Dla nich to była miłość, dla hitlerowskich urzędników – hańba rasowa. Za intymne kontakty z Niemkami polskim robotnikom przymusowym groziła śmierć. Gestapowiec zapytał Juliana Majkę, czy jakieś ostatnie życzenie. Niektórzy przed egzekucją prosili o papierosa albo odesłanie osobistych rzeczy rodzinie. „Nein!” – odpowiedział jednak energicznym głosem Polak. Wówczas musiał stanąć na skrzyni, a dwaj kaci […]

8 sierpnia 1944 r. zaczęła pracę pierwsza w okupowanej Europie radiostacja, kierowana przez profesjonalny zespół radiowców. Oto historia Antoniego Zębika, dzięki któremu w eter poszły pamiętne słowa: „Halo, tu mówi »Błyskawica«! Stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie…” „Błyskawica” w powstańczej Warszawie była jak Wolna Europa w okresie komunizmu. To dzięki niej świat dowiedział się o […]

Radzieccy komandosi zawsze uchodzili za światową czołówkę w swoim fachu. Ich siejącą postrach wizytówką był Specnaz. A jednak w latach 80. w starciu z afgańskimi najemnikami żołnierze „specjalnego przeznaczenia” nie mieli najmniejszych szans. Specnaz to duma armii radzieckiej (a dzisiaj rosyjskiej). Odpowiednik amerykańskich Zielonych Beretów, świetnie wyszkoleni żołnierze-dywersanci przeznaczeni do walki na głębokich tyłach przeciwnika. […]

Krystyna Krahelska była nie tylko autorką jednej z najpopularniejszych wojennych piosenek, ale też stała się twarzą Warszawy. Do dziś jej rysy można podziwiać na pomniku Syrenki. Gdy zimą 1943 roku Krystyna Krahelska pisała słowa przeznaczonej dla kolegów z konspiracji piosenki „Hej chłopcy, bagnet na broń!”, nie wiedziała jeszcze, kiedy wypełnią się zawarte tam słowa: „Bo […]

Czy niemiecki oficer z Krzyżem Żelaznym na piersi, polski pilot bohater i belgijski farmer mogli walczyć w imię jednej sprawy? Mogli. I walczyli w zapomnianych wojnach najemników lat 60. i 70. XX wieku. Fale oszalałych Murzynów szły, biegły, padały, podrywały się znowu… Rycząc i strzelając na oślep, niebezpiecznie się zbliżały. Zamontowany na jeepie karabin maszynowy […]

Były jedynymi kobietami, które niemal całą I wojnę światową spędziły na błotnistej linii frontu. Dwie brytyjskie – sanitariuszki ratowały rannych, a jednocześnie robiły to, co lubiły – jeździły na motocyklach i same decydowały o swoim losie. A co, u diabła, pani tu robi?! – zdenerwowany major artylerii podszedł do kobiety opalającej się tuż obok okopów. […]

To, co dziś nazywamy stresem bojowym i stresem pourazowym, zdiagnozowano już w czasie I wojny światowej. Przeżycia żołnierzy znad Sommy i spod Verdun są podobne do tych, które stają się udziałem pełniących służbę chociażby na misjach pokojowych. Pół roku przed końcem wojny nieznany niemiecki żołnierz pisał z frontu do rodziny: „Wiadomości o śmierci i ból, […]

Antoni Kocjan to wybitny konstruktor, więzień KL Auschwitz, a jednocześnie konspirator, który przekazał aliantom informacje o poligonie niemieckiej superbroni w Peenemünde. Antoni Kocjan urodził się 12 sierpnia 1902 r. we wsi Skalskie – dziś to dzielnica Olkusza. Jego rodzice, Michał i Franciszka, mieli jeszcze troje dzieci: Ludwika (wcześnie zmarłego), Annę oraz Bolesława. Ten ostatni w […]

