Styl więzi, jaką tworzymy z matką we wczesnym dzieciństwie, wpływa nie tylko na nasze późniejsze związki romantyczne i przyjacielskie, ale nawet na skłonność do chorób, stresu i depresji. Piętnastolatek Mike, którego obserwowali naukowcy, zachowywał się kompletnie inaczej niż pięć lat wcześniej. W wieku dziesięciu lat był pełen energii, ekspresji i zaangażowania. Piec lat później poruszał […]

Kiedy zwierzęta mówią ludzkim głosem? Wcale nie robią tego tylko w Wigilię! Z psami możemy dogadać się przez cały rok, jeśli tylko postaramy się je zrozumieć. Tak, ze zwierzętami naprawdę można rozmawiać – wynika z najnowszych badań. Problem polega na tym, że to my, współcześni ludzie, przestaliśmy je rozumieć. Nasi przodkowie – podobnie jak wielu […]

Polscy naukowcy wpadli na trop leków, które mogą pomóc wyjść z uzależnienia od alkoholu. Które z nich najlepiej sprawdzą się u ludzi? Uzależnienie od alkoholu przynosi gigantyczne straty całej ludzkości. „Alkohol jest jedną z przyczyn ponad 200 chorób i powoduje 3,3 mln zgonów rocznie” – pisał niedawno prof. Rainer Spanagel z Uniwersytetu w Heidelbergu na […]

Małe dzieci mają cechy najlepszych naukowców – są kreatywne, pomysłowe i pełne niepohamowanej ciekawości świata. Trzeba uważać, by tego nie zniszczyć. „Tato, chodź tutaj! Szybko!” – zawołał mój syn Kacper, uczeń pierwszej klasy gimnazjum. Westchnąłem ciężko, ale wszedłem do jego pokoju. I zaniemówiłem. Kacper klęczał, spoglądając z fascynacją w okular ustawionego na podłodze mikroskopu. Nie mógł umieścić go […]

Orzeł, który bierze kurę pod skrzydła, antylopa opiekująca się niewidomą zebrą i lamparcica liżąca niemowlę pawiana budzą ciepłe uczucia i zażarte dyskusje. Czy to prawdziwa pomoc i przyjaźń, czy też zwykła pomyłka? Siedzący na drągu metr nad ziemią, spokojny jak nigdy orzeł lekko poruszył skrzydłem i ujrzałem pod jego pachą rudą, zupełnie z siebie zadowoloną kurę, grzejącą […]

Zwierzęta nie urządzają pogrzebów – chyba że chcą pożreć nieboszczyka. Padlina jest podstawą wyżywienia wielu stworzeń. Ba, wpłynęła znacząco nawet na naszą ewolucję! Usiadłam kiedyś i ze łzami w oczach obserwowałam, jak rodzina słoni wróciła do miejsca, gdzie wcześniej pozostawiła słoniątko. Było ono zbyt słabe, by wstać i pójść za nimi” – tak Natasha Breed opisuje w internetowym „BBC […]

Zwierzęta, które nie zapadają na dręczące nas choroby, to nadzieja medycyny. Dzięki nim uczeni mają szansę na opracowanie nowych leków, które pomogą ciężko chorym ludziom. Matematyka czasem prowadzi uczonych na manowce – tak było w przypadku hipotez dotyczących rozwoju raka. Choroba zaczyna się od zbuntowanej komórki, która zamiast współpracować z innymi, mnoży się bez opamiętania. […]

Odczucie wstrętu chroni nas przed niektórymi chorobami, a nawet śmiercią. Czasem jednak przybiera tak nieracjonalną postać, że zaczyna szkodzić – i to nie tylko nam, ale też innym ludziom. Jak się bronić przed wstrętnymi skutkami wstrętu? Przyczyny śmierci uczestników wyprawy przez australijski interior z 1860 r. wciąż nie są do końca wyjaśnione. Gdy Robert O‘Hara […]

To jeden z najbardziej morderczych wynalazków ewolucji, znak rozpoznawczy największych drapieżników w dziejach życia na Ziemi. Dlaczego więc to my, z naszym słabym zgryzem, podbiliśmy planetę? Trudno uciec przed pierwszym skojarzeniem. Jak szczęki, to rekin – bohater klasycznego już filmu grozy Stevena Spielberga. Co prawda w rzeczywistości te wielkie ryby bardzo rzadko atakują ludzi, jednak […]

Inni wychowują nasze dzieci, a my mamy święty spokój – czyż to nie doskonałe rozwiązanie? Jednak kukułki i inne podrzutki muszą walczyć o życie i często przegrywają. Nagie, bezbronne pisklę męczy się; jego drobne ciałko całe drży z wysiłku. Rozcapierza kikuty, które kiedyś przemienią się w skrzydła, unosi grzbiet, wyprostowuje nogi i nic. Po wielu godzinach prób udaje […]

Mikrocząsteczki właśnie rewolucjonizują medycynę. Leki na nich oparte mają pomagać pacjentom z nowotworami m.in. prostaty, piersi czy jelita grubego a także dla pacjentów zmagających się ze stwardnieniem rozsianym i zapaleniem wątroby. Cząsteczki zwane dziś miRNA były przez dłuższy czas ignorowane. Naukowcy traktowali je jak fragmenty kwasów nukleinowych pochodzące z procesów degradacji. A potem nagle się […]

Trudno o większe poświęcenie niż oddanie własnego ciała na pożarcie swemu potomstwu. Tak właśnie robią niektóre zwierzęce matki – tylko po co? Niewinne, tylko co wylęgłe z jajeczek liszki, zaledwie uczują pierwszy głód, rzucają się na zwłoki rodzicielki i tuczą się dopóty jej tłustym martwym ciałem, dopóki nie zostawią tylko twardej łupinki” – tak o […]

