To nie słynna Bitwa Warszawska przesądziła o wyniku wojny polsko-bolszewickiej, lecz mniej znana i pamiętana batalia nad Niemnem. Wojna polsko-bolszewicka stała się nieunikniona jeszcze zanim zakończyła się I wojna światowa. A to za sprawą zawarcia przez bolszewików pokoju brzeskiego z państwami centralnymi w marcu 1918 roku. Rosja zrzekła się wtedy części swego terytorium okupowanego przez […]

22 czerwca 1941 roku armia Hitlera zaatakowała wojska Stalina. Osłabiona stalinowskimi czystkami Armia Czerwona ponosiła klęskę za klęską. Czy historię mógł zmienić niemiecki dezerter, który wieczorem w sobotę 21 czerwca przepłynął graniczny Bug? 80 lat temu niemiecki dezerter na Wołyniu chciał uprzedzić Moskwę o zbliżającym się ataku III Rzeszy – doniosły kilka lat temu rosyjskie […]

Odtajnione dokumenty z rosyjskich archiwów dowodzą, że współodpowiedzialność za tragedię oblężonego Leningradu – śmierć 750 tysięcy osób, czyli jednej trzeciej ludności miasta – ponoszą radzieckie władze. W pierwszą zimę blokady, na przełomie 1941 i 1942 r., dzienny przydział chleba dla osób pracujących wynosił 250 gramów, pozostali otrzymywali 125 gramów. Miesięcznie każdy mieszkaniec miasta dostawał ponadto […]

Konferencja jałtańska i jej przebieg od wielu lat budzą emocje wśród historyków, zajmujących się II wojną światową i okresem powojennym. W szczególny sposób postanowienia konferencji w Jałcie są przedmiotem zainteresowań badaczy z Polski. Dlaczego? Jakie były postanowienia i skutki konferencji jałtańskiej? Jakie miejsce w decyzjach politycznych uczestników tej konferencji przypadło Polsce? Dlaczego uważa się konferencję […]

O tym, dlaczego Józef Stalin nie ufał nikomu, a oprawcom wydawał bezpośrednie i szczegółowe rozkazy, z rosyjskim historykiem Nikitą Pietrowem rozmawia Justyna Prus-Wojciechowska. Justyna Prus-Wojciechowska, Focus Historia: Czy Stalin się bał? Nikita Pietrow: Sprawa jest oczywista. Nie tylko pod koniec życia, ale także w latach 30. – widać to wyraźnie po jego działaniach – Stalin […]

Lenin, Hitler, Stalin… Wszyscy doszli do władzy w czasach chaosu. Nie mieli litości. I nie mieli też zdrowej psychiki Dwaj ministrowie spraw zagranicznych Polski i Niemiec wybrali się do Mińska, aby wytyczać tam drogę do demokracji. W dodatku oferują dyktatorowi trzy miliardy dolarów. Wszystko to  jest najwspanialszym przykładem, jak europejska polityka czerpie nauki z historii. […]

Biedny emigrant i nieznany bezpaństwowiec nie stworzyliby najbardziej krwawych reżimów XX wieku, gdyby nie miliony, które wpływały na konta ich ugrupowań. Na początku 1915 roku kasa rosyjskich bolszewików była niemal pusta. Jej przywódca, przebywający na emigracji 45-letni Włodzimierz Lenin, utrzymywał się z pieniędzy przysyłanych do Szwajcarii przez matkę emerytkę oraz z niewielkiego spadku po teściowej. […]

Kiedy pod koniec lat 30. Józef Stalin uznał, że należy sprowokować wybuch wielkiej wojny w Europie, nakazał wymordowanie wszystkich przebywających na Zachodzie ludzi, mogących zagrozić jego planom. Młodemu Ukraińcowi Pawłowi Sudopłatowowi listopad 1937 r. przyniósł wydarzenia brzemienne w skutkach. Sam Józef Stalin dwukrotnie wzywał go na Kreml. Podczas drugiego spotkania wyróżniającemu się oficerowi NKWD dyktator […]

