Jak to możliwe, że wielki europejski naród złożył swój los w ręce szaleńca? A może Adolf Hitler jednak nie był szaleńcem, lecz cynicznym politykiem umiejącym świetnie manipulować ludźmi? Mężem stanu, który wciąż ma naśladowców. Nigdy nie interesowały go inne opinie niż jego własne – napisał we wspo­mnieniach August Kubizek, przyjaciel Adolfa z czasów szkolnych. Potwierdzali […]

Zabijanie niepełnosprawnych i chorych umysłowo w III Rzeszy pozwoliło na wypracowanie i wypróbowanie metod mordowania na masową skalę. W „Mein Kampf” Adolf Hitler napisał: „Państwo musi dbać o to, by ten płodził dzieci, kto jest zdrowy”. Konsekwencją tej myśli było wprowadzenie w samych Niemczech ustawy sterylizacyjnej, a już kilka lat później – mordowanie na masową […]

Muzykę Ryszarda Wagnera wielbił Adolf Hitler. W Izraelu władze zakazały wykonywania utworów kompozytora, bo grano je w obozach koncentracyjnych. Czy to, że Wagner inspirował Führera, oznacza, że podzielał jego poglądy? Hitler zwykł mawiać: „Wagner jest dla mnie Bogiem, chodzę na przedstawienia jego oper jak do kościoła”. Jego muzykę nierozerwalnie łączy się z nazwiskiem nazistowskiego dyktatora. Co […]

Kazimierz Smogorzewski był jedynym Polakiem, który przeprowadził wywiad z Hitlerem. Nie uznał tego za zawodowy sukces. Grudzień 1934 r., Berlin. Kazimierz Smogorzewski, korespondent „Gazety Polskiej” w stolicy III Rzeszy, odbiera telefon z warszawskiej redakcji. Naczelny Bogusław Miedziński przekazuje mu krótką wiadomość: trzeba przeprowadzić wywiad z kanclerzem Adolfem Hitlerem. Okazją ma być pierwsza rocznica podpisania deklaracji o niestosowaniu przemocy między […]

Choć Johann Wilhelm Trollmann był mistrzem Niemiec, ostatnią walkę stoczył w obozie koncentracyjnym. Przez lata nikt o nim nie pamiętał. Tylko dlatego, że był Cyganem. Do dziś nie udało się ustalić, kiedy i w jaki sposób zginął Johann Wilhelm Trollmann. Angielskie źródła twierdzą, że zakończył życie 9 lutego 1943 roku, niemieckie zaś, że stało się to w marcu, ale […]

Na wałbrzyskim wzgórzu znajdują się pozostałości mauzoleum poświęconego bohaterom III Rzeszy. Czarny ekran, w tle mroczna muzyka. Pojawiają się białe litery: „Po I wojnie światowej w Niemczech zbudowano setki pomników ku czci poległych żołnierzy. W latach 30. XX wieku stały się częścią nazistowskiej ideologii III Rzeszy. Kult poległego bohatera utożsamiał agresję, ślepą dyscyplinę i gotowość na […]

III Rzesza nie rzuciłaby Europy na kolana, gdyby nie… Szwecja. Czy najlepszym sojusznikiem Hitlera nie był Stalin? Przecież dzięki tajnej współpracy z ZSRR w latach 20. XX w. pancerne wojska Niemiec odbudowały swoją potęgę militarną! Ładnie to brzmi, zwłaszcza po latach cenzurowania informacji o współpracy Związku Radzieckiego i Niemiec. Nie ma to jednak wiele wspólnego […]

W bajkach dobro z reguły zwycięża. W historii jest odwrotnie. Od dzieciństwa lubimy bajki, ale żeby w nie wierzyć?! A jednak. Oto mamy opis ułana, który biegnie do okopu, „pobrzękując szabelką”. Ile w tym prawdy? Tyle, co w bajce o Czerwonym Kapturku. Ułan nie nosił szabli na rapciach przy pasku. Szabla był troczona pod siodłem. […]

