Niewydolność serca, miażdżyca czy nowotwory to nie choroby cywilizacyjne! Udowodnili to naukowcy badający… starożytne mumie Choć Nebiri, egipski zarządca staj-ni, nie żyje już od 3,5 tysiąca lat, stan jego zdrowia stanowi przedmiot wielkiej troski współczesnych badaczy. „Mamy dowody na istnienie zwapnień w jego wewnętrznej tętnicy szyjnej” – obwieściła niedawno na specjalnie zwołanej konferencji prasowej dr Raffaella […]

Uczty i polowania w ramach zwykłej służby, obowiązkowy wypoczynek w zdobionych malowidłami łaźniach, w czasie wolnym gra w kości i zabawa z kobietami – życie codzienne legionisty stacjonującego na obrzeżach imperium było znacznie przyjemniejsze, niż mogłoby się wydawać Sposób organizacji armii rzymskiej robił wrażenie na starożytnych historykach. „Można zrozumieć, że to ogromne cesarstwo nie było […]

Choć podbijali Europę, Afrykę i Azję dwa tysiące lat temu, życie rzymskich żołnierzy nie różniło się zbytnio od losów ich współczesnych kolegów. Tęsknota za domem była i jest zawsze taka sama. Czy to w Afganistanie, czy w Egipcie. Rzymska armia to według wielu historyków ucieleśnienie najwyższego stopnia organizacji, fizycznej sprawności i męstwa na polu bitwy. […]

Tysiące lat temu Europejczycy odurzali się makiem i konopiami. I nikomu nie przyszło do głowy, aby traktować to jako coś złego. Jednym z najbardziej znanych posążków znalezionych na Krecie jest bogini węży z Knossos. Kobieca postać ubrana we wspaniałą szatę trzyma w obydwu dłoniach wijące się gady. Jednak dla europejskiej histo­rii znacznie ważniejsza jest figurka […]

Jak naprawdę działa deprywacja sensoryczna? Naukowcy wciąż nie rozszyfrowali tego zjawiska. Wizje rodem z Apokalipsy i „Biblii Szatana”, kakofonia dźwięków, napady lęku wymieszane z euforią – w takim stanie znalazł się prof. Edward Jessup po zamknięciu w wypełnionym wodą zbiorniku, kiedy jego zmysły zostały całkowicie odcięte od bodźców ze świata zewnętrznego. Eksperyment, który uczony przeprowadził […]

Czy faktycznie przetrwają tylko najpiękniejsze? Wcale nie! Przynajmniej zdaniem specjalistów od ewolucjonizmu. “Ewolucja człowieka się skończyła” – obwieścił kilka lat temu na publicznym wykładzie prof. Steve Jones z University College London, znany brytyjski genetyk. Wywołał tym pewne zamieszanie medialne, ale w świecie nauki ten werdykt nie zrobił wielkiej kariery. Tym bardziej że kolejne odkrycia dowodzą, jak bardzo […]

Owoce są zdrowe, ale zawarta w nich fruktoza – już nie. Ta wszechobecna dziś substancja w pełni zasłużyła na miano białej trucizny, jako że prawdopodobnie to właśnie jej zawdzięczamy nękającą świat zachodni epidemię otyłości. Hasło „cukier krzepi”, wymyślone przez Melchiora Wańkowicza, nabiera dziś gorzkiego posmaku. Nasz organizm potrzebuje węglowodanów, w tym także tych łatwoprzyswajalnych, które […]

Kościane zęby, drewniane nogi, żelazne ręce oraz złote płytki w czaszkach. Tysiące lat przed narodzinami współczesnej medycyny nasi przodkowie potrafili zastąpić utracone kości sprawnie działającymi protezami oraz implantami! Starożytni Celtowie zapisali się na kartach historii jako nieustraszeni wojow­nicy, utalentowani rzemieślnicy oraz zaradni kupcy. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że na długiej liście ich niewątpliwych […]

