Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, który od półtora roku obserwuje wszechświat w zakresie podczerwonym może dopisać sobie kolejne już osiągnięcie do szybko rosnącej listy zasług. Tym razem teleskopowi jako pierwszemu udało się dostrzec jeden ze związków węgla w dysku protoplanetarnym otaczającym młodą gwiazdę. Międzynarodowy zespół naukowców poinformował właśnie o odkryciu w danych spektralnych karbokationu metylowego o […]

Lato przyszło i zrobiło się gorąco. Jak na razie do rekordowo wysokich temperatur jest jeszcze daleko. Tak jest przynajmniej na powierzchni Ziemi. Kilkaset kilometrów wyżej, w termosferze sytuacja jest jednak zupełnie inna. Tak gorąco nie było tam od dwóch dekad. Atmosfera Ziemi to bardzo skomplikowany system składający się z kilku różniących się od siebie wieloma […]

Układ Słoneczny, jak i wszystkie inne układy planetarne, gwiazdy i cała materia w Drodze Mlecznej krąży wokół supermasywnej czarnej dziury Sgr A* znajdującej się w jej środku. Ten niewidoczny bezpośrednio obiekt ma masę 4,2 miliony razy większą od masy Słońca. Aktualnie Sgr A*, której obraz ujrzeliśmy w 2022 roku dzięki obserwacjom prowadzonym za pomocą Teleskopu […]

Mars jest fotografowany stosunkowo często, ale zdjęcia ukazujące go w promieniowaniu ultrafioletowym należą do rzadkości. Niedawno się to zmieniło. Wszystko za sprawą sondy MAVEN, która realizuje zadania na rzecz NASA. Dwa dostarczone przez nią obrazy sięgają lipca ubiegłego roku i zostały poddane obróbce, dzięki której możemy zobaczyć Czerwoną Planetę tak, jakbyśmy byli w stanie widzieć […]

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba od dwóch lat pokazuje nam najodleglejsze rejony obserwowalnego wszechświata. Dzięki niemu dostrzegamy galaktyki oddalone od nas o tyle, że wyemitowane przez nie światło potrzebowało ponad trzynastu miliardów lat, aby dotrzeć do Ziemi. Skoro jesteśmy zatem w stanie zajrzeć tak daleko, to – wydawać by się mogło – powinniśmy bez problemu szczegółowo […]

Kiedy myślimy o Drodze Mlecznej, ale też o dowolnej galaktyce spiralnej, to wyobrażamy sobie zazwyczaj jasne, nieco grubsze, wypełnione gwiazdami jądro galaktyki, z którego wychodzą długie, jasne, często wręcz błękitne ramiona spiralne zawijające się wokół tegoż jądra galaktyki. Wbrew pozorom jednak jest to tylko część galaktyki. Wokół tego dysku galaktyki roztacza się bowiem sferyczne halo, […]

Gdyby tak się zastanowić, to nie ma zbyt wielu sposobów na to, aby doprowadzić do zniszczenia gwiazdy. Owszem, gwiazda może zostać rozszarpana przez supermasywną czarną dziurę lub ulec zderzeniu z inną gwiazdą, ale tak poza tym (poza filmami sci-fi) zniszczenie gwiazdy nie należy do najłatwiejszych zadań. Tak przynajmniej mogło się wydawać. Astrofizycy właśnie opisali całkowicie […]

W skład naszej galaktyki wchodzą bardzo różne obiekty, a niektóre są rzadsze od innych. Do tego grona zalicza się pulsarowego białego karła, który znajduje się zaledwie 773 lata świetlne od Ziemi. W skali wszechświata to niczym rzut beretem, dlatego sprawa jest tym bardziej intrygująca. Donoszą o niej naukowcy z Uniwersytetu w Warwick oraz Uniwersytetu Poczdamskiego, […]

Gwiazda FU Orionis w pewnym momencie po prostu pojaśniała i… tak jej już zostało. Naukowcy nie byli w stanie tego wyjaśnić, a nad przyczyną głowili się 85 lat. Wreszcie zagadka została rozwiązana. FU Orionis to niezwykła gwiazda zmienna. Kiedy zaobserwowano ją po raz pierwszy na początku XX wieku, ustalono jej jasność na 16m (magnitudo, która […]

Są takie pytania, na które odpowiedzi są oczywiste. Nasi przodkowie przez długie lata próbowali jednak zrozumieć, dlaczego nocne niebo jest ciemne. Heinrich Wilhelm Olbers to niemiecki naukowiec, który miał na swoim koncie identyfikację planetoid oraz opracowanie metody pozwalającej na przewidywanie orbit komet. W 1823 roku stwierdził że nocne niebo nie powinno być ciemne. Wręcz przeciwnie: […]

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba już za kilka tygodni będzie obchodził pierwszą rocznicę rozpoczęcia swojej naukowej działalności. Z jego wykorzystaniem możliwe będzie dostrzeżenie śladów wskazujących na istnienie życia pozaziemskiego.  Tylko jak tego dokonać? Jak się okazuje, klucz do sukcesu tkwi w dobrze znanej metodzie tranzytu. Gdy planeta przechodzi na tle swojej gwiazdy, emitowane przez ten obiekt […]

Chyba nie ma na świecie osoby, która zauważając na nocnym niebie niespodziewaną, trwającą zaledwie kilka sekund “spadającą gwiazdę” nie zachwyci się nią i nie poczuje, że miała sporo szczęścia, że udało jej się w odpowiednim momencie patrzeć w odpowiedni wycinek nieba. Jakby nie patrzeć, jest to zjawisko wyjątkowo ulotne. Wyjątkiem są specjalne noce w ciągu […]

