Wilhelm Habsburg chciał być królem Ukrainy. Nie wahał się dla niej wyrzec ojca, sprzymierzyć z hitlerowcami, a nawet umrzeć. Jesienią 1944 r. ukraińscy nacjonaliści, którzy współpracowali z Niemcami w nadziei powstania niepodległej Ukrainy i wybawienia spod rządów radzieckich, pilnie potrzebowali pomocy. Klęska Niemiec była kwestią czasu, a Sowieci już rozpoczęli zemstę za kolaborację z wrogiem, […]

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, co by się stało, gdyby Sowieci nie zaatakowali 17 września. Jedno jest pewne: w tym czasie w Polsce wciąż było kilkaset tysięcy żołnierzy gotowych walczyć z Niemcami. Pakt Ribbentrop-Mołotow (a dokład­nie aneks do niego, tam gdzie określo­no linię demarkacyjną po zajęciu Polski przez Wehrmacht) nazywany jest przez wielu IV […]

Kampania wrześniowa nie ograniczała się do desperackiej obrony. Wojsko polskie skutecznie atakowało i to na terytorium wroga. 2 września polskie wkraczają na terytorium III Rze­szy. Mieszkańcy przygranicznych wiosek zamykają się w domach. Zaskoczeni nie­mieccy żołnierze wycofują się. Idziemy nie tylko na zachód – wkraczamy także do Prus Wschodnich. Nad III Rzeszą pojawiają się polskie samoloty, […]

Czy podczas kampanii wrześniowej użyliśmy iperytu – gazu, który podczas I wojny zabił tysiące żołnierzy w okopach? A może udało nam się wyprzedzić słynnych japońskich kamikadze, tworząc oddziały „żywych torped”? Straty krwawe nieprzyjaciela były bez wątpienia rzeczywiście bardzo wysokie, gdyż walczył on z wielką odwa­gą i wykazał się olbrzymią determinacją, żeby wytrwać nawet w najbardziej […]

Datowany na XI—XII w. Owidz jeden z nielicznych przebadanych wczesnośredniowiecznych warownych grodów na Pomorzu Gdańskim. I po kilkuset latach dzięki rekonstruktorom ponownie ożył Jam jest Słowo Pańskie! I rozkazuję wam: zaprze­stańcie tych pogańskich, plugawych obrzędów! Ten gród to Sodoma i Gomora!” – wy­krzykuje mężczyzna w czarnych szatach. W uniesionej dłoni trzy­ma krzyż. Na jego twarzy […]

Prawdziwy Zorro byt Irlandczykiem, znał 14 języków, chciał zostać królem Meksyku, ale wpadł w ręce Inkwizycji. Awanturnik z Zielonej Wyspy na­zywał się William Lamport i do 1998 roku sły­szała o nim jedynie garstka specjalistów. Wtedy włoski historyk Fabio Troncarelli opublikował książkę „La spada e la croce” (Krzyż i miecz), w której dowodził, że Lamport był […]

W XIV w. mazowiecki książę Siemowit III z zazdrości udusił swoją piękną żonę. Tę dramatyczną historię wykorzystał potem sam… William Shakespeare. Najważniejszą częścią zrekonstruowanego zamku w Rawie Mazowieckiej jest ośmioboczna wieża. To tam rozegrała się tragedia żony księcia Siemowita. Siemowit III (1320-1381), bez któ­rego nie powstałaby Szekspirowska „Zimowa opowieść”, uznawany był za jednego z najwy­bitniejszych […]

Eksduchowny stał się krwawym szermierzem wolności i równości, by przeistoczyć się w kapitalistę, szefa policji i… rojalistę. „Posiadał więcej władzy nad ludźmi niż sam Napoleon” – powiedział o nim Balzac. Fouché to zapomniany już dziś bohater rewolucji francuskiej. Kiedy inni jej szermierze tracili władzę podczas przewrotów, trafiali na szafot lub na odległe wyspy, on utrzymywał […]

