Choć dziś wydaje się spokojny, zimny i martwy, Księżyc nie zawsze tak wyglądał. Dowody jego bogatej i znacznie dynamiczniejszej przeszłości można znaleźć bezpośrednio na jego powierzchni. Jednymi z najbardziej fascynujących śladów są małe, szklane koraliki – błyszczące na pomarańczowo kulki, które powstały miliardy lat temu w wyniku potężnych erupcji wulkanicznych. Choć mają rozmiary mniejsze niż […]

Wszechświat wciąż zaskakuje astronomów swoją różnorodnością. Choć nasze teleskopy nieustannie przeczesują niebo w poszukiwaniu nowych planet, wiele fascynujących obiektów wciąż pozostaje poza zasięgiem bezpośrednich obserwacji. Wśród nich szczególne miejsce zajmują tzw. superziemie — planety skaliste, znacznie większe od Ziemi, ale mniejsze od gazowych olbrzymów. Obiekty te mogą skrywać odpowiedzi na pytania o istnienie życia poza […]

Udział Rzymian w rozwoju naszych zachodnich sąsiadów, a nawet ich wpływ na poczynania mieszkańców tego, co z czasem stało się Polską, nie jest tajemnicą. Mimo to archeolodzy regularnie próbują łatać luki dotyczące wydarzeń, które miały miejsce w naszej części kontynentu w czasach starożytnych. Pomocne w tym kontekście okazuje się odkrycie dokonane niedawno na terenie Niemiec. […]

Zanim wynaleźliśmy lodówki, nasze przetrwanie mogło zależeć od dymu. Nowe badania izraelskich naukowców sugerują, że wędzenie mięsa mogło być jedną z głównych motywacji, dla których nasi przodkowie zaczęli rozniecać ogień – nawet 2 miliony lat temu. We wczesnej historii człowieka rozpalenie ognia nie było ani łatwe, ani oczywiste. Wymagało czasu, odpowiedniego materiału, skupienia, a przede […]

Kościół św. Filiberta znajdujący się na terenie Francji znalazł się w centrum zainteresowania badaczy. Ci, jak się okazało, podążyli właściwym tropem, ponieważ w pewnym momencie dotarli do dawno zapomnianych schodów. To zapoczątkowało serię nieprzewidzianych zdarzeń. Historia tego miejsca sięga XII wieku, a obecnie świątynia ta stanowi jedyną romańską budowlą sakralną w Dijon. Nie dotyczy to […]

Naukowcy wiedzą wiele, ale z pewnością nie wszystko – w szczególności, gdy mówimy o trudno dostępnych ekosystemach. Jeden z takowych, zlokalizowany głęboko pod powierzchnią oceanu, był celem misji, w ramach której badacze na pokładzie statku Falkor odbyli trwającą 35 dni podróż. Przedstawiciele Schmidt Ocean Institute postanowili zbadać środowiska rozwijające się wokół otworów hydrotermalnych. Jako że […]

Czy da się zastąpić toksyczne i niebezpieczne procesy chemiczne rozwiązaniami inspirowanymi naturą? Naukowcy z Krakowa właśnie udowodnili, że to możliwe. W centrum ich badań znalazł się enzym MapADO, który może zrewolucjonizować przemysł chemiczny, oferując czystą, precyzyjną i ekologiczną alternatywę dla tradycyjnej ozonolizy. W centrum odkrycia znalazł się niepozorny grzyb Moesziomyces aphidis, z którego wyizolowano enzym […]

Łodzie zlokalizowane na pustyni to wystarczający temat na archeologiczne śledztwo, a co powiedzieć w sytuacji, gdy w środku znajdują się ludzkie szczątki? Przed takim właśnie dylematem stanęli naukowcy zajmujący się odkryciami dokonanymi na terenie Chin. W toku prowadzonych badań udało się wyciągnąć bardzo istotne wnioski.  Arenę działań naukowców stanowiła tamtejsza Kotlina Kaszgarska. Położona w zachodniej […]

