To na terenach Lewantu rodziły się wielkie cywilizacje i kluczowe wynalazki. Znaki napisane na kawałku ceramiki z lewantyńskiego Lachisz są prawdopodobnie zaginionym ogniwem alfabetu wywodzącego się z hieroglifów – ustalili naukowcy w 2021 roku. Fragment miseczki jest bardzo mały, ma mniej więcej 40 na 35 mm. Na wewnętrznej powierzchni ktoś zapisał ciemnym tuszem kilka liter. […]

W 1539 r. biskup Jan Dantyszek doprowadził do wyprowadzki ponętnej Anny Schilling z domu kanonika Kopernika. Czy w ten sposób nieświadomie umożliwił wydanie księgi, która przewróciła świat do góry nogami? Gdy zamożna toruńska mieszczka Barbara Koppernigk 19 lutego 1473 r. powiła syna, w najśmielszych snach nie mogła przypuszczać, że dała światu geniusza. Nigdy się zresztą […]

W skałach na Ziemi brakuje śladów miliarda lat. Jak mogły zniknąć z powierzchni Ziemi? Naukowcy są bliżej wyjaśnienia tej zagadki. Kluczowa jest w niej hipoteza Ziemi-śnieżki, czyli zlodowacenia, które skuło całą planetę aż do równika. Pod koniec XVII wieku szkocki badacz James Hutton zauważył, że na klifach Siccar Point na wschodnim wybrzeżu Szkocji brakuje śladów […]

Meksykańscy archeolodzy znaleźli w Tultepec prehistoryczne doły pułapki, a w nich kilkaset kości upolowanych mamutów. Do odkrycia doszło zupełnie przypadkiem parę lat temu, gdy robotnicy, którzy przygotowywali grunt pod miejskie wysypisko, znaleźli w wykopanym przez siebie dole setki kości mamuta włochatego (Mammuthus primigenius). Archeolodzy i antropolodzy z Instituto Nacional de Antropologia e Historia (INAH) rozpoczęli […]

O tym, dlaczego mocodawcy wielu politycznych mordów pozostali bezkarni, a chociażby Władimir Putin jest przyjmowany z honorami na świecie, opowiada nam historyk i politolog prof. Arkadiusz Stempin – autor książki „Większe zło. Polityczne zabójstwa, krwawe zamachy, kościelne spiski”. Focus: W książce pisze Pan o wielu politycznych mordach – od Frakcji Czerwonej Armii po argentyńską juntę, […]

Niczym biblijne Sodoma i Gomora, Abu Hurejra została zniszczona w ogniu. Czy to przez resztki ciała niebieskiego, które rozpadło się w atmosferze? Abu Hurejra na terenie dzisiejszej Syrii to jeden z tych stanowisk, o których uczy się każdy student archeologii. Tam właśnie archeolodzy po raz pierwszy zaobserwowali, że mieszkańcy osady, początkowo łowcy i zbieracze, zaczęli […]

W grobie odkrytym przy budowie szklarni w angielskim Great Casterton znaleziono człowieka, który był pozbawiony głowy, a na nogach miał zaciśnięte kajdany. Na prześwietleniu można dostrzec nawet ich zamek. Czy tajemniczy szkielet należał do rzymskiego niewolnika? Czy człowiek ten padł ofiarą mordu? Kiedy kilka lat temu robotnicy pracujący przy budowie przydomowej szklarni w Great Casterton […]

W zabytkowych kaplicach na Krecie można znaleźć przedstawienia starożytnych bóstw morza i ziemi. Jakie tajemnice skrywają? Czy uda się im przetrwać? W starych kościołach znaleźć można wiele malowideł czy rzeźb wyobrażających diabły, demony i potwory (np. starotestamentowego Lewiatana). Dobrym przykładem jest w Polsce gotycki drewniany Kościół pw. Wszystkich Świętych we wsi Blizne na Podkarpaciu. Jego pięknie […]