Wielki poeta aż 29 razy, przy byle okazji, gotów był się pojedynkować. W końcu musiał przegrać… Wiadomo, że au­tor m.in. „Euge­niusza Oniegi­na” i „Damy pi­kowej” zmarł w 1837 r. od ciężkiej rany postrzałowej po pojedynku z francuskim oficerem Georgesem d’Anthesem (na ilustracji z prawej). Powszechnie znany jest też powód starcia: obrona honoru żony, pięknej Natalii […]

Laszló de Almasy w wykonaniu Ralpha Fiennesa był zabójczo przystojny, romantyczny, szanował tubylców i kochał pustynię. Prawda wyglądała nieco inaczej Scenariusz jest prosty. W 1943 r. w Afryce Niemcy zestrzeliwują nad pustynią samolot. Poparzonego pilota ratują Beduini. 2 lata później w klasztorze koło Florencji opiekuje się nim pielęgniarka (Juliette Binoche) – on sam nie wie, […]

Podczas II wojny światowej Nowa Zelandia przygarnęła kilkaset polskich dzieci spośród tych, które wraz z armią gen. Andersa ewakuowały się z ZSRR do Iranu. Sowiecka inwazja z 17 września 1939 roku zapoczątkowała masowe deportacje ludności polskiej na Syberię. Trafiali tam nie tylko wykształceni i zdyscyplinowani „wrogo­wie ludu”, jak wojskowi czy policjanci, lecz tak­że ich rodziny. […]

O betonowych kolosach w Konewce i Jeleniu krążyły plotki, że pracowano w nich nad bombą atomową lub rakietami V1 i V2. W rzeczywistości powstały, aby chronić „Air Force One” wodza III Rzeszy. Przewidując wybuch konfliktu zbrojnego ze Związkiem Radziec­kim, Hitler polecił bu­dowę umocnionych centrów do­wodzenia, z których niemieccy generałowie z Ober-Ost (Naczel­nego Dowództwa na Wschodzie) […]

Gdyby nie starszy brat, stracony za organizację spisku na życie cara, 17-letni Włodzimierz Iljicz Uljanow zapewne obrałby inną drogę życiową. 1 marca 1887 r. 21-letni Aleksander (Sasza) Uljanow i jego towarzysze z organi­zacji terrorystycznej „Narodnaja Wola” („Wola Ludu”) mieli rzucić bomby w kierunku cara Aleksandra III, jego żony Marii i następcy tro­nu Mikołaja, przejeżdżających po […]

W 1904 r. wybuchła wojna rosyjsko-japońska. Na tle tytanicznych działań, toczonych w odległej Mandżurii, rozegrała się klasyczna polsko-polska wojenka z Józefem Piłsudskim i Romanem Dmowskim w rolach głównych. Na przełomie XIX i XX wieku Daleki Wschód przypominał beczkę z prochem. Wielkie mocarstwa dążyły do jak największego wzmocnienia stanu posiadania w tym rejonie, niejednokrotnie wchodząc sobie […]

Do dziś trwa spór, co było przyczyną śmierci Aleksandra Wielkiego. Czy zmarł z przyczyn naturalnych, czy może został otruty? OFIARA ZBRODNI: syn Filipa II Macedońskiego i królowej Olimpias, władca imperium sięgającego od Bałkanów po Himalaje i od Egiptu po Morze Kaspijskie. Do ukończenia 33 lat brakowało mu miesiąca. CZAS ZBRODNI: do zatrucia doszło przypuszczalnie podczas […]

Wciąż brak nam prawdziwej, głębokiej refleksji o powstaniu warszawskim i Polakach z jego czasów. Patriotyczne gadżety tego nie zastąpią RZESŁUCHIWANY: TOMASZ ŁUBIEŃSKI ZAWÓD: PISARZ I ESEISTA SPECJALIZACJA: ROZRACHUNKI Z POLSKĄ HISTORIĄ W SPRAWIE: PAMIĘĆ O POWSTANIU WARSZAWSKIM PROWADZĄCY PRZESŁUCHANIE: ADAM WĘGŁOWSKI Za czasów Polski Ludowej władze trzymały powstanie warszawskie w cieniu innych wydarzeń. Dziś to […]