O tym, jak bardzo jesteśmy podobni w swoich zwyczajach godowych do zwierząt, z Dorotą Sumińską, lekarzem weterynarii i psychologiem zwierzęcym, rozmawia Wojciech Mikołuszko Po lekturze pani książki „Zwierz w łóżku” odniosłem wrażenie, że miłość w świecie zwierząt wydaje się pani bardziej sympatyczna niż miłość w świecie ludzi. Miłość w ogóle jest sympatyczna. Tyle że w […]

To było jedno z wydarzeń, które całkowicie odmieniły oblicze Ziemi – jej powietrze, rzeki, chmury, o zwierzętach nie wspominając. Podbój lądu przez pierwsze rośliny to proces, który nadal fascynuje naukowców Duszno! Powietrze zawiera tylko 10 proc. tlenu – tyle, ile w naszych czasach na wysokości 5,5 km. A dwutlenku węgla jest 15 razy więcej niż […]

Dlaczego w świecie zwierząt zdarza się, że rodzice zabijają własne potomstwo, naukowcy potrafią już zrozumieć. Trudniej im pojąć, dlaczego mordu czasem dokonują sąsiedzi. Pisklęta rozdziawiają szeroko dzioby i piszczą ze wszystkich sił. Pochyla się nad nimi dorosła sroka. Uważnie się im przygląda, po czym z całej siły uderza w głowę jednego z maluchów. Potem już […]

Badania nad ptasimi trelami to nie tylko „fanaberia” zoologów. Dzięki nim mogą powstać nowe terapie dla ludzi cierpiących na zaburzenia mowy lub autyzm. “Ptaki śpiewające są dla nas darem ewolucji” – zachwyca się w rozmowie z Focusem dr Stephanie White, neurobiolog z University of California w Los Angeles. I wcale nie ma na myśli przyjemności, […]

Leczenie układu nerwowego prądem czy magnesem już nie wystarcza. Najnowsza metoda to kontrolowanie mózgu za pomocą światła. W ten sposób można jednak wywołać także fałszywe wspomnienia, strach lub objawy zaawansowanej choroby Parkinsona. Oczy wszystkich osób zebranych w sali wykładowej Marine Biological Laboratory w Woods Hole w USA skupiły się na ekranie, na którym dr George Augustine z Nanyang Technological […]

Nie należy ślepo kopiować produktów ewolucji. Trzeba naśladować samą ewolucję – mówi prof. Josh Bongard. Roboty, które powstają w jego laboratorium, nierzadko zaskakują naukowców. Focus: Diametralnie zmienił pan sposób, w jaki powstają roboty. Zamiast inżynieryjnych planów wykorzystuje pan efekty darwinowskiej ewolucji. Dlaczego? prof. Josh Bongard: Ponieważ my, ludzie, nie potrafimy sobie wyobrazić, jak po-winien wyglądać […]

Rybak to kolejny zawód, który odchodzi w przeszłość. Zastąpi go morski farmer i podwodne rolnictwo. Coraz popularniejsze hodowanie ryb, krewetek i małży – choć może zagrażać środowisku – ma uratować ludzkość przed głodem i chorobami cywilizacyjnymi. Dietetycy są zachwyceni. Ludzie jedzą coraz więcej ryb, skoru­piaków i mięczaków. W 1950 r. na statystycznego mieszkańca naszej planety […]

Miliony lat temu te niepozorne rośliny zdominowały Ziemię. Zmieniły jej wygląd, klimat, faunę i utorowały drogę człowiekowi. Nadal nie jest jasne, dlaczego właśnie trawy odniosły taki sukces Są dwa sposoby na zdefiniowanie sukcesu ewolucyjnego. Pierwszy jest ściśle taksonomiczny: to grupa, która ma wiele gatunków. Drugi ekologiczny: to grupa, która opanowała duże obszary lądu. Trawy dominują […]

Im dokładniej naukowcy badają mikroby, tym więcej pojawia się zadziwiających odkryć. Nieznane gatunki czy wręcz potężne grupy mikrobów kryją się pod naszymi stopami, a z topniejących lodowców lada moment mogą uwolnić się zarazki odpowiedzialne za jakąś pradawną chorobę. “Jestem zafascynowana wirusami” – podkreśla Katarzyna Kamińska z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. „Zwykle […]

Choć pod wodą muszą – tak jak my – wstrzymywać oddech, morskie ssaki i ptaki potrafią nurkować przez ponad godzinę, zejść na setki metrów pod powierzchnie i szybko się wynurzyć, nie zapadając na chorobę dekompresyjną. Stworzenia oddychające płucami wydają się nie mieć szans w konkurencji z zaopatrzonymi w skrzela rybami czy kałamarnicami. Dobrze to widać […]

Żeby docenić spryt maskującego się zwierzęcia, trzeba na nie spojrzeć oczami jego wrogów lub ofiar. Ludzki wzrok to za mało, by odkryć wszystkie tajniki zwierzęcego kamuflażu. Owszem, i on pozwala zrozumieć niektóre pomysły przyrody. Bo przecież wystarczy rzucić okiem na ćmę Draconia rusina, by dostrzec, że jej skrzydła wyglądają jak gnijące, przeżarte przez grzyby liście. […]

Lot nad oceanem z prędkością ponad 300 km/godz. bez użycia paliwa? Tak, to możliwe, jeśli uda nam się zbudować maszyny, które naśladują prawdziwych wirtuozów sztuki latania. Emerytura wcale nie musi oznaczać końca kariery dla naukowca. Dowodzi tego przypadek dr. Phila Richardsona, który przez 26 lat pracował jako oceanograf w amerykańskim Woods Hole Oceanographic Institution. Podczas […]