Niesamowity średniowieczny skarb, zamiast trafić w całości do muzeum, zasilił kieszenie peerelowskich cwaniaków, cinkciarzy i paserów Było ponure listopadowe popołudnie 1992 r. W progu redakcji stanął mężczyzna w szarym prochowcu. „Zaraz coś pani pokażę” – powiedział i z wewnętrznej kieszeni wyciągnął zawiniątko. Delikatnie położył je na biurku. Z kawałka szmatki wysupłał  wysadzanego kamieniami złotego orła. Obok mój gość położył jakiś […]

Gdy na Zachodzie młodzi artyści otwarcie buntowali się przeciw zastanemu porządkowi świata, polscy muzycy musieli się nieźle nagimnastykować, żeby publicznie wyrazić swój sprzeciw Na twarzach uczestników Festiwalu w Jarocinie z 1980 r. widać wszystko: choć według komunistycznych władz młodzi bawią się aż za dobrze, z ich oczu wyziera strach, zmęczenie, ogromne zniechęcenie. Trzy dekady później w uszach dźwięczą słowa […]

Kiedy 40 lat temu, 13 grudnia 1981 roku, generał Jaruzelski ogłosił w Polsce stan wojenny, wielu rodaków straciło nadzieję na lepsze jutro we własnym kraju. W latach 80. ruszyła na Zachód wielka fala: milion uchodźców. Począwszy od połowy XVII w. Polska zalewała świat kolejnymi falami uchodźców. Zawsze mieli problemy z asymilacją, w nowych ojczyznach często trafiali […]

Od 13 października można oglądać na Netfliksie kryminał „Hiacynt”. W listopadzie 1985 r. w miastach Polski funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej zatrzymywali i przesłuchiwali mężczyzn o orientacji homoseksualnej. Akcję „Hiacynt” przeprowadzono pod pretekstem walki z AIDS i przestępczością. Służba Bezpieczeństwa zakładała zatrzymanym tzw. różowe teczki Nagonka na gejów z lat 80. stanowi historyczne tło kryminalnej intrygi filmu […]

Rozwój branży IT i upowszechnienie się komputerów w naszym kraju zawdzięczamy mężczyznom? Nic podobnego. Od lat 50. XX w. do końca PRL polska informatyka to był – jak mówią ówczesne programistki – babiniec. Czy ktoś poza hobbystami kojarzy dzisiaj nazwy Odra albo Elwro Junior? To mało prawdopodobne, tymczasem te pierwsze konstruowane w Polsce komputery w […]

W 1985 r. astronomowie z Torunia ośmieszyli komunistyczną telewizję i bezpiekę. Wystarczył im do tego komputer ZX Spectrum. To była sobota, 14 września 1985 r., godz. 21.15 – czas, kiedy większość Polaków, z braku innych rozrywek, zasiadła przed telewizorami. Mieszkańcy Torunia oglądający program pierwszy Telewizji Polskiej zauważyli na ekranach coś dziwnego. Na obraz z powtórką […]

Skąd właściwie wziął się bohater PRL-owskiego serialu „07 zgłoś się”? Dlaczego zmarły niedawno aktor Bronisław Cieślak nie chciał już grać tej kultowej roli? „Po zbadaniu zawartości kieszeni zabitego komisarz Borewicz rozpoczął śledztwo. Przesłuchano najpierw dyrektora »Złotego Ptaka«”… Brzmi znajomo – wygląda na scenę z serialu „07 zgłoś się” z porucznikiem Milicji Obywatelskiej Sławomirem Borewiczem, tropiącym […]

To były czasy! Polak latał w kosmos, grała u nas ABBA, rosło PKB i płace. I nagle wszystko się rypło. Co się stało? Gdy kolejny sondaż wykazuje, że zdaniem milionów Polaków „dekada Gierka” to najlepszy okres w najnowszych dziejach kraju, można odnieść wrażenie, że zapominają o długach, zmarnowanych miliardach dolarów, pustych półkach, kilometrowych kolejkach po […]