Po siedmiu dekadach planowania Egipt i Arabia Saudyjska ponownie przybliżają się do realizacji swojej najbardziej spektakularnej infrastrukturalnej wizji – mostu (lub tunelu) łączącego Synaj z Neom. Po fazie koncepcyjnej przyspieszenie projektu wpisuje się w ambitne cele Vision  2030, odpowiadając na potrzeby handlu, turystyki i pielgrzymek. Idea połączenia lądowego przez Cieśninę Tirańską pojawiła się już w […]

W miejskich parkach Sydney rozgrywa się nietypowy spektakl przyrodniczy, który zaskoczył zarówno mieszkańców, jak i naukowców. Lokalne populacje kakadu zaczęły wykazywać się zadziwiającą pomysłowością, która każe na nowo spojrzeć na granice ptasiej inteligencji. Australijskie kakadu siwe (Cacatua galerita) nauczyły się korzystać z miejskich fontann do picia wody, używając nóg, dziobów i własnego ciężaru ciała do […]

Tytan, największy księżyc Saturna, to zdecydowanie jeden z najciekawszych obiektów Układu Słonecznego. Jest to jedyny księżyc w całym Układzie Słonecznym, który posiada gęstą atmosferę. Mało tego, jest to jednocześnie jedyne ciało w Układzie Słonecznym poza Ziemią, na powierzchni którego są jeziora, morza i rzeki. Nic zatem dziwnego, że naukowcy uważnie analizują wszystkie dostępne na jego […]

Dokonane na terenie Holandii odkrycie ma postać średniowiecznego miecza. Takie artefakty wpadają w ręce archeologów wyjątkowo rzadko, a ten jest szczególny ze względu na obecność pewnego symbolu. Naukowcy postanowili dowiedzieć się, jakie miało być jego znaczenie. Jak zapowiedzieli, tak zrobili. I podzielili się informacjami na temat swoich ustaleń. Chodzi o przedmiot mający niemal tysiąc lat, […]

Droga ekspresowa S17 ma łączyć Warszawę z Lublinem, a realizacja tej inwestycji doprowadziła niedawno do znaleziska, jakiego nikt się nie spodziewał. Chodzi o bunkier, którego geneza sięga II wojny światowej. Archeolodzy mogli oczekiwać, że na ujrzenie światła dziennego czeka coś jeszcze, po tym, jak wcześniej dotarli do fragmentów naczyń, metalowych narzędzi czy przedmiotów wykonanych z […]

Niepozorna roślina z Appalachów rzuca wyzwanie podstawowym założeniom biologii ewolucyjnej. Odkryto, że ma aż trzy różne zestawy chromosomów, które mogą współistnieć w tej samej populacji – coś, co dotąd uważano za niemal niemożliwe. W centrum tego biologicznego przełomu znajduje się Galax urceolata – roślina o nieco odstręczającym zapachu i kwiatostanie wznoszącym się ponad liście, przyciągającym […]

Znalezisko dokonane na terenie Iranu może wywołać poważne zmiany w postrzeganiu społeczności rozwijających się w obrębie Zatoki Perskiej. Chodzi o czaszkę należącą do młodej kobiety, cechującą się bardzo nietypowym kształtem.  Jest on bowiem stożkowaty, co samo w sobie jest zaskakujące, a naukowcy wysunęli pewne propozycje dotyczące przyczyn takiego stanu rzeczy. Nie wydaje się, by ten […]

W erze rosnącego zapotrzebowania na szybkie, energooszczędne urządzenia elektroniczne naukowcy nieustannie poszukują nowych sposobów przechowywania i przetwarzania danych. Jedną z najbardziej obiecujących dziedzin jest spintronika – technologia wykorzystująca spin elektronów zamiast ich ładunku. Teraz, dzięki przełomowemu odkryciu międzynarodowego zespołu badaczy, perspektywa zbudowania nowej klasy układów elektronicznych stała się jeszcze bardziej realna. Po raz pierwszy w […]