Będzie Polska, a nie republika radziecka – taka była ostateczna wola Stalina. Wbrew oczekiwaniom i marzeniom przyszłego kierownictwa Polski Ludowej. Pierwsi przywódcy nie wyobrażali sobie Polski z własnymi granicami Był styczeń 1943 roku. Okrążona w stalingradzkim kotle armia generała Paulusa na próżno oczekiwała obiecanej przez Hitlera odsieczy. Za kilkanaście dni zdziesiątkowane oddziały będą musiały się […]

Wielkie historyczne wydarzenia i incydenty prowadzące do gwałtownych zmian – zbliżające się rocznice dają do myślenia… Niezwykły ten rok 2014. Lista ważnych rocznic jest tak długa, że aż strach wymieniać, żeby którejś nie pominąć. Na pierwszym miejscu plasuje się setna rocznica wybuchu I wojny światowej. Będzie fetowana hucznie na Zachodzie, co jest zrozumiałe, trochę mniej […]

Tysiące doświadczonych radzieckich szpiegów padło ofiarą swoich kolegów. “Stara gwardia” wydawała się Stalinowi zbyt niebezpieczna. Według pierwotnego planu mieli sowieckiego ambasadora i jego żonę otruć. Ostatecznie rzucili się na parę z młotkiem. Kobietę zabili od razu. Mężczyzna, mimo otrzymanych ciosów, jeszcze żył. Wtedy oprawca ukląkł mu na piersiach i zaczął go dusić… To nie opis […]

Stalin przesunął Polskę o 200 km na zachód i okroił jej terytorium o 20 proc. Na wschodzie poszerzył naszym kosztem swoje imperium. Na południu wystąpił jako arbiter w sporze polsko-czeskim. Na zachodzie tymczasem sowiecki dyktator paradoksalnie stał się obrońcą sprawy polskiej! O tym, że wschodnią granicę Polski wytyczono wzdłuż linii Curzona, uczy się w szkołach. Ale […]

Towarzysze Stalina sami przyczynili się do jego śmierci. A potem rozpoczęli bezwzględny wyścig po władzę, w którym Chruszczow przechytrzył Berię. Podchodzili do niego kolejno i całowali w stygnące czoło. Po ich policzkach płynęły łzy, ale oczy błyszczały źle skrywaną radością. Ciszę wokół zmarłego Stalina pierwszy przerwał Beria. „Chrustalow! Samochód!” – krzyknął do ochroniarza i popędził na Kreml. Za […]

Dotarliśmy do unikatowej relacji lekarza o ostatnich dniach Bolesława Bieruta. Bolesław Bierut zmarł w Moskwie w marcu 1956 r. Przez wiele lat krążyła plotka, że do jego śmierci przyczynili się radzieccy towarzysze. „Pojechał w futerku, wrócił w kuferku” – komentowała polska ulica.  Tuż po zgonie Bolesława Bieruta w marcu 1956 r. jako młody reporter Polskiej Agencji […]

W administracji prezydenta Roosevelta działali sowieccy szpiedzy. Nie znaczy to jednak, ze sam przywódca Stanów Zjednoczonych był bezkrytyczny wobec Stalina. Franklin Delano Roosevelt – ten polityk, sprawujący władzę w USA od 1933 r. do śmierci w 1945 r., jak nikt inny rozumiał bieg światowych spraw. To on w 1941 r. odrzucił amerykańską neutralność strzeżoną przez […]

Najsłynniejszy jasnowidz XX w. służył w polskiej armii, potem przepowiedział losy II wojny światowej, w końcu został jasnowidzem Stalina. Stalin stał pośrodku gabinetu z fajką w ręce, w ciemnozielonej marynarce, takiego samego koloru spodniach, wpuszczonych w miękkie cholewki butów. Odezwał się z uśmiechem: „Witajcie, towarzyszu Messing”. „Witajcie, towarzyszu Stalin – uścisnął wyciągniętą dłoń i nagle […]