Krzyżacy to nie tylko brutalni najeźdźcy, choć od dawna tak zwykliśmy o nich myśleć. Tekst pochodzi z najnowszego numeru Focus Historia Ekstra. Do kupienia na kultowy.pl  Kiedy w 1958 r. kanclerz Republiki Federalnej Niemiec Konrad Adenauer został honorowym członkiem zakonu krzyżackiego, a potem sfotografował się w białym płaszczu z czarnym krzyżem, była to woda na […]

Generał Jaruzelski wprowadził stan wojenny nie z powodu nagłego lęku przed “Solidarnością” czy radziecką interwencją, ale ze strachu o siebie. W grudniu 1981 roku uświadomił sobie, że spisek partyjnych towarzyszy to dla niego śmiertelne niebezpieczeństwo. Dotąd pomijane fakty i relacje wskazują, że Wojciech Jaruzelski zdecydował się na wprowadzenie stanu wojennego właśnie 13 grudnia, bo zadziałał […]

Zdzisław Najmrodzki drwił z milicji i wymiaru sprawiedliwości. Z 20 lat, na jakie w czasie swego życia został skazany, odsiedział 11. Z rąk funkcjonariuszy wymykał się 29 razy. Najbardziej spektakularna była jego ucieczka podkopem ze spacerniaka w areszcie śledczym w Gliwicach we wrześniu 1989 roku W archiwum IPN zachowały się akta podręczne prokuratora Zefiryna Jelenia z Prokuratury […]

Dopiero od niedawna wiemy, że w PRL wydobywano uran do prób z bronią jądrową. Tajne kopalnie działały w sudeckich Kowarach, w Radoniowie i Miedziance. Narosło wokół nich wiele legend. Kiedy Stalinowi doniesiono o amerykańskim projekcie atomowym Manhattan, traktowany dotąd po macoszemu radziecki program nuklearny nabrał tempa. Pilny projekt nie mógł jednak ruszyć bez podstawowego surowca: […]

Ostatnia dekada PRL. Muzyk Radek i jego przyjaciel Janek marzą o lepszym życiu. Ruszają w świat, zaczynając od drobnego przemytu. Przez Budapeszt trafiają do Stambułu i dalej – do Singapuru i Delhi. Na ich drodze stają przeszłość oraz ambitny jak oni radca ambasady. Przeczytaj fragment sensacyjnej fabuły „Prince Polonia” Maxa Cegielskiego, która kryje autentyczną opowieść […]

30 lat temu pewna para Brazylijczyków stała się w Polsce bardziej popularna niż brazylijscy piłkarze. Łzawą telenowelę śledziły z zapartym tchem miliony Polaków znużonych szarością PRL-u. Nasze życie się skończyło, bo skończył się serial „Niewolnica Isaura” – oznajmiła grobowym głosem Wisława Szymborska, odwiedzając z równie zrozpaczonym pisarzem Kornelem Filipowiczem poetkę Ewę Lipską. Ich życie (a […]

Samochody radzieckie były obecne w naszej rzeczywistości jeszcze dwadzieścia lat temu. Wiele radzieckich marek służyło zwykłym obywatelom, choć podobnie jak w przypadku aut polskiej produkcji, trzeba się było o taki samochód wystarać. Czyli mieć odpowiednie znajomości, dające dostęp do źródła i władne taki samochód komuś przydzielić. Dzisiaj na naszych i rosyjskich ulicach można zobaczyć marki […]

Plan Marshalla stanowił amerykańską odpowiedź na problemy wyniszczonej przez wojnę Europy. Jego stworzenie i przeprowadzenie w znaczący sposób przyczyniło się do zaistnienia nowego ładu polityczno-gospodarczego na Starym Kontynencie. Co to jest plan Marshalla? https://www.focus.pl/artykul/plan-marshalla-na-czym-polegal-i-dlaczego-polska-odmowila-udzialu – czy też, zgodnie ze swą oficjalną nazwą, Europejski Plan Odbudowy – był wynikiem obaw Stanów Zjednoczonych wobec narastającej ekspansji komunizmu […]