W ruinach stolicy mieli spędzić najwyżej kilka dni, a bez wody i jedzenia ukrywali się miesiącami. Warszawscy robinsonowie – oto fascynujące losy tych, dla których Powstanie Warszawskie było tylko początkiem koszmaru. Trzy miesiące temu w Rosyjskim Instytucie Biomedycznym rozpoczął się eksperyment naukowy, ważny dla przyszłej wyprawy człowieka na Marsa. Sześciu ochotników, wyselekcjonowanych spośród kilku tysięcy […]

W 1963 roku pierwsza grupa osób, w tym 14 Polaków, otrzymała medale Sprawiedliwy wśród narodów świata za pomoc Żydom w czasie Holokaustu. Jak wyglądało to ratowanie, jak narodziła się idea Sprawiedliwych i czy sama okazała się sprawiedliwa? Ten medal to najwyższe odznaczenie, jakie może otrzymać obcokrajowiec od władz Izraela. Od roku 1963 Instytut Yad Vashem […]

Dzięki ofiarności Polaków hitlerowską okupację przetrwało 30–40 tys. Żydów. Trudno powiedzieć, czy to dużo, czy mało. Za taką pomoc Niemcy karali śmiercią. Tropienie Polaków ukrywających Żydów ułatwiał fakt, że donosili na nich również sąsiedzi. Według różnych źródeł za udzielanie pomocy Żydom zginęło od 700 do półtora tysiąca Polaków. Jednak są to dane niepewne. „Byłabym ostrożna z takimi […]

Carlos, jak każde brazylijskie dziecko, śnił o piłkarskiej karierze. Marzenie zrealizował, udając zawodnika. Tak został największym i najbardziej komicznym oszustem w historii futbolu. I o jest katastrofa! Czemu znów nie gra Kaiser?” – Castor de Andrade, prezes klubu Bangu, łajał swojego trenera w przerwie meczu brazylijskiej ekstraklasy z Coritibą. „Jest kontuzjo…” – nieśmiało odpowiadał postawiony […]

Blackwater to symbol najemników naszych czasów. Podejmują się zadań, które wojskowi uważają za czyste szaleństwo. Dużo zarabiają, ale ryzykują o wiele więcej. Tak jak równo dziesięć lat temu w irakijskiej Faludży. Nie lubią określenia „mercenaries”, czyli najemnicy, bo laikom kojarzy się jak najgorzej – z pozbawionymi sumienia facetami, gotowymi zabijać za pieniądze wypłacane przez bananowych […]

28 czerwca 1914 austriacki arcyksiążę Franciszek Ferdynand został zastrzelony na terytorium Austro-Węgier. O tym, że coś się wydarzy w Sarajewie, wiedzieli wszyscy, w tym i najbardziej zainteresowany. Możliwość zamachu, a potem i sam zamach były wdzięcznym tematem dla prasy. JAK ROZPOCZĘŁA SIĘ PIERWSZA WOJNA ŚWIATOWA? Gdy przegląda się prasę z 1914 roku, jedno jest pewne: […]

Na początku XX wieku Europa była podzielona na dwa obozy państw związanych sojuszami: państwa centralne i tzw. serdeczne przymierze, czyli ententę. 1914 1928 czerwca – zastrzelenie w Sarajewie austriackiego następcy tronu arcyksięcia Ferdynanda i jego małżonki Zofii przez Gawriła Principa 28 lipca – wypowiedzenie wojny Serbii przez Austro-Węgry 31 lipca – wystosowanie ultimatum Francji przez władze […]

Twórca Myszki Miki Walt Disney, genialna polska noblistka Maria Skłodowska-Curie, jeden z najbardziej znienawidzonych ludzi w historii Adolf Hitler, a także autor „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkien. Co łączy tak różne postaci? Pierwsza wojna światowa, która zmieniła ich życia na zawsze. Fałszerz hełmów Walt Disney (1901–1966) – legenda kina i animacji, zdobywca 22 Oscarów 16-letni Walt […]