Arystoteles należy do najbardziej znanych filozofów starożytnych. Mimo upływu ponad 2 tysięcy lat od czasów, w których żył i tworzył, jego filozofa nadal stanowi inspirację dla kolejnych pokoleń. Ten wybitny grecki uczony pozostawił po sobie niezwykle bogatą spuściznę, która po dzień dzisiejszy oddziałuje na wielu ludzi i stanowi inspirację w naszym myśleniu o świecie i […]

O tym, dlaczego Józef Stalin nie ufał nikomu, a oprawcom wydawał bezpośrednie i szczegółowe rozkazy, z rosyjskim historykiem Nikitą Pietrowem rozmawia Justyna Prus-Wojciechowska. Justyna Prus-Wojciechowska, Focus Historia: Czy Stalin się bał? Nikita Pietrow: Sprawa jest oczywista. Nie tylko pod koniec życia, ale także w latach 30. – widać to wyraźnie po jego działaniach – Stalin […]

Pod koniec XIX w. ludzkimi umysłami zawładnęły spotkania z duchami i przyswajanie mądrości z Atlantydy. Obok siebie królowały całkiem trzeźwy racjonalizm i duby smalone teozofów. Z nad drzwi straszył wypchany nietoperz. Ze ścian zwisały liście imitujące dżunglę, w zielonym gąszczu majaczyły sylwetki węża, tygrysa i posążki Buddy. 7 września 1875 r. do dziwacznie przystrojonego apartamentu […]

Najprostszy przepis na przekleństwo: znieważyć to, co święte. Obelgi zmieniają się, lecz polska kultura zadziwia stałością ich tematyki. Nieostrożne bluzgi z 23 lipca roku pańskiego 1018 były przyczyną zwycięstwa Polaków nad Rusią Kijowską. Nad brzegiem Bugu stanęło kilka tysięcy brudnawych wojów. Ich bronią były drewniane tarcze powleczone skórą, łuki, oszczepy, topory i usta pełne wszeteczeństw. […]

“Stolica gejów i lesbijek”, metropolia “wszetecznic babilońskich”, reinkarnacja “Rzymu czasów Kaliguli”. Na wszystkie te przydomki zasłużyło jedno miasto – Berlin lat 20. XX wieku. Stolica Republiki Weimarskiej szokowała i ekscytowała, jak magnes przyciągając turystów. Powojenny Berlin przeszedł zaskakującą ewolucję, z miasta typowo pruskiego wykluła się kosmopolityczna metropolia. Nastąpił szybki wzrost liczby ludności, w 1920 roku […]

Do historii przeszedł jako Krzysztof Kolumb. Ale odkrywca Ameryki tak się nie nazywał. Nie pochodził też z Genui, lecz z greckiej wyspy Chios. Ukrywał swoją tożsamość, bo bał się… zamachowców nasłanych przez sułtana! Zadziwiające, że wśród najwcześniejszych źródeł na temat życia Kolumba – a były to listy, kroniki i opracowania aż 26 współczesnych mu lub żyjących niedługo […]

„Samo nie zatrzyma się nigdy” – chwalił swoje wynalazki Orffyreusz. W to, że udało mu się zbudować perpetuum mobile, uwierzyli osiemnastowieczni naukowcy, królowie i książęta. Członkowie komisji sprawdzili, czy w ścianach zamkowej kom­naty nie ma ukrytych przejść ani otworów. Zamknęli od wewnątrz okna, na drzwiach odcisnęli wo­skowe pieczęcie. Wrócili po dwóch tygodniach. Ustawione na środku […]

Guantanamera, Żyraf i Belzebub – takie dziwne imiona Polacy potrafią nadać dzieciom. To jednak nic w porównaniu z szalonymi pomysłami Brytyjczyków. Każda epoka i każde pokolenie ma swoich „Brajanów”, „Kevinów” i „Dżesiki”. Szymon Starowolski już w połowie XVII wieku narzekał w „Lamencie utrapionej Matki Korony Polskiej”: „Polacy, którzy dobrą przedtem sławę miłując, nazywali się Bogusławami, […]

