Zarazki mają powody do radości. Przez wiele dziesięcioleci były przez nas gnębione nowoczesnymi lekami, a teraz sami stworzyliśmy im doskonałe warunki do rozwoju. Dzięki temu porzucają zwierzęta i atakują nas na niespotykaną skalę. „Tknęło mnie: Umarła? pytam, ale nie pytanie to, a pewność, Handzia nie odpowiada, tylko Słoneczko moje, radość moja, szczęście moje! Zawiązuje ja […]

Do czasu powstania cywilizacji ludzkiej żaden organizm nie ulepił niczego równie doskonałego – tak paleontolodzy mówią o szkieletach graptolitów Na pierwszy rzut oka wydają się niepozorne – ot, czarne kilkucentymetrowe kreski na skale. Ale wystarczy obejrzeć je w powiększeniu, by zachwycić się ich złożonością i urodą. Uczeni długo nie mogli zrozumieć, skąd coś takiego wzięło […]

Wirusy – zwłaszcza w sezonie grypowym – kojarzą nam się wyłącznie z chorobą. A jednak właśnie im możemy zawdzięczać to, że w ogóle jesteśmy ludźmi! Jak powiedział noblista sir Peter Medawar, wirus to „kawałek złej wiadomości zawinięty w białko”. Te kawałki towarzyszą nam od niepamiętnych czasów. Nasi „starzy” prześladowcy są już z nami oswojeni – […]

Jedzmy banany – za dziesięć lat może nam po nich zostać tylko wspomnienie. Poważnie zagrożone są też inne rośliny, które na stałe weszły do naszego jadłospisu. A wszystko przez brak seksu! Żółte, słodkie, o niepowtarzalnym aromacie i kremowym miąższu, rozpływającym się w ustach… Banany to jedne z najpopularniejszych owoców na świecie. Ale płacą za to […]

Nawet bakterie jelitowe „wiedzą”, że teoria ewolucji jest prawdziwa. Czemu więc tak trudno zaakceptować to ludziom? Na 2009 rok przypadają dwie okrągłe rocznice: dwusetna urodzin Karola Darwina i sto pięćdziesiąta opublikowania książki pt. „O powstawaniu gatunków”, w której tenże uczony przedstawił teorię ewolucji. Wydawać by się mogło, że 150 lat to dużo, by poglądy na […]

Owady potrafią poświęcić się dla wyższej idei niemal tak samo jak muzułmańscy terroryści-samobójcy. Niemal, bo nie mają żadnego wyboru Owady społeczne – mrówki, pszczoły, termity – znane są ze swego poświęcenia dla kolonii. Robotnice (czyli większość mieszkanek mrowiska lub ula) zrzekają się prawa do rozrodu, zostawiając tę aktywność królowej. Żołnierze z kolei są skłonni oddać […]

Zjeść teraz coś gorszego czy później coś lepszego? To dylemat, przed którym staje każdy głodny osobnik – nawet jeśli jest tylko mikroskopijnym wirusem Ostrygojad – ptak, którego nazwa podpowiada mu, co ma zjeść na obiad – również musi dokonywać wyboru za każdym razem, gdy do dzioba bierze muszlę. Jego dylemat polega na tym, że małże […]

Do niedawna sądzono, że wszystkie pterozaury fruwały nad wodą, łowiąc ryby, jak współczesne rybitwy. Tymczasem największe z nich – gigantyczne azdarchidy – preferowały wędrówki po suchym lądzie i polowały na młode dinozaury! Gdy włoski historyk i przyrodnik Cosimo Alessandro Collini odkrył w 1784 roku szkielet pewnego wymarłego stworzenia, nie wiedział, że rozpoczyna fascynującą przygodę paleontologów […]

Noworodek homo sapiens przesypia prawie całą dobę, podczas gdy mały delfinek jest aktywny non stop przez pierwsze trzy miesiące życia. Czy sen faktycznie jest nam potrzebny? A jeśli tak, to do czego? Smacznie śpią nie tylko ludzie, ale wszystkie ssaki i pozostałe kręgowce. Zachowanie podobne do snu zaobserwowano także u bezkręgowców. Skoro sen jest obecny […]

Z punktu widzenia ewolucji od patrzenia prosto w oczy ważniejsze jest podążanie za cudzym spojrzeniem. Być może dzięki temu nasi przodkowie nauczyli się mówić! Spoglądając tam, gdzie wzrok skierował ktoś inny, możemy zobaczyć coś, na co w innym przypadku nie zwrócilibyśmy uwagi. Atrakcyjna kobieta, ciekawy samochód, znany aktor… Koleżanka i kolega wymieniają porozumiewawcze spojrzenia – […]

Jesiotr wyszedł z mody. Nowy faworyt smakoszy to afrykański ślimak – a konkretnie jego jajeczka. Być może kulinarna kariera uchroni go przed wyginięciem Osmolone skorupy ślimaków znalezione przez archeologów w rejonie basenu Morza Śródziemnego pochodzą sprzed 12 tys. lat. To naukowy dowód, że mięczakami tymi raczymy się od zarania cywilizacji. Dziś największy na nie apetyt […]

W zasięgu ręki mamy jedzenie doskonałe, choć nim pogardzamy. Jest pożywne, łatwo dostępne i tanie. Nie tylko ekscentryczni smakosze, ale i naukowcy przekonują o wyższości owadów nad kotletami. Salomon karmił szarańczą swoje żony, a Arystofanes nazywał ją czteroskrzydłym drobiem. Markiz de Sade podawał prostytutkom hiszpańską muchę. Cesarz Japonii Hirohito przepadał za osami z ryżem. Jedzenie […]