Chłód, wilgoć, oblepiająca wszystko ziemia. Strach przeradzający się w przerażenie. Strach przed śmiercią, ale po tygodniach tkwienia w wydrążonym w ziemi rowie, strach przed wszystkim. Oto życie w okopach… Wojna pozycyjna to szczególny rodzaj wojny. Tysiące żołnierzy tkwią naprzeciwko siebie i nikt nie daje sygnału do ataku. Przez dzień, drugi. Przez tydzień. Miesiąc. Wojna pozycyjna […]

Zabijanie niepełnosprawnych i chorych umysłowo w III Rzeszy pozwoliło na wypracowanie i wypróbowanie metod mordowania na masową skalę. W „Mein Kampf” Adolf Hitler napisał: „Państwo musi dbać o to, by ten płodził dzieci, kto jest zdrowy”. Konsekwencją tej myśli było wprowadzenie w samych Niemczech ustawy sterylizacyjnej, a już kilka lat później – mordowanie na masową […]

Telefony w Berlinie działały nawet podczas oblężenia w 1945 r. Dzięki temu korespondent wojenny Roman Karmen mógł zadzwonić do niemieckiego ministra propagandy, żeby zapytać, ile jeszcze wytrzyma III Rzesza… W zamkniętym przez radzieckie (i polskie) jednostki Berlinie toczyły się zażarte walki uliczne, a obszar utrzymywany przez hitlerowców stawał się coraz mniejszy. Jednak prawie do końca […]

Nawet 10 tysięcy Ukraińców mogło ratować Polaków w czasie rozpętanej przez OUN i UPA rzezi na Wołyniu i w Galicji Wschodniej. Co najmniej 2 tysiące zapłaciło za to życiem. Dlaczego więc Polska do tej pory nie uhonorowała tych ludzi z imienia i nazwiska, tak jak zrobił to Izrael, ustanawiając tytuł Sprawiedliwy wśród narodów świata? Kresowa […]

Według oficjalnej wersji radziecki okręt „Noworossijsk” zatonął 29 października 1955 r. „na niemieckiej minie magnetycznej z okresu wojny”. Jednak niedawno okazało się, że za zatonięcie pancernika, który jeszcze do 1949 r. nosił nazwę „Giulio Cesare”, mogą odpowiadać włoscy komandosi! Po II wojnie światowej, zgodnie z postanowieniami aliantów, część okrętów włoskich miała zostać przejęta w ramach reparacji. Związek Radziecki […]

„W życiu miałem szczęście” – mówi Słowak Imrich Gablech, który w 1939 r. uciekł do Polski, latał w kampanii wrześniowej i przeżył sowiecką zsyłkę. Z pilotem bohaterem rozmawia Dariusz Klimczak. Dariusz Klimczak: Jakie były pierwsze słowa, które pan usłyszał po wylądowaniu w Dęblinie? Imrich Gablech:  „Jezus Maria! Skąd się tu wzięliście?”. Odpowiedziałem: „Ze Słowacji”. „Jezus Maria. Nic […]

W czasie wojny niemieccy filmowcy nakręcili superprodukcję o Titanicu. Film miał pokazać, jak fatalną flotę posiadają Anglicy. Paradoksalnie jedyną ofiarą faszystowskiego „Titanica” okazał się… reżyser. Pomysł na film zrodził się w głowie docenta psychologii Augusta Riekela, który pod pseudonimem Harald Bratt pisywał scenariusze do filmów i sztuk teatralnych. Kiedyś czytał powieść Josefa Pelz von Felinaua pt. „Titanic. […]

Właśnie mija 69. rocznica upadku Powstania Warszawskiego. To chyba dobra okazja na kilka dodatkowych słów o najgorętszej książce sezonu – „Obłęd ’44” Piotra Zychowicza – pisze we wstępie do październikowego numeru “Focusa Historia” redaktor naczelny Michał Wójcik. Po jej ukazaniu się niektóre środowiska zawyły z oburzenia. Autor był flekowany równo przez dwa miesiące. I tak […]

