2500 lat temu odbyła się jedna z najważniejszych bitew w historii – Ateńczycy pod wodzą stratega Miltiadesa rozbili perską armię Dariusza pod Maratonem dr. Markiem Węcowskim z UW o autorze tego zwycięstwa, jego sukcesach i upadku rozmawia Michał Wójcik 1953 r. w Olimpii znaleziono hełm Miltiadesa. Byc moze walczył w nim pod Maratonem. Jesli to […]

Ponad 100 lat temu niemieccy archeolodzy podczas wykopalisk w ruinach starożytnego Aszur (dzisiejszy Irak) natrafili na tajemnicze koraliki. Okazało się, że niektóre z nich są zbudowane z nieznanego materiału. Dopiero ponowna analiza wykazała, że chodzi o coś bardzo popularnego. Zwłaszcza na polskim wybrzeżu. Dwa bursztynowe koraliki odkryto w ruinach starożytnego miasta Aszur, które znajduje na […]

Cywilizacja doliny Indusu jest wciąż mało zbadana przez archeologów. Naukowcy napotykają szereg trudności niemal na każdym froncie. Pomimo tego udało się poznać przyczynę upadku megamiast budujących tę cywilizację. Odpowiedź znaleziono w jaskiniowym stalagmicie z indyjskich Himalajów. Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge przeprowadzili analizę stalagmitu z indyjskiej jaskini znajdującej się niedaleko miasta Pithoragarh w Himalajach. Wnikliwa obserwacja […]

Niewydolność serca, miażdżyca czy nowotwory to nie choroby cywilizacyjne! Udowodnili to naukowcy badający… starożytne mumie Choć Nebiri, egipski zarządca staj-ni, nie żyje już od 3,5 tysiąca lat, stan jego zdrowia stanowi przedmiot wielkiej troski współczesnych badaczy. „Mamy dowody na istnienie zwapnień w jego wewnętrznej tętnicy szyjnej” – obwieściła niedawno na specjalnie zwołanej konferencji prasowej dr Raffaella […]

W jaki sposób można zrekonstruować przebieg wojen w starożytności? Okazuje się, że zapis pola magnetycznego Ziemi może przyjść nam z pomocą. Stosując zupełnie nową metodę udało się naukowcom odtworzyć kilka ważnych szczegółów z historii starożytnego Izraela i Judei. W czasopiśmie Proceedings of The National Academy of Sciences pojawiły się wyniki dużego projektu badawczego Uniwersytetu w […]

Rzymianie dumnie głosili, że pokonali Hannibala dzięki swoim cnotom, męstwu, miłości do ojczyzny, powszechnej zgodzie. Prawda wyglądała nieco inaczej… Kłopoty zaczęły się już na początku całej awantury. W 218 roku p.n.e. senat zamierzał wypowiedzieć wojnę Kar-taginie. Zgodnie z ustrojem republiki decyzję w tej sprawie mieli podjąć obywatele na komicjach centurialnych (zgromadzeniach ludu rzymskiego). Rzymianie zazwyczaj chętnie wojowali. Byli pewni […]

Uczty i polowania w ramach zwykłej służby, obowiązkowy wypoczynek w zdobionych malowidłami łaźniach, w czasie wolnym gra w kości i zabawa z kobietami – życie codzienne legionisty stacjonującego na obrzeżach imperium było znacznie przyjemniejsze, niż mogłoby się wydawać Sposób organizacji armii rzymskiej robił wrażenie na starożytnych historykach. „Można zrozumieć, że to ogromne cesarstwo nie było […]

To na terenach Lewantu rodziły się wielkie cywilizacje i kluczowe wynalazki. Znaki napisane na kawałku ceramiki z lewantyńskiego Lachisz są prawdopodobnie zaginionym ogniwem alfabetu wywodzącego się z hieroglifów – ustalili naukowcy w 2021 roku. Fragment miseczki jest bardzo mały, ma mniej więcej 40 na 35 mm. Na wewnętrznej powierzchni ktoś zapisał ciemnym tuszem kilka liter. […]

Pół osioł, pół kułan syryjski.  Kunga to prawdopodobnie najstarsza znana hybryda powstała wskutek ludzkiej ingerencji. W jakim celu starożytni wyhodowali taką krzyżówkę? Kości najstarszej hybrydy na świecie, z wyglądu przypominające końskie, odnaleziono w syryjskim grobowcu sprzed 4500 lat. Badania DNA ujawniły, że to nie koń, lecz mieszaniec dwóch gatunków osłów: zwyczajnego z kułanem syryjskim. Tę krzyżówkę nazywano […]