Ufał przepowiedniom czy tylko cynicznie wykorzystywał astrologów i jasnowidzów do swoich celów? Historycy sprzeczają się o to, jaki był prawdziwy stosunek Hitlera do magii Był iluzjonistą, astrologiem i jasnowidzem. Występował w teatrach w Europie, na Bliskim Wschodzie i w USA. Dorobił się ogromnej fortuny. Zbudował w Berlinie Pałac Okultyzmu – ze ścianami wykładanymi złotem, przyozdobiony […]

Duchowny osadzony w obozie koncentracyjnym Stutthof został prawdopodobnie ocalony przez… Hitlera, swego dawnego znajomego. Paweł Czaplewski poza tym, że był księdzem, stał się również znanym historykiem dziejów Pomorza. W czasie II wojny światowej, jak wielu pomorskich duchownych, został aresztowany. We wrześniu 1940 roku trafił do obozu koncentracyjnego Stutthof. Był tam jednak tylko kilka tygodni. W […]

Przekazywana z reki do reki płonąca pochodnia pokonuje setki kilometrów, zanim dotrze do celu – olimpijskiego znicza. Wbrew powszechnej opinii to nie Grecy, a niemieccy naziści wymyślili ogniową sztafetę. Cały czas modliłem się, żeby nie zgasła. Do dziś mam gęsią skórkę, gdy o tym pomyślę!” – tak Philip Barker, brytyjski historyk olimpizmu, wspomina swój bieg […]

Na olimpiadzie w 1936 r . zaimponował samemu Hitlerowi. W czasie wojny przeżył 46 dni, dryfując na tratwie po Pacyfiku. Potem był więźniem najgorszych japońskich obozów jenieckich. Dziś 94-letni Louis Zamperini pomaga innym walczyć ze stresem i własnymi słabościami. 7 sierpnia 1936 r. Stadion Olimpijski w Berlinie. Tysiące ludzi – wśród nich Führer – dopingują […]

Ostatecznym etapem zagłady Warszawy miało być nie jej zniszczenie po powstaniu warszawskim, lecz uczynienie z miasta twierdzy, która zatrzyma pochód Armii Czerwonej. Przeszkodziła temu… choroba Hitlera i tchórzostwo jego podwładnych Przez ponad 60 lat leżał w amerykańskich archiwach. Tamtejszym historykom pewnie nie wydawał się ciekawy. Ot, plan wschodnioeuropejskiej stolicy z zaznaczonymi punktami. Nosił wprawdzie dopisek […]

Claus Schenk von Stauffenberg nie był pierwszym członkiem niemieckich sił zbrojnych, który próbował zabić führera. Historycy doliczyli się kilkudziesięciu takich prób podjętych przez żołnierzy Wehrmachtu Bóg obiecał Abrahamowi, że oszczędzi Sodomę, jeśli znajdzie się w niej chociaż dziesięciu sprawiedliwych. Mam nadzieję, że oszczędzi Niemcy ze względu na to, co my staraliśmy się zrobić – powiedział […]

„Malarz austriacki, realista, autor sielankowych pejzaży i akwarel przedstawiających widoki Wiednia” – gdyby egzaminatorzy wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych podjęli inną decyzję, tak mogłaby brzmieć nota w encyklopediach dotycząca Adolfa Hitlera Niestety, teksty na jego temat są dłuższe i raczej nie zawierają wzmianek o ambicjach artystycznych. Wiedza o nich nie stanowiła tajemnicy, ale sprowadzała się do […]

Podczas II wojny światowej Amerykanie wykorzystywali narzecza Indian do kodowania wojskowych rozkazów. Niemcy i Japończycy mogli tylko bezradnie rozkładać ręce Pod koniec I wojny światowej na froncie francuskim czternastu Indian Czoktawów (ang. Choctaw) z amerykańskiej 36. Dywizji miało pełne ręce roboty, choć jedynym ich zadaniem było rozmawianie przez telefon w ich własnym języku. Do tej […]