Historia Europy jest zapisana w naszym DNA. I choć mieszkańcy całego kontynentu są ze sobą bardzo blisko spokrewnieni, subtelne różnice w ich genach sprawiają, że pewne nacje – w tym i nasza – różnią się od innych. Gdy siadamy z rodzinnym albumem fotograficznym na kolanach, prześledzenie historii naszych przodków jest dość łatwe. Już na pierwszy […]

Aby podbić serce ukochanej naprawdę wyjątkowym kamieniem, warto zwrócić uwagę na przepiękne minerały, które można spotkać w zaledwie kilku miejscach na Ziemi. Nauka zna już ponad pięć tysięcy minerałów. Liczba ta cały czas rośnie, ponieważ geolo- dzy odkrywają nowe połącze- nia związków chemicznych.Niektóre z nich są bardzo egzotyczne. Na przykład lecontyt (wzór chemiczny: (NH4K) Na(SO4) […]

Korzystając z wyszukiwarki, czujemy się mądrzejsi, ale… sami się oszukujemy! W rzeczywistości powszechna dostępność wiedzy powoduje, że przestajemy ją przyswajać. Kiedy nie wiesz, ile jest 12 razy 7, co to są perowskity albo jak ugotować szparagi, wystarczy, że otworzysz okienko wyszukiwarki, wpiszesz pytanie… i voilà! Po chwili otrzymujesz precyzyjne odpowiedzi bez potrzeby wytężania pamięci, żmudnych obliczeń […]

To dzięki zmianom klimatu na Ziemi pojawił się kiedyś Homo sapiens Człowiek jest niezwykłym gatunkiem – można go dziś spotkać we wszystkich miejscach kuli ziemskiej. W wysokich, pokrytych lodem górach, gdzie nie ma już prawie czym oddychać, i wilgotnych dżunglach, zraszanych raz po raz ciepłym deszczem. Co sprawiło, że jesteśmy tak wszechstronni? Zmiany klimatu – twierdzi dr […]

W tym roku komary zapewne znów dadzą nam się we znaki. Problem polega na tym, że naukowcy wciąż nie wiedzą, jakie gatunki tych owadów występują w Polsce i jakie choroby mogą przenosić. Zdaniem niektórych uczonych komary są najgroźniejszymi dla człowieka zwierzętami. Nie chodzi jednak o same ukąszenia tych owadów. „Niebezpieczne są przede wszystkim mikroby, które […]

Nie tylko starożytni Egipcjanie mumifikowali swoich czcigodnych zmarłych. Najnowsze badania dowodzą, że podobne praktyki stosowali z powodzeniem również pradawni Brytyjczycy. I to przez ponad tysiąc lat! Mistrzostwo Egipcjan w mumifikowaniu docenia się najlepiej odwiedzając muzeum archeologiczne w Kairze. Tam, w niewielkiej klimatyzowanej sali, w szklanych sarkofagach, spoczywają wielcy władcy kraju nad Nilem. Wśród nich pogromca […]

Co wybrać: angielski, hiszpański, a może chiński? Znajomość obcego języka nie tylko otwiera nas na inne kultury, lecz także pozytywnie wpływa na działanie, a nawet rozwój ludzkiego mózgu Niedziela, restauracja. Wielopokoleniowa rodzina kończy właśnie obiad. Dziadkowie rozmawiają z wnuczkami po polsku, rodzice ze sobą po angielsku, a dzieci krzyczą na siebie, swobodnie miksując obydwa języki, kiedy w jednym […]

Niektóre baśnie opowiadane w Europie liczą tysiące lat, a ich główne motywy znali już nasi praindoeuropejscy przodkowie. Dowodzą tego analizy statystyczne wykorzystywane do tej pory w biologii Dawno, dawno temu, za górami, za lasami żył pewien ubogi człowiek. Miał dwanaścioro dzieci i kiedy na świat przyszło trzynaste, nie wiedział, kogo poprosić o zostanie ojcem chrzestnym. […]