Woda daje życie, ale może też życie zabrać. W ciągu kilku dni spokojna rzeka może się zmienić w opętanego żądzą zniszczenia potwora, pustoszącego miasta i wyrywającego drzewa z korzeniami W Polsce zdarza się sezonowe wylewanie rzek, jednak powódź, która miała miejsce w lipcu 1997 roku, zmobilizowała ogólnonarodową pomoc dla powodzian Dolnego Śląska. Jednym z bardziej […]

Można kierować się promieniami słońca, można polem magnetycznym ziemi, ale czasem kierunek masowej wędrówki zwierząt wynika ze zwykłego strachu przed kanibalami Migracja jest bardzo popularnym zjawiskiem nie tylko w naszym kraju. Zwierzęta uprawiają ją z powodzeniem od pokoleń. Podobnie jak u nas, jest ona sposobem na zdobycie większej ilości zasobów niezbędnych do przeżycia. Nasi rodacy […]

Przyroda co jakiś czas robi badaczom niespodziankę – podtyka im pod nos zwierzę, które dawno temu uznali za wymarłe. Niektórzy naukowcy tak się tym przejęli, że chcieliby znaleźć nawet żywe dinozaury Środowisko zoologów dzieli spór, który coraz bardziej przypomina dysputy religijne. „Jestem wierzący” – deklaruje James R. Hill, który odpowiada za automatyczne kamery w Wielkim […]

Pasty do zębów nie tylko chronią przed próchnicą. Niektóre ich składniki pomagają „załatać” niewielkie ubytki w szkliwie Choć szkliwo zębów jest najtwardszą tkanką w organizmie człowieka, (w 96-98 proc. składa się z materii nieorganicznej – kryształków dwuhydroksyapatytu , reszta to związki organiczne i woda) trzeba je wspierać  regularnym szczotkowaniem zębów. Dzięki związkom fluoru, które są […]

Woda jest nazywana „białym węglem”, bo jej energia daje prąd i do tego nie zanieczyszcza środowiska Elektrownia wodna to pułapka, w którą chwyta się część energii uwalnianej przez spływającą wodę. Posłuszna grawitacji, zawsze próbuje spłynąć niżej – fizyk powiedziałby, że ma energię potencjalną. Jeśli na drodze płynącej wody postawi się turbinę, można przechwycić część tej […]

Obserwacja migdalącej się pary może mieć dla podglądacza błogosławione skutki. Naukowcy odkryli to, podpatrując intymne życie… much Świat zwierząt często widzimy jako długą drabinę, na której hierarchicznie poukładane są stworzenia: od organizmów jednokomórkowych na samym dole, przez bezkręgowce, a następnie kręgowce – ryby, płazy, gady i ptaki, aż po ssaki na samym szczycie. Tak ułożona […]

Gdyby nie ten ośrodek, większość osieroconych maluchów umarłaby lub została zamordowana. Dziś Pinnawela daje schronienie kilkudziesięciu słoniom, które straciły rodziców Sama pochodzi z targanej konfliktem zbrojnym północnej Sri Lanki. Kiedy miała trzy lata, nadepnęła na minę i straciła nogę. Najprawdopodobniej wtedy porzucili ją rodzice, dla których kaleka stała się tylko zbędnym ciężarem. Jej los odwrócił […]

Mewy, które same straciły dzieci, zabijają potomstwo sąsiadów. Owce kanadyjskie poniżają pokonanych rywali. A słonie podrzucają konkurencji pasożyty do wodopojów. Złośliwość to nie tylko cecha ludzi! Prawdziwa złośliwość często występuje w społeczeństwach ludzkich, bez wątpienia dlatego, że pilnie strzeżemy naszej linii krwi, a nasza inteligencja wystarcza, by spleść intrygę. Istoty ludzkie są wyjątkowe, jeśli chodzi […]

Co roku mordują setki tysięcy zwierząt, zatykają kanalizację, kumulują toksyczne chemikalia, być może atakują nawet nasze ciała. Oto nowy wróg publiczny numer jeden – plastikowe torby na zakupy. Właśnie wybuchła wojna przeciwko nim! „Czasami jest tyle piękna na świecie, że aż trudno je znieść” – mówi Ricky Fetts, jeden z bohaterów filmu „American Beauty”, patrząc […]

Tęczowa marchewka, warzywo-owoc z Ameryki Południowej i szalotka o różnych smakach – nowości z laboratoriów wkrótce trafi ą na nasze stoły Choć jarzyny raczej nie kojarzą nam się z nauką, polscy badacze mają z nimi mnóstwo pracy. Poddają „tuningowi” znane u nas gatunki, poprawiając ich smak i zwiększając zawartość składników odżywczych. Tym sposobem do sklepów […]

Kaskaderskie sztuczki opancerzonego gada pomogły naukowcom rozwiązać skomplikowaną matematyczną zagadkę. Znów człowiek wziął przykład z natury Gdy hinduski żółw gwiaździsty (Geochelone elegans) przewróci się na grzbiet, nie umrze z głodu. Potrafi błyskawicznie odzyskać grunt pod stopami. Zawdzięcza to specjalnemu kształtowi skorupy, która działa jak wańka-wstańka. Ale co ma do tego matematyka? MNIEJ NIŻ PIRAMIDA Rosjanin […]

Jedne z najrzadszych zwierząt świata znalazły się w centrum starć między plemionami Tutsi, Hutu, partyzantami i armią Demokratycznej Republiki Konga. Zagrażają im też kłusownicy, a przede wszystkim handlarze węglęm drzewnym W końcu listopada 2007 roku w prowincji Północne Kiwu w Demokratycznej Republice Konga odbyła się szczególna ceremonia. Przywódcy okolicznych plemion i przedstawiciele władz państwowych zasadzili […]