3 września 1939 roku z berlińskiego Anhalter Bahnhof ruszył w kierunku Polski pociąg specjalny przywódcy Trzeciej Rzeszy. Na kolejne tygodnie został domem i jego pierwszą ruchomą Kwaterą Główną. Adolf Hitler nie do końca ufał samolotom. Jeśli już wchodził na pokład, wybierał raczej maszyny ze stałym podwoziem. Te z chowanym mogły sprawić fatalną niespodziankę. Walter Schellenberg, […]

Lwowski złodziej Leopold Socha stał się w pełni człowiekiem dopiero wtedy, gdy zaczął ratować życie innym ludziom. Właśnie powstaje o nim film Kochała go bardzo. Miłością pełną zaufania i nadziei. Tak jak kochać potrafi siedmioletnie dziecko. Dziecko czasów wojny. Niby wciąż jeszcze małe, ale już rozumiejące nad miarę. „Bez niego byśmy nie przeżyli. Socha był […]

17 lipca 1942 roku niemiecka świetnie wyposażona i wyszkolona 6. Armia pod dowództwem Friedricha Paulusa przystąpiła do ataku na jedno z trzech największych miast ZSRR – Stalingrad. Rozpoczęła się jedna z największych operacji wojskowych II wojny światowej, a być może najbardziej znacząca bitwa XX wieku. To co wydawało się Hitlerowi prostym zadaniem, w praktyce okazało […]

Z Michałem Otorowskim, historykiem kultury, o tym, czy Trzecią Rzeszą sterowała okultystyczna międzynarodówka, która chciała nadejścia brunatnego wodza i czy nazizm mógł mieć swoje ezoteryczne źródła, a także kto w Berlinie tak naprawdę wierzył w nadprzyrodzone moce – rozmawia Tomasz Diatłowicki Ezoteryczne źródła nazizmu to modny temat wśród ludzi zainteresowanych historią III Rzeszy, ale ignorowany […]

Próbowali się nim posłużyć oficerowie wywiadu, prokuratorzy, dziennikarze śledczy, politycy, nawet kandydat republikanów na prezydenta USA. Wchodzenie w układy z inteligentnym gangsterem, za którym stoi potężna organizacja przestępcza, to jednak bardzo ryzykowna gra. Lucky Luciano ograł w niej wszystkich. Zaczynał jak setki innych rzezimieszków. Urodził się na Sycylii w 1897 roku. Miał dziewięć lat, gdy […]

Zawsze jednostki decydowały o biegu historii, a masy stanowiły jedynie niezbędny, zwykle najbardziej poszkodowany, wkład w ich dzieło. Ale dlaczego akurat w XX wieku nastąpił taki „wysyp” tytanów? Nasza cywilizacja wyglądałaby inaczej, gdyby nie Aleksander Wielki, Czyngis-chan, Napoleon Bonaparte czy królowa Wiktoria (tę postać dodałem, aby zachować tak modną obecnie zasadę parytetu w polityce). Nigdy […]

Historia dowodzi, że najgroźniejszym wrogiem premierów i prezydentów byli… szefowie podległych im tajnych służb Stalin zdawał sobie z tego sprawę i dlatego sprawował dyktatorską władzę przez blisko trzydzieści lat. Świadomość zagrożenia kazała mu co pewien czas likwidować dowódców tajnych służb. Dwaj pierwsi szefowie bolszewickiej policji politycznej Feliks Dzierżyński i Wiaczesław Mienżynski zmarli w okolicznościach, które […]

Ci, którzy z nazwiskiem Hitler kojarzą wyłącznie wodza III Rzeszy, będą zaskoczeni. Hitler, tyle że William, był żołnierzem amerykańskiej armii. Status bohatera osiągnął wyjątkowo pokrętną drogą: od kochanego bratanka Führera do… renegata Witamy w armii, panie Hitler, nazywam się Hess – oficer amerykańskiej służby rekrutacyjnej podał rękę wstępującemu do marynarki wojennej 33-letniemu mężczyźnie. Czy takie […]