„Zwierzęce nuty”, „ser” „dymny” – tymi słowami eksperci opisali smak 170-letniego szampana wydobytego z dna Morza Bałtyckiego. Produkowane dawniej trunki były zupełnie inne niż współczesne. A mimo to wciąż mają grono wiernych fanów. Śliczny letni dzień 2010 roku, zimna bałtycka woda i wspaniałe odkrycie. Łatwo wyobrazić sobie zdumienie Christiana Ekströma, fińskiego nurka, który nieopodal Wysp Alandzkich […]

Gdyby nie oni, Homo sapiens zapewne do dziś mieszkałby tylko w Afryce. Geny odziedziczone po naszych pradawnych krewnych umożliwiły nam zasiedlenie Europy, Azji i Ameryki. Cofnijmy się w czasie o kilka­dziesiąt tysięcy lat. Gdzieś na Bliskim Wschodzie stają przed sobą dwie grupy ludzi. Pierwsi są ciemnoskórzy, szczupli i wysocy. To Homo sapiens – nasi bezpośredni […]

Gdyby Chińczycy zdecydowali się go odkopać, byłby największą archeologiczną sensacją wszech czasów. Grobowiec Pierwszego Cesarza Chin skrywa bowiem niewyobrażalne skarby. Shi Huangdi nie był zwykłym władcą. Całymi Chinami rządził krótko, bo w latach 221-210 p.n.e., ale zdążył ujednolicić pismo oraz język, systemy miar i wag, przyczynił się do budowy Wielkiego Muru. Kazał wytyczyć i zbudować […]

Najstarsze miasta świata mają ponad 6 tys. lat. Powstały dzięki rozwojowi religii i pojawieniu się różnic majątkowych. O badaniach prastarych metropolii w północnej Mezopotamii: Tell Brak i Tell Hamoukar opowiada archeolog prof. Jason Ur Focus Historia: Jakie jest pana ulubione współczesne miasto? prof. Jason Ur:  Chicago. Mieszkałem tam ponad 10 lat, tuż po skończeniu studiów, robiłem […]

To oni stworzyli najstarsze znane malowidła naskalne w Europie. Potrafili polować na najrozmaitsze zwierzęta, wytwarzali zaawansowane narzędzia – intelektualnie w niczym nam nie ustępowali. Co więc się z nimi stało? Rysunki z andaluzyjskiej  jaskini Nerja na pierwszy rzut oka nie wyglądają imponująco. Ktoś ciemnoczerwoną kredą naszkicował brzuchate stwory. Dzięki odrobinie wyobraźni można dostrzec, że autorzy […]

Południowoafrykańscy naukowcy twierdzą, że blisko 2 mln lat temu stworzenia z gatunku Australopithecus sediba, a nie Homo habilis dały początek rodzajowi Homo Opisane niedawno na łamach czasopisma szczątki należą do dwóch osobników: 10-13-letniego chłopca oraz około 30-letniej matki (na jej miednicy uczeni znaleźli ślady po porodzie). Ich kości zostały znalezione w południowo- afrykańskiej jaskini Malapa. […]

Największe ze znanych do tej pory w Polsce neolitycznych obserwatoriów znaleźli na terenie Górnego Śląska archeolodzy z Uniwersytetu Wrocławskiego. Odkryty przez nich tzw. rondel miał 180 metrów średnicy Niezwykłego odkrycia w Pietrowicach Wielkich koło Raciborza dokonał zespół dr. Mirosława Furmanka. Uczony szukał w tym rejonie podobnego obiektu od kilkunastu lat, bo w pobliżu istniało wiele […]

Wyniki wykopalisk w Gruzji dowodzą, że nasi bezpośredni przodkowie, pierwsi ludzie z rodzaju homo, mogli pochodzić z gór Kaukazu, a nie z Afryki Badania w Dmanisi, niewielkiej miejscowości położonej ponad 55 km od stolicy Gruzji Tbilisi, prowadził zespół pod kierunkiem Davida Lordkipanize z Narodowego Muzeum Gruzji oraz Reida Ferringa z Uniwersytetu Północnego Teksasu. Swoje znaleziska […]