!!” – krzyknął Walerij Łukaszewicz, białoruski przyrodnik i jeden z moich przewodników. Mimo że reflektory samochodu oświetlały go w całej okazałości, drapieżnik nie przyspieszył […]

Przez 14 tys. lat udało nam się zmienić wilka w domowego pupila. A jednak wystarczy kilkanaście dekad bezdomności, by pies zaczął zmieniać się nie do poznania. Pies domowy właściwie wciąż oficjalnie jest jedynie podgatunkiem wilka – odzwierciedla to nawet jego nazwa łacińska Canis lupus familiaris. Ale „na oko” trudno to stwierdzić. W wyniku selekcji, jaką […]

Nie tylko zwierzęta, ale nawet bakterie zmniejszają rozmiary w obecności człowieka Reguła jest zabójczo prosta – gdzie pojawia się Homo sapiens, tam giną duże zwierzęta. 30 tys. lat temu, gdy do Australii dotarli Aborygeni, zniknęły lwy workowate, 2,5-metrowe kangury i cała masa innych dużych torbaczy. Przed 10–12 tys. lat, wraz z ekspansją Indian w Ameryce, […]

Pierwszą oznaką procesu niszczenia przyrody jest zachwianie relacji między zwierzętami – odkryli polscy naukowcy To był eksperyment niemal doskonały. W 1989 r., gdy utworzono Wigierski Park Narodowy, wyspy na jeziorze Wigry znalazły się pod ochroną. Przyroda mogła się tam rozwijać bez ingerencji człowieka. Po 20 latach stała się dzika i niemal pierwotna. Odwrotny proces przebiegał […]

Archeolodzy, geofi zycy i eksploratorzy z całej Polski przez trzy dni szukali podziemnej komnaty i archiwów ostatniego Reichsführera SS. Są już o krok od intrygującego odkrycia Jesienią 2009 roku do pałacu w Borowej koło Wrocławia przyjechała starsza pani. Do 1945 r. jej matka była pokojówką w majątku, ojciec pracował w polu. Mieszkali w pomieszczeniach dla […]

Miejsce morskich ryb zajmują chmary meduz i żebropławów. Ale jest na to sposób – wystarczy poszczuć intruzów na siebie nawzajem Niebo było czyste, a powierzchni oceanu nie marszczyły fale, gdy 10-tonowy japoński kuter przewrócił się do góry dnem. Co doprowadziło do tak poważnego wypadku? Delikatne galaretowate meduzy. Wydają się niegroźne, ale jest tak, gdy ma […]

Taki wniosek płynie z badań przeprowadzonych przez uczonych z Kanady i Niemiec. Wydawałoby się, że jest to beznadziejny pomysł. A jednak co roku niektóre europejskie ptaki – zamiast na ciepłe południe – odlatują jesienią na mroźną północ. Najwięcej takich pomyleńców wykrywa się wśród kapturek (Sylvia atricapilla), do niedawna zwanych pokrzewkami czarnołbistymi. „Jak wykazał prof. Przemysław […]

W całkowitej ciemności parę kilometrów pod powierzchnią oceanu, dziwaczne kominy wypluwają wrzątek i chmury toksycznego „dymu”. To właśnie w takich warunkach narodziło się życie na Ziemi David Perlman stał się wrogiem naukowców. Gdyby wiedzieli, co znajdą na dnie oceanu, zapewne nie zaprosiliby na pokład statku tego dziennikarza z „San Francisco Chronicle”. „Miałem po prostu przygotować […]

Drapieżnik może być najlepszym przyjacielem roślinożercy – ale tylko wtedy, gdy stoi na szczycie piramidy pokarmowej Co się stanie, gdy z Australii usuniemy zdziczałe psy dingo, najgroźniejszych drapieżców na tym kontynencie? Teoretycznie natychmiast powinni rozmnożyć się roślinożercy. Błąd! To właśnie wytrucie dingo doprowadziło do wyginięcia jednej z dwóch ostatnich populacji niedużego torbacza o wdzięcznej nazwie […]

Rzeki i jeziora zalała fala transwestytów. Ryby, które zachowują się jak samice, choć są samcami, mają być… nową bronią ekologów Niektóre gatunki ryb mają wiele wspólnego z ludźmi. Przynajmniej w zakresie płci. I u nich, i u nas potomek, który otrzymał od rodziców dwa chromosomy X, zostaje samicą. Jeśli od mamy dostanie X, a od […]

To, co dla nas jest nieużytkiem, dla przyrody nierzadko stanowi niezbędny element ekosystemu. Jeśli wybudujemy w takim miejscu np. hotel, może okazać się, że turyści po pierwszej nocy będą chcieli stąd jak najdalej uciec… Mowa o formacji tak egzotycznej, że nawet jej polska nazwa nie jest pewna. Dawniej mówiło się „mangrowce”, potem „mangrowe”, ale że […]