Lenin, Hitler, Stalin… Wszyscy doszli do władzy w czasach chaosu. Nie mieli litości. I nie mieli też zdrowej psychiki Dwaj ministrowie spraw zagranicznych Polski i Niemiec wybrali się do Mińska, aby wytyczać tam drogę do demokracji. W dodatku oferują dyktatorowi trzy miliardy dolarów. Wszystko to  jest najwspanialszym przykładem, jak europejska polityka czerpie nauki z historii. […]

Rewolucja francuska to jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach świata oraz znakomita ilustracja gwałtowności przemian społeczno-politycznych na kartach historii. Dlaczego do niej doszło i jaki był jej przebieg? Czy, widziana z dzisiejszej perspektywy, posiada jeszcze jakiekolwiek realne znaczenie? Dlaczego wybuchła rewolucja francuska? Pod koniec XVIII wieku Francja należała do najpotężniejszych państw europejskich. Mogła się pochwalić […]

W kulturach słowiańskich oczy często kojarzone są z płodnością i siłą. Przez wieki bano się „urocznych” spojrzeń, oślepiano konkurentów do władzy i pilnowano, by ciężarne kobiety nie oglądały ludzi brzydkich ani zmarłych. Podania i apokryfy Słowian Południowych pełne są niesamowitych opowieści na pograniczu wiary i fantazji. Na śpiewach, tańcach, skakaniu przez ogniska i na poszukiwaniach […]

Zimna wojna to umowna nazwa okresu rywalizacji między blokiem wschodnim, czyli komunistycznych państw pod przewodnictwem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich a blokiem zachodnim, do którego należały kraje niekomunistyczne, na czele ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki. Stan napięcia między państwami, a także ich wzajemna rywalizacja o wpływy były bardzo rozciągnięte w czasie. Zimna wojna trwała w latach 1947-1991. […]

Tuż na początku lat 80. wydawało się, że wojna może wybuchnąć w każdej chwili. Podczas, gdy politycy i media milczały, próbując nie pogłębiać konfliktu pomiędzy dwoma największymi mocarstwami: USA i Rosją, na temat problemu wypowiedziała się mała dziewczynka. Samantha Smith – bo tak nazywa się nasza bohaterka, do dziś jest symbolem pokoju i najbardziej znaną […]

30 lat temu pewna para Brazylijczyków stała się w Polsce bardziej popularna niż brazylijscy piłkarze. Łzawą telenowelę śledziły z zapartym tchem miliony Polaków znużonych szarością PRL-u. Nasze życie się skończyło, bo skończył się serial „Niewolnica Isaura” – oznajmiła grobowym głosem Wisława Szymborska, odwiedzając z równie zrozpaczonym pisarzem Kornelem Filipowiczem poetkę Ewę Lipską. Ich życie (a […]

Papieżyca Joanna, spędzała sen z powiek średniowiecznym moralizatorom. Jednak w starożytności kobiety chrzciły, nawracały, a nawet pouczały mężczyzn z pełną aprobatą św. Pawła Niemka Margot Kässmann nie dość, że jest pastorem (notabene rozwiedzionym!), to jeszcze piastuje godność biskupa Hanoweru. Co więcej, w październiku 2009 r. została przewodniczącą Rady Kościoła Ewangelickiego – najważniejszej instytucji kościołów protestanckich […]

Żeby zyskać sławę, władzę i bogactwo, poświęcali swoje genitalia. Ta brutalna zależność obowiązywała przez kilka tysięcy lat. Kastrację stosowano przez tysiące lat, by upokorzyć wrogów, ukarać więźniów, napiętnować niewolników. Mnisi dobrowolnie poświęcali swoje klejnoty, by wyrzec się grzechu, a biedacy – w nadziei na lepsze życie. Na eunuchów czekały bowiem liczne przywileje, jakich nie mieli […]