Na starożytnym cmentarzu w Armenii archeolodzy znaleźli szczątki, obok których spoczywały artefakty charakterystyczne dla wojowników. Początkowo naukowcy uznali, że mają do czynienia z mężczyznami, ale nowe badania udowodniły, że to kobiety. Groby dwóch wojowniczek, czy – jak przez długi czas sądzono – wojowników, zostały odkryte podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na terenie cmentarza Jrapi (inaczej Dżrapi) w Armenii. […]

W okolicy starożytnego portu Cezarea, zaledwie 4 metry pod powierzchnią wody, nurkowie odkryli bezcenny skarb. Wśród znalezisk wyróżnia się ośmiokątny złoty pierścień z zielonym kamieniem i wizerunkiem Dobrego Pasterza. To wczesnochrześcijańskie przedstawienie Jezusa. W III wieku naszej ery, z którego pochodzi zatopiony skarb, Cezarea stanowiła lokalną stolicę imperium rzymskiego w Judei, a miejscowy port był […]

Czytanie, pisanie, ale też wiedza praktyczna, rachunki oraz elementy wychowania obywatelskiego. To, czego uczyli się starożytni, z jednej strony przypomina nasze standardy, z drugiej jednak to był zupełnie inny świat i inne wymagania. Bo jak liczyć za pomocą… 27 liter? W starożytnym Egipcie podstawowym i zarazem najtrudniejszym przedmiotem była nauka pisania. Trwała aż 12 lat, […]

Badanie wszy, a właściwie ich skamieniałych jaj, pozwoliło na opracowanie nowej techniki pozyskiwania DNA człowieka. To przełomowe rozwiązanie może dostarczyć wskazówek na temat ewolucji starożytnych i ich migracji. Zainspirowani „https://www.focus.pl/artykul/bzdurassic-park”, w którym https://www.focus.pl/artykul/jest-szansa-na-pozyskanie-dna-dinozaura-sprzed-125-mln-lat-nigdy-wczesniej-to-sie-nie-udalo pobrano z uwięzionego w bursztynie komara, naukowcy postanowili poszukać podobnego pośredniego źródła, z którego mogliby pozyskać DNA ludzi żyjących wieki temu. Wybór […]

Mumii faraona Amenhotepa I nigdy nie odwinięto w czasach nowożytnych. Teraz badacze poddali ją badaniu za pomocą tomografii komputerowej. Wszystkie odkrywane w ubiegłych stuleciach https://www.focus.pl/artykul/egipskie-mumie-o-1000-lat-starsze-niz-sadzono-nowe-odkrycie-moze-zrewolucjonizowac-wiedze-o-starozytnosci-211102012154 zostały już odwinięte i szczegółowo zbadane. Z wyjątkiem jednej. Egiptolodzy nigdy nie odważyli się rozwinąć mumii https://www.focus.pl/artykul/brutalna-smierc-faraona-badanie-mumii-ujawnilo-jak-zginal-211108105457 Amenhotepa I. Nie z powodu mitycznej klątwy lub obaw o stan mumii. Zachowała […]

Żyjący 2000 lat temu mieszkańcy Pergamonu stosowali dietę opartą na roślinach – ujawnia badanie 300 szkieletów, odkrytych na terenach tego starożytnego miasta. Co istotne, brak mięsa w ich diecie nie wiązał się z aspektami etycznymi. Pergamon zaliczany jest do starożytnych greckich miast. Założony w VII w. p.n.e., stanowił część krainy zwanej Myzja w Azji Mniejszej. […]

Archeolodzy zrekonstruowali dietę starożytnych mieszkańców okolic jeziora Titicaca. Uważają, że ta wiedza pomoże nam przetrwać zbliżający się kryzys klimatyczny. A co jedli starożytni Andyjczycy? Ich dieta opierała się na trzech produktach. https://www.focus.pl/artykul/dzicy-z-katalogu to największe jezioro wysokogórskie na Ziemi. Akwen, znajdujący się w granicach dzisiejszych https://www.focus.pl/artykul/ogromny-kot-na-geoglifie-sprzed-2200-lat-to-kolejny-ze-slynnych-rysunkow-z-nazca i Boliwii, położony jest wśród Andów, na wysokości 3 800 m n.p.m. Mimo trudnych warunków panujących na […]