Nie dla wszystkich powstanie w Warszawie zakończyło się 2 października 1944 roku. Część polskich żołnierzy pod bronią pozostała jeszcze siedem dni. W gruzach zamierzali bronić się do końca. Po ogłoszeniu kapitulacji wierzyli jeszcze, że uda im się przedostać do oddziałów partyzanckich. Dzień później dowiedzieli się jednak, że „dla zapewnienia ładu i bezpieczeństwa” zostają w zrujnowanym […]

Zapoznaj się z programem wydarzeń związanych z 69. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego! Środa, 31 lipca to dzień oficjalnego spotkania Powstańców Warszawskich z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Bronisławem Komorowskim i Prezydent m.st. Warszawy Hanną Gronkiewicz-Waltz oraz inauguracja wystawy “Powstanie Warszawskie w malarstwie Jana Chrzana”. W przeddzień rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego jak co roku zapraszamy na Plac Krasińskich, […]

Wielowarstwowa filmowa podróż przez życie i wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – legendarnego poety i żołnierza. W roli tytułowej wystąpił Mateusz Kościukiewicz. Film na DVD trafi do sprzedaży 26 lipca! „Baczyński” to film poetycko-biograficzny, który wymyka się znanemu dotychczas podziałowi na gatunki, kanonowi postrzegania dzieł filmowych. Zagadkowy i wieloznaczny jak poezja i życie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. […]

Miejscowość Łapy leży na trasie kolejowej z Białegostoku do Treblinki. W 1943 r. stała się ostatnia stacja dla kilkudziesięciu żydowskich dzieci… wyrzuconych z wagonów. Na Wygwizdowie w Łapach przy torach kolejowych stoi kamienny obelisk, przedstawiający pęknięte serce na rozchodzących się torach. Do 2001 r. był tam tylko skromny betonowy pomniczek. Tamtejsi harcerze postawili go w […]

Choć Johann Wilhelm Trollmann był mistrzem Niemiec, ostatnią walkę stoczył w obozie koncentracyjnym. Przez lata nikt o nim nie pamiętał. Tylko dlatego, że był Cyganem. Do dziś nie udało się ustalić, kiedy i w jaki sposób zginął Johann Wilhelm Trollmann. Angielskie źródła twierdzą, że zakończył życie 9 lutego 1943 roku, niemieckie zaś, że stało się to w marcu, ale […]

Z okazji Święta Flagi przypominamy rozmowę z kpt. Antonim Jabłońskim, który w maju 1945 r. wywiesił polski sztandar nad zdobytym Berlinem. Polski sztandar, który w maju 1945 r. zawisł na berlińskiej kolumnie Zwycięstwa, przez dziesięciolecia był w PRL-u tematem tabu. Z kpt. Antonim Jabłońskim, jednym z żołnierzy 1. dywizji kościuszkowskiej, którzy wieszali flagę, rozmawia Adam […]

Co drugi uczeń warszawskiej szkoły średniej byłby niezadowolony, gdyby odkrył, że w rodzinie ma osobę pochodzenia żydowskiego, a co czwarty uważa, że powstanie w getcie zakończyło się zwycięstwem powstańców nad okupantem Takie wnioski płyną z badania przeprowadzonego na zlecenie Gminy Żydowskiej w Warszawie przez Instytut Badania Opinii „Homo Homini”.   Z ankiet wynika, że uczniowie […]

Olbrzymia armia to tylko jeden z elementów, które prowadza do zwycięstwa. Trzeba ta masa żołnierzy jeszcze dowodzić i ją wyżywić. A to nie zawsze bywało proste Był 20 września 1651 r. „Straszny i ogromny pokazał się być szyk wojsk naszych, bo i tabor opasany był od wojska. Szły wozy koronne w rzędów 74, a litewskie […]