„Więźniowie wdarli się do wież strażniczych, zdobytymi karabinami wykonali egzekucje” – wspominał Czesław Kordylewski, świadek wyzwolenia obozu koncentracyjnego w Dachau przez Amerykanów 29 kwietnia 1945 r. Wiele wskazuje jednak, że zemsta w Dachau była głównie dziełem żołnierzy USA. Okoliczności tych zdarzeń do dziś nie zostały wyjaśnione. Prolog wydarzeń w Dachau rozgrywa się cztery tygodnie wcześniej. 4 […]

Porwanie syna szefa PAX-u Bolesława Piaseckiego jest jedną z najbardziej mrocznych tajemnic kryminalnych PRL. Czy na byłym liderze polskich faszystów wzięli okrutny odwet żydowscy mściciele? 22 stycznia 1957 r. z liceum św. Augustyna w Warszawie wyszła grupka czterech uczniów. Gdy doszli do skrzyżowania ulic Naruszewicza i Wejnerta, drogę zastąpił im jakiś nieznany mężczyzna ubrany w płaszcz i kapelusz. „Obywatel Piasecki?” […]

Pół osioł, pół kułan syryjski.  Kunga to prawdopodobnie najstarsza znana hybryda powstała wskutek ludzkiej ingerencji. W jakim celu starożytni wyhodowali taką krzyżówkę? Kości najstarszej hybrydy na świecie, z wyglądu przypominające końskie, odnaleziono w syryjskim grobowcu sprzed 4500 lat. Badania DNA ujawniły, że to nie koń, lecz mieszaniec dwóch gatunków osłów: zwyczajnego z kułanem syryjskim. Tę krzyżówkę nazywano […]

Osiemdziesiąt lat temu, 20 stycznia 1942 roku w willi nad jeziorem Wannsee niedaleko Berlina doszło do spotkania piętnastu wysokich rangą dygnitarzy Trzeciej Rzeszy. Postanowili o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”. W ciągu poprzednich tygodni wyraźnie zmieniła się sytuacja polityczna nazistowskiego państwa. Po japońskim ataku na Pearl Harbor Hitler wypowiedział wojnę Stanom Zjednoczonym. Równolegle, niepowodzenia w bitwie […]

Każda z odkrytych dróg prowadzi do starożytnych arabskich grobowców. O tym, jak rozległa jest ta sieć dawnych autostrad, naukowcy przekonali się dopiero badając teren z lotu ptaka. W ciągu ostatniego roku archeolodzy z University of Western Australia wykonali szereg badań w północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej. Naukowcy prowadzili wykopaliska na terenie oaz Al-‘Ula i Khaybaru. Analizowali też […]

Tego archeolodzy się nie spodziewali. Podczas ekspedycji w Omanie badacze z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego znaleźli w prehistorycznej osadzie kamienną planszę. To gra sprzed co najmniej 4000 lat! Do tego niezwykłego odkrycia doszło na kompleksie stanowisk we wsi Ayn Bani Saidah. – To miejsce strategicznie położone na skrzyżowaniu szlaków łączących ważne ośrodki starożytności: Bat […]

Zimą 1944 roku odbyła się w Warszawie makabryczna uroczystość: kobieta zawarła małżeństwo z martwym oblubieńcem.  Był nim kat stolicy, generał SS Franz Kutschera W warszawskim pałacyku przy Alejach Ujazdowskich 23, gdzie mieściło się w roku 1944 dowództwo SS i policji dystryktu warszawskiego, w lutowy poranek od rana wrzała praca. Jak wspominała Teodora Żukowska pracująca w urzędzie niemieckiego gubernatora w pałacu Brühla […]

Marię Skłodowską-Curie znają wszyscy. Nie każdy jednak wie, że nie tylko ona zapracowała na dobre imię rodziny, w której zdobycie Nagrody Nobla z czasem stało się tradycją. Starsza córka Skłodowskiej-Curie Irena w wieku 11 lat pisze do matki: „Trochę zapomniałam, jak się oblicza pochodną pierwiastka i ilorazu dwóch liczb”. Innym razem przesyła rozwiązanie zadania „tego […]