Historia techniki zna wielu bohaterów, którzy oddali życie za swoje wynalazki. Przypadek Franza Reichelta, austriackiego krawca marzącego o spadochronie, jest chyba jednym z najtragiczniejszych, najbardziej szalonych i absurdalnych. Panie, złaź pan, daj pan spokój, w tej jesionce pan będziesz skakał? – strażnik na wieży Eiffla, który nie potrzebował empirycznych dowodów na istnienie prawa ciążenia, zdaje się […]

Była brzydka i zakompleksiona, chociaż równie zdolna jak brat. Cornelii Goethe nie rozumieli nawet jej najbliżsi. Johann Wolfgang Goethe nie miał złudzeń. „To, co jednak twarz jej szpeciło, tak że istotnie brzydko wyglądała, była moda ówczesna, która nie tylko odsłaniała czoło, lecz na wszystkie sposoby starała się je powiększyć – pisał o siostrze w „Zmyśleniu […]

Nazistowska organizacja Lebensborn dawała tysiącom dzieci nowe życie i tożsamość. Pod warunkiem jednak, że ich rodzice byli modelowymi przedstawicielami rasy aryjskiej Kilka lat temu na biurko w bremeńskim gabinecie dziennikarki i autorki książek Dorothee Schmitz-Köster trafił list kobiety urodzonej w jednym z domów Lebensborn. Na pierwszy rzut oka koperta nie zawierała nic nadzwyczajnego – Schmitz-Köster […]

Pod koniec lat 80. przez Europę Wschodnią przetoczyła się pokojowa rewolucja, która doprowadziła do upadku bloku wschodniego. Na czele opozycji stanęło wówczas wielu komunistów, którzy wyczuli swą dziejową szansę i popłynęli z wolnościowym nurtem. Późną jesienią 1989 roku padł mur berliński i w zasadzie opinia publiczna na całym świecie tylko tyle pamięta z tamtego gorącego […]

Aby narzucić celibat księżom, Kościół potrzebował tysiąca lat starań i setek różnych dekretów, uchwał i encyklik. W XIII w. formalne bezżeństwo było już na ogół przestrzegane w katolickiej Europie. Ale walka o celibat realny toczy się do dziś „Po co się żenić, skoro niedługo będzie koniec świata?” – odpowiadali w I w. chrześcijanie, gdy zdumieni poganie pytali […]

Nie urodziła się na ulicy i nie umarła na scenie. Nie była ratującą Żydów bohaterką francuskiego ruchu oporu. Dopiero dziś wychodzi na światło dzienne prawda o Edith Piaf. Edith Piaf nie zasłużyła się bo­hatersko w ruchu oporu, prze­ciwnie – jedynie dzięki łgar­stwu uniknęła zarzutu kolabo­racji z faszystami. Nie była romantyczną ko­chanką, lecz nimfomanką, która miała […]

Zrozumienie podstawowych mechanizmów rządzących seksem zajęło tysiące lat. Ograniczeni przez tabu badacze długo byli skazani na przesądy, domysły i wyssane z palca hipotezy. Oto najciekawsze z nich. Starożytni problematykę seksualną rozpatrywali głównie od strony etycznej, choć niektórzy zajmowali się także podłożem fizjologicznym. Hipokrates uważał, że częste spółkowanie wzmacnia i powiększa prącie, a wstrzemięźliwość go pomniejsza. […]

Czy można przekonać żołnierza, by po dwóch nieprzespanych nocach z werwą i bez strachu ruszył na wroga? Nie, ale można sprawić, że to zrobi. Pomocny był m.in. biały proszek O tym, że Adolf Hitler miał wielką słabość do kobiet, jego otoczenie doskonale wiedziało jeszcze przed II wojną światową. I choć pojawiają się wątpliwości, czy współżył […]