Czasami na swoje pięć minut sławy trzeba czekać naprawdę długo. Anonimowy mężczyzna z Tottori w Japonii doczekał się uznania ponad 1800 lat po śmierci. Kiedy naukowcy przedstawili jego zrekonstruowaną twarz, internauci oszaleli na jego punkcie. Wygląd mieszkańca starożytnej Japonii odtworzono na podstawie czaszki. Archeolodzy natrafili na nią w czasie wykopalisk prowadzonych w 2018 roku na […]

Artystka i badaczka Joana Bruno wykonała cyfrową rekonstrukcję twarzy 36 mężczyzn i kobiet należących do kultury El Argar, której kres datuje się na 1200 rok p.n.e. Wśród tych, których wygląd odtworzono, znalazła się także władczyni tej tajemniczej krainy. W marcu informowaliśmy o odkryciu https://www.focus.pl/artykul/sekret-grobu-z-epoki-brazu-odkryty-mogla-w-nim-spoczywac-krolowa, na stanowisku archeologicznym w południowo-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego. W ceramicznych dzbanach […]

Lucas Schmid, student stomatologii ze Szwajcarii, zapewne nigdy nie przypuszczał, że jego zamiłowanie do wędrówek z wykrywaczem metali przyczyni się do archeologicznego odkrycia. Ale to właśnie dzięki przyszłemu dentyście naukowcy zlokalizowali miejsce bitwy starożytnych Rzymian z Retami. Początek historii, która doprowadziła do tego niezwykłego odkrycia, sięga 2003 roku. To wtedy zespół badaczy ze Służby Archeologicznej […]

Złoty pierścień liczący ponad 1000 lat został odkryty podczas wykopalisk na terenie największej na świecie starożytnej fabryki wina, która znajdowała się w mieście Jawne w Izraelu. Swoje wyjątkowe właściwości pierścień mógł zawdzięczać osadzonemu w złocie kamieniowi – ametystowi. Archeolodzy natrafili na pierścień w czasie prac wykopaliskowych prowadzonych w miejscu, w którym w czasach bizantyjskich (około […]

W tunelu prowadzącym do starożytnego grobowca archeolodzy odkryli szczątki młodego mężczyzny. Początkowo uznali, że to złodziej, który utknął w szybie, ale nowe badania ujawniły, że dwudziestopięciolatek został zamordowany. Szkielet mężczyzny odkryto w 2010 roku, w trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych w okolicy starożytnego grobowca znajdującego się w wiosce Shiyanzi w Chinach. Archeolodzy od razu stwierdzili, że […]

Naukowcy z Kairu twierdzą, że zidentyfikowali jedną z najstarszych egipskich mumii, jaką kiedykolwiek odkryto. Wyniki ich prac sugerują, że Egipcjanie znali wyrafinowane techniki mumifikacji już 1000 lat wcześniej, niż dotychczas sądziliśmy, a to może mieć istotne znaczenie dla całej naszej wiedzy o historii starożytnej. Mumia, o której mowa, to doskonale zachowane ciało wysokiej rangi urzędnika […]

Badacze z Uniwersytetu Arizony zidentyfikowali 478 starożytnych miejsc ceremonialnych, z których większość należała do cywilizacji Majów. Ukryte pod powierzchnią Meksyku obiekty udało się zlokalizować dzięki laserowej technologii lidar. W 2020 roku zespół archeologów pracujący pod kierunkiem antropologa Takeshi’ego Inomaty ogłosił, że na terenie meksykańskiego stanu Tabasco odkryto pozostałości budynku związanego z cywilizacją Majów. Centralnym punktem […]

Naukowcy prowadzący wykopaliska nad Jeziorem Tyberiadzkim w Izraelu twierdzą, że znaleziona przez nich mozaika to w rzeczywistości fragment podłogi słynnego Kościoła Apostołów w Betsaidzie. Lokalizacja starożytnej świątyni przez setki lat pozostawała tajemnicą. Przez ponad tysiąc lat legendarny Kościół Apostołów w Betsaidzie uznawano za zaginiony, podobnie jak samą Betsaidę – biblijne miasto, które wraz z Kafarnaum […]