Mała głodująca Korea Północna bierze się za budowę bomby nuklearnej, rakiet międzykontynentalnych i podbój kosmosu! Czym będzie straszyć dalej? Atomowymi lotniskowcami? Przykłady ZSRR i USA dowodzą, że to nierealne plany Sięgnijmy do historii, gdyż tam najlepiej widać drogę, jaka prowadzi do statusu rakietowego mocarstwa. Rosjanie dość późno zwrócili uwagę na tę broń, ale od razu […]

Upór dwóch przywódców spowodował, że pod Stalingradem doszło do krwawej jatki, która kosztowała życie tysięcy ludzi. Niemcy z atakujących sami stali się oblężonymi, a Rosjanie wbrew logice oblegali miasto. Na przełomie roku 1941 i 1942 spektakularne natarcie niemieckich wojsk na Moskwę zostało zatrzymane. Wojska radzieckie po powodzeniu moskiewskiej operacji odzyskały wiarę w swoje siły, a […]

W Moskwie jeśli już o nim wspominano, to nie inaczej niż „generał zdrajca”. Czyny Andrieja Własowa wykreślono z kart Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, bo w 1942 r. zwrócił się przeciwko Stalinowi. Własow z kolei uważał, że to nie on, ale właśnie Stalin zdradził i jego, i Ojczyznę Gdyby pisać o Andrieju Andriejewiczu Własowie klasycznie, zgodnie z […]

21 maja 1947 roku był pięknym dniem. Promienie słoneczne odbijały się w stalowym poszyciu wielkiego, czterosilnikowego samolotu. Oficjele z zaciekawieniem obserwowali, jak piloci odpalają silniki, maszyna rozpędza się i odrywa od ziemi, jakby była lekkim szybowcem, a nie ważyła setki ton. Andriej Tupolew uśmiechnął się do Władimira Miasiszczewa. Oto Związek Sowiecki miał swój pierwszy bombowiec […]

Komandos z oddziału specjalnego SEAL, zgodnie z rutyną zadawania śmierci, oddał trzy strzały: dwa w klatkę piersiową i jeden w głowę. Taki miał rozkaz. Potwierdza to przedstawiciel sił specjalnych USA, oświadczając: „Padł rozkaz zabicia ben Ladena, a nie schwytania” A to dlaczego?! Cywilizowany świat, oparty na potędze prawa, wymierza karę, a nie kieruje się zemstą! […]

Rosjanie nie kłamali, informując, że wiosną 1941 roku w okolicach Smoleńska byli jeszcze polscy wojskowi. Zapomnieli tylko dodać, że zamordowali ich tak samo jak oficerów rozstrzelanych rok wcześniej 5 marca 1940 roku zapadła tajna decyzja Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) o rozstrzelaniu polskich oficerów przebywających w obozach Kozielsk, Ostaszków i Starobielsk, a […]

17 lipca 1942 roku niemiecka świetnie wyposażona i wyszkolona 6. Armia pod dowództwem Friedricha Paulusa przystąpiła do ataku na jedno z trzech największych miast ZSRR – Stalingrad. Rozpoczęła się jedna z największych operacji wojskowych II wojny światowej, a być może najbardziej znacząca bitwa XX wieku. To co wydawało się Hitlerowi prostym zadaniem, w praktyce okazało […]

Zawsze jednostki decydowały o biegu historii, a masy stanowiły jedynie niezbędny, zwykle najbardziej poszkodowany, wkład w ich dzieło. Ale dlaczego akurat w XX wieku nastąpił taki „wysyp” tytanów? Nasza cywilizacja wyglądałaby inaczej, gdyby nie Aleksander Wielki, Czyngis-chan, Napoleon Bonaparte czy królowa Wiktoria (tę postać dodałem, aby zachować tak modną obecnie zasadę parytetu w polityce). Nigdy […]