Najnowsze badania satelitarne ujawniają niepokojącą prawdę: amerykańskie metropolie – zarówno te nadbrzeżne, jak i śródlądowe – dosłownie się zapadają. Milimetr po milimetrze, rocznie, ale nieubłaganie. Skala zjawiska jest tak poważna, że może zagrażać fundamentom dziesiątek tysięcy budynków i milionom mieszkańców. Badacze z Columbia Climate School, korzystając z danych satelitarnych o niespotykanej dotąd rozdzielczości, przeanalizowali pionowe […]

Czy dobór płciowy kształtuje piękno natury, czy to raczej naturalna selekcja jest jej rzeźbiarzem? To pytanie dzieliło ojców teorii ewolucji – Karola Darwina i Alfreda Russela Wallace’a – przez dekady. Dziś, po półtora wieku od rozpoczęcia ich naukowej rywalizacji, odpowiedzi udziela… sztuczna inteligencja. U progu teorii ewolucji rozgrywał się jeden z jej najciekawszych sporów. Darwin […]

Wyładowania atmosferyczne stanowią jeden z najbardziej dobitnych sposobów, na jakie natura może zaprezentować swoją potęgę. Okazuje się, że pioruny to nie tylko efektowne rozbłyski, ale i znaczące składniki reakcji prowadzących do występowania tzw. błysków gamma.  Do takich wniosków doszli przedstawiciele Uniwersytetu w Osace, którzy piszą o swoich badaniach w Science Advances. z treści publikacji ich […]

Nawet 80 000 lat może liczyć pewien organizm, który wyróżnia się nie tylko wiekiem, ale i rozmiarami. Co jeszcze bardziej niesamowite, naukowcy zaobserwowali, że jest on regularnie zjadany. Nie mówimy jednak o zwierzęciu, choć i wśród nich moglibyśmy znaleźć imponujących kandydatów. Na przykład antarktyczna gąbka zaliczana do gatunku Anoxycalyx joubini może osiągać wiek nawet 15 […]

Kiedy George R.R. Martin tworzył Pieśń Lodu i Ognia, inspirację do opisania Wielkiego Muru stanowił dla niego rzekomo tzw. Wał Hadriana. Ten rzymski system umocnień miał stanowić granicę, na której odpierano ataki prowadzone przez ludy północy. Był on rzecz jasna zdecydowanie mniejszy, niż w kultowej serii, ale faktycznie istniał. W kontekście historii o olbrzymach z […]

Współczesny świat nie przypomina już tego sprzed 300, 200, czy nawet 50 lat. Nasza cywilizacja w ciągu ostatniego stulecia uzależniła się od energii elektrycznej, technologii satelitarnych i wszechobecnych systemów łączności. Świat stał się jedną, globalną wioską. Można sobie jednak zadać pytanie o to, co by się stało, gdyby te wszystkie zdobycze techniki któregoś dnia nagle […]

Jedno z większych polskich zostanie niemal w całości zamknięte dla starszych samochodów. Teraz to strefa czystego transportu. Od stycznia 2026 nie wiedziesz tam samochodem, który nie spełnia norm. Nie obeszło się bez gorących dyskusji, odrzucania poprawek i protestów społecznych, ale radni podjęli tę trudną decyzję: Kraków zostanie niemal w całości oznaczony jako strefa czystego transportu […]

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (JWST) po raz kolejny udowadnia swoją przełomową rolę w badaniach kosmosu. Obiekty kosmiczne, które jeszcze kilka lat temu znajdowały się poza naszym zasięgiem, teraz możemy wyraźnie obserwować na zdjęciach wykonanych za pomocą jego instrumentów. Astronomowie właśnie opublikowali jedne z najbardziej szczegółowych bezpośrednich zdjęć planet pozasłonecznych. Owe zdjęcia są na tyle szczegółowe, […]