Jakie było pierwsze pytanie, które słyszeli uczniowie na lekcji w każdej szkole przez ponad tysiąc lat? Czym było siedem sztuk wyzwolonych? Kiedy została w Polsce wprowadzona powszechna edukacja? Sprawdź, czy jesteś mądrzejszy od średniowiecznego ucznia. Przez wieki dzieci ani nie miały prawa do bezpłatnej edukacji, ani nikt nie zmuszał rodziców, by swe dzieci uczyli. W […]

Rycerze wcale nie wyglądali tak imponująco, jak zwykliśmy sądzić, oglądając współczesne kinowe produkcje. Badania przeprowadzone przez archeologów z Anglii dowodzą, że średniowieczni wojownicy zasiadali na koniach bojowych, których wysokość w kłębie nie przekraczała 1,5 metra. Średniowieczne sceny walki, jakie możemy podziwiać w filmach (np. „Robin Hood”) oraz historycznych inscenizacjach, zazwyczaj przedstawiają ciężko uzbrojonych rycerzy zasiadających na […]

Zaczęło się już w średniowieczu. Najbardziej znane takie sceny pojawiły się jednak po II wojnie światowej. „We wszystkich kulturach mamy ten sam motyw, że pierwszą ofiarą moralnych rozrachunków na ogół jest kobieta. Kobiety miały określoną rolę społeczną jako gospodyń domowych i miały służyć za przykład moralny i pedagogiczny dla następnych generacji, co zwiększało skalę potępienia” […]

Ludzkie szczątki, które odkopują archeolodzy, często budzą kontrowersje. Szczególne emocje rodzą teorie o tym, że na Ziemi żyli giganci, czego dowodzi historia z Cardiff. W Księdze Rodzaju czytamy: „A w owych czasach byli na ziemi giganci; a także później, gdy synowie Boga zbliżali się do córek człowieczych, te im rodziły. Byli to więc owi mocarze, […]

Radiografia mionowa to nieinwazyjna metoda badawcza, wykorzystująca cząstki podróżujące przez kosmos z szybkością zbliżoną do prędkości światła. Dzięki niej może badać sekrety ukryte głęboko we wnętrzach piramid albo wulkanów. Do 13 października 2016 r. Mehdi Tayoubi już wiedział, że jego projekt ScanPyramids ma szanse powodzenia. Tego dnia Tayoubi wraz z zespołem spotkał się z grupą […]

Choć dla obecnych uczennic i uczniów bicie w szkole wydaje się czymś abstrakcyjnym, do niedawna było jeszcze na porządku dziennym. Kto dał surowym pedagogom taką władzę? „Uszy młodzieńca znajdują się poniżej jego pleców” – wywodził ponad trzy tysiące lat temu egipski pisarz-nauczyciel Amonmes. I precyzował, że jeśli małpę można za pomocą kija nauczyć tańczyć, a […]

W świecie chrześcijańskim szkoła i kościół były ściśle ze sobą związane przez 1300 lat. Jakie rewolucyjne zmiany przyniosły reformacja i oświecenie? Po upadku starożytnego Rzymu ciężar nauczania wziął na swoje barki Kościół. W świecie chrześcijańskim nauka w szkole była ściśle związana z religią przez następne 1300 lat. Lecz nauczanie nie było wcale jednorodne: zaczęło się różnić […]

Naukowcy i rekonstruktorzy dokonali szczegółowej mikroskopowej analizy zabytkowych mieczy oraz przygotowanych specjalnie na tę okazję replik broni, za pomocą której walki starożytnych wojowników próbowali odtwarzać doświadczeni rekonstruktorzy. Miecze wykonane z brązu – stopu miedzi z cyną, czasem z domieszkami innych metali stanowiły w Europie w okresie między około 1600 a 600 r. p.n.e. bardzo ekskluzywną […]