– NKWD zamordowało Wojciecha, podstawiając na jego miejsce sobowtóra. Fałszywy Jaruzelski był świetną wtyczką – przekonywali mieszkańcy rodzinnych okolic Jaruzelskich. Historycy przekonują, że bolszewicy zaczęli próby z tego typu agenturą wkrótce po zdobyciu władzy. Zimny lutowy dzień 1947 r. Przed wejściem do Hotelu Francuskiego w Krakowie, gdzie przebywał prezydent Bolesław Bierut, pojawił się nagle mężczyzna w mundurze oficera […]

Przez 20 lat w Polsce przechowywano broń jądrową o mocy wystarczającej do zniszczenia pięciuset Hiroszim. Miała posłużyć do ataku na Danię. Koniec zimy 1968 roku, poligon w Nadarzycach na granicy Wielkopolski i Pomorza. Nadlatujący na niskiej wysokości myśliwiec bombardujący Su-7 nagle podrywa się do góry, rozpoczynając manewr zwany zawrotem Immelmanna. Z prędkością 1150 km na godzinę samolot wspina […]

53 lata temu rozpoczął się proces Stanisława Wawrzeckiego, dyrektora Miejskiego Handlu Mięsem w Warszawie. Za przyjmowanie łapówek od kierownika sklepów mięsnych został skazany na karę śmierci. PRZESŁUCHIWANY: Dr Krzysztof Madej ZAWÓD: Historyk, były pracownik IPN SPECJALIZACJA: Historia społeczna i historia prawa po 1945 r., autor książki „Bezradność lub represja” W SPRAWIE: „Afera mięsna” PROWADZĄCY PRZESŁUCHANIE: […]

Danuta Siedzikówna „Inka” to jedna z najbardziej niezwykłych Polek XX wieku, choć nie przez wszystkich kojarzona. Poza tym, przez kilka dziesięcioleci propaganda PRL robiła wszystko, aby jej nazwisko nigdy nie opuściło mroków niesławy. Dziś o bohaterskim, choć bardzo krótkim życiu Danuty Siedzikówny „Inki” – bo o niej mowa – wiemy o wiele więcej, ale to […]

Po 1956 roku władze stopniowo wycofywały się z prześladowań żołnierzy podziemia. Jednak konsekwencje polityki przemocy do dziś odczuwają żyjący jeszcze kombatanci lub ich dzieci. Tak jak Józefa Życińska i jej rodzina. Pani Józefa ma dziś 84 lata. Drobna energiczna kobieta ciągle walczy o wyjaśnienie wielu spraw z przeszłości. Siedzimy w Wołowie, w jej domu, który […]

Jeśli lud pragnie igrzysk i chleba, to trzeba mu je dać. W epoce Gierka sportowe żniwa trwały przez całą dekadę! O tym, jak ważny jest sportowy sukces dla tonowania nastrojów w społeczeństwie, najlepiej przekonał się generał Jaruzelski. Przez kilka letnich tygodni 1982 r. Polacy prawie zapomnieli, że od pół roku żyją w kraju ogarniętym stanem […]

Dzieje polskiej muzyki rozrywkowej są nierozerwalnie związane z historią Polski Ludowej. Ta najlżejsza z dziedzin kultury ewoluowała jednak wraz ze zmieniającymi się czasami, nierzadko zwyciężając w ciężkich bojach sztampę i banalność, próbując także nie poddać się ideologicznej obróbce. W odbudowywanym po wojnie kraju Polacy chcieli się bawić, śpiewać i tańczyć. Musieli odreagować w ten sposób […]

W 1987 r. pod pomnikiem Poległych Stoczniowców w Gdańsku tłum… odwrócił się od klęczącego Jana Pawła II. Jednak nie był to spontaniczny gest, lecz zemsta PRL-owskich władz. Pomnik w kształcie trzech wysokich krzyży z zawieszonymi na nich kotwicami upamiętnia śmiertelne ofiary Grudnia 1970 r. Został wzniesiony przed główną bramą ówczesnej Stoczni Gdańskiej im. Lenina dzięki […]