Każde zwierzę może być niebezpieczne, ale czasem łatwiej ocalić skórę i życie w starciu z wilkiem niż z rozwścieczoną sarenką. Nawet przemiłe gołębie czy delfiny potrafi ą zachowywać się jak psychopaci „Jeden z najbardziej okrutnych morderców”, „pozbawiony wszelkich hamulców”, „żądny krwi”… O jakim zwierzęciu pisał w ten sposób noblista Konrad Lorenz, wybitny austriacki zoolog i […]

Już w starożytnym Rzymie inspiracją dla obchodów święta boga płodności Faunusa Lupercusa były rozpoczynające się w połowie lutego ptasie gody. Zwyczaj ten zaadaptowała kultura chrześcijańska nadając pogańskiemu świętu patrona – św. Walentego. Jednak postępujący rozwój cywilizacyjny sprawił, że – za Kartezjuszem – zaczęto postrzegać zwierzęta jako pozbawione duszy maszyny. W poszukiwaniu zapomnianych emocji Echa tego […]

Uczeni odkopują skamieniałości tak niesamowitych zwierząt, że trudno im zgadnąć, jak coś takiego żyło POSTRACH KAMBRYJSKICH MÓRZ Nazwa łacińska: AnomalocarisCzas życia: ok. 540 mln lat temu (kambr)Obszar występowania skamieniałości: Kanada (region Mount Burgess); szczątki stworzeń blisko spokrewnionych znaleziono w Ameryce Północnej, Chinach, Australii oraz w Polsce. Historia odkryć i błędnych identyfikacji zwierzęcia przypomina efekty układania […]

Co najbardziej na świecie chcieliby znaleźć paleontolodzy? Para tyranozaurów w trakcie kopulacji? A może kolorowe pióra praptaka? Albo szczątki pierwszego zwierzęcia wielokomórkowego? Jaką skamieniałość najbardziej na świecie chcieliby znaleźć paleontolodzy? Pytanie to skierowałem do uznanych naukowców z całego świata. „Już odkryłem skamieniałość moich marzeń – odpisał mi Simon Conway Morris z University of Cambridge. – […]

Królowały w światowych oceanach przez 155 mln lat. Żadnemu innemu czworonogowi – z wyjątkiem waleni – nie udało się w tak wielkim stylu wrócić do środowiska wodnego. Ale do dziś nie wiemy, skąd się wzięły ichtiozaury ani dlaczego wyginęły bezpotomnie na długo przed dinozaurami Rybi kształt tych zwierząt zwrócił uwagę już badaczy pionierów – pierwszy […]

Życie było na Ziemi niemal od samego jej początku. Jednak wytropienie jego śladów wymaga nie tylko zdolności detektywistycznych i wielkiego uporu, ale też najnowszych zdobyczy technologii Jakim cudem potrafi Pan dostrzec skamieniałości drobnoustrojów, które już za życia były niewidoczne gołym okiem, a na dodatek obumarły miliardy lat temu? – To jest robota na miarę „super […]

Jak TO robiły dinozaury? Tak, że Ziemia drżała w posadach, a zwierzęta oszałamiała feeria barw! Chyba… Orgazm to wybuch niewypowiedzianej przyjemności, która rozlewa się gorącym, słodkim dreszczem po ciałach ssaków. Został także odkryty u ptaków. A konkretnie u bawolika czerwonodziobego (Bubalornis niger), kolonijnego wikłacza z Nigerii. Samce tego gatunku zalecają się do wybranek, oferując im […]

Co najmniej trzy razy w dziejach całą Ziemię pokryły lodowce. Wszystkie oceany zamarzły, a na równiku temperatura wynosiła średnio –20 stopni Celsjusza. Życie z trudem walczyło o przetrwanie To był koszmar. Lody skuwały Ziemię od bieguna do bieguna. Średnia temperatura na powierzchni wynosiła 50 stopni poniżej zera. Najcieplej było na równiku – mniej więcej tak […]

W razie potrzeby potrafi ą wykonać prosty zabieg chirurgiczny i zdezynfekować ranę. Wiedzą, które rośliny mogą je wyleczyć z choroby. Ba – zażywają lekarstwa, nawet znając ich nieprzyjemne skutki uboczne. Ludzie coraz częściej biorą lekcje medycyny u zwierząt Zdarzyło się to dawno temu w Afryce. Babu Kalunde z ludu Tongwe ustawił pułapki na zwierzęta. W […]

Ścieki to katastrofa dla naturalnych ekosystemów, ale bywają od tej reguły zaskakujące wyjątki. Czasem naprawiają szkody, które wcześniej wyrządziliśmy “Jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla morskich ekosystemów” – tak Greenpeace opisuje zjawisko eutrofizacji, czyli wzrost ilości składników odżywczych w środowisku. I jeśli spojrzeć na Bałtyk, to trudno się nie zgodzić. Do naszego morza docierają – przede […]