Planeta pozasłoneczna obserwowana niedawno przez astronomów ma tak ekstremalne warunki, że trudno uwierzyć, by jakakolwiek forma życia mogła na niej przetrwać. Mówimy o obiekcie znanym jako WASP-76b. Jest to jeden z ultragorących Jowiszy, którego odkrycie miało miejsce w 2013 roku. Od tamtej pory udało się uzyskać nieco więcej informacji na jego temat, obejmujących między innymi […]

Jowisz to prawdziwy król planet Układu Słonecznego. Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z tego jak duża jest to planeta. Możliwe, że jest to skutek wszystkich ilustracji przedstawiających planety Układu Słonecznego, na których Jowisz jest po prostu nieco większy od pozostałych planet. Perspektywę właściwą można uzyskać dopiero wtedy, kiedy uświadomimy sobie, że masa Jowisza […]

Żeby było jasne: nie chodzi tutaj o Plutona. Pluton był uważany za planetę od momentu odkrycia przez Clyde’a Tombaugha w 1930 roku do 2006 roku, kiedy to Międzynarodowa Unia Astronomiczna uznała, że nie pasuje on do spisu planet i w rzeczywistości jest planetą karłowatą. Nie ma tutaj o co kruszyć kopii, bo to nie pierwszy […]

Stojąc nieruchomo na powierzchni Ziemi, ciężko uwierzyć, że i tak mkniemy z zawrotną prędkością przez przestrzeń kosmiczną. Jakby nie patrzeć osoba znajdująca się na powierzchni wirującej Ziemi przemieszcza się z jej ruchem obrotowym. Co więcej, Ziemia mknie bezustannie wokół Słońca pokonując około miliarda kilometrów rocznie. A jakby tego było mało, Słońce i cały Układ Słoneczny […]

W 2005 roku japońska sonda kosmiczna Hayabusa wylądowała na powierzchni planetoidy Itokawa, pobrała tam próbki gruntu, które następnie przetransportowała w kierunku Ziemi. Próbki regolitu pobranego z dwóch miejsc na planetoidzie dotarły na Ziemię w 2010 roku i od tego czasu bezustannie są analizowane przez naukowców. Mimo upływu lat próbki z Itokawy wciąż skrywają tajemnice dotyczące […]

Sto siedemdziesiąt tysięcy lat świetlnych od Ziemi w kierunku gwiazdozbioru Złotej Ryby znajduje się rozciągająca się na tysiąc lat świetlnych plama gazu i pyłu. Obserwowana przez teleskop przypomina pająka z rozpostartymi na wszystkie strony odnóżami. To tak zwana Mgławica Tarantula znana astronomom już od niemal trzech stuleci. Jak przekonują w najnowszym artykule astronomowie, jest to […]

Miną jeszcze długie lata zanim pierwszy człowiek postawi but swojego skafandra kosmicznego na powierzchni Marsa. Na szczęście od lat mamy tam już swoich robotycznych wysłanników, którzy mogą nam pokazać, co dokładnie taki pierwszy człowiek na Marsie będzie w stanie zobaczyć. Realizacja załogowej misji na Marsa będzie niezwykle trudnym zadaniem, przy którym załogowy powrót na powierzchnię […]

Misja Apollo 11 to prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalna misja kosmiczna w historii ludzkości. Jej uczestnicy szczęśliwie wrócili na Ziemię, gdzie rozpoczęli kwarantannę. Z perspektywy 2023 roku wiemy, że było to naprawdę karkołomne. Wróćmy jednak do początku. W 1961 roku ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych, John F. Kennedy zapowiedział, że jego kraj zdobędzie Księżyc jeszcze przed końcem dekady. […]

Tytuł artykułu brzmi jak typowy clickbait, ale nim nie jest. Tak o budowie Ziemi mówił ponad pół wieku temu Richard Feynman, jeden z najwybitniejszych fizyków wszech czasów, twórca elektrodynamiki kwantowej i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Skąd mu to zatem przyszło do głowy? Zanim jednak o tym zaskakującym stwierdzeniu, kilka słów wprowadzenia o początkach […]

Zawsze kiedy naukowcy odkrywają nowe egzoplanety i poznają panujące na ich powierzchni warunki, pojawia się w głowie wyobrażenie, jak wyglądałaby powierzchnia takiej planety dla astronauty stojącego na jej powierzchni. W zależności od tego, jaka gwiazda znajduje się w centrum danego układu planetarnego, także niebo mogłoby wyglądać zupełnie inaczej niż ziemskie. Gwiazda może mieć duże rozmiary […]

Wyobraź sobie galaktykę spiralną. Widzisz rozświetlone młodymi gwiazdami ramiona spiralne oplatające się wokół zgrubienia centralnego pełnego gwiazd, pyłu i gazu. W centrum tego zgrubienia centralnego znajduje się – jak zwykle w takich przypadkach – supermasywna czarna dziura. Ową czarną dziurę otacza płaski, gęsty i rozgrzany do białości dysk akrecyjny pełen materii opadającej stopniowo za horyzont […]

Zdarza się tak, że nie spodziewając się niczego szczególnego spoglądamy na niebo i odbiera nam mowę. Nie mówię w tym konkretnym momencie o nocnym niebie, a o dziennym. Aha, nie mówię bynajmniej także o przypadkach dostrzeżenia na tym niebie niezidentyfikowanego (przez nas) obiektu latającego. Mówię o sytuacji, w której spoglądamy na niebo, a tam nie […]