Takiej zależności współczesnego dobrobytu od układu starożytnych dróg się nie spodziewaliśmy. Okazuje się, że popularne przysłowie: “wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”, ma szersze znaczenie. Drogi wyznaczone przez Cesarstwo Rzymskie ponad 2000 lat temu miały wpływ na dalszy rozwój terenów wokół nich. Mowa nie tylko o tym, że układ starożytnych traktów prowadził finalnie do stolicy imperium, […]

W XV wieku u wybrzeży Szwecji doszło do katastrofy statku. Setki lat później naukowcy postanowili odtworzyć jego historię, jeszcze lepiej poznając realia ówczesnej Europy. Wrak Skaftö zauważono w 2003 roku. Za jego znalezieniem stał nurek, który eksplorował głębiny w pobliżu Lysekil, na północ od Göteborga. Wkrótce potem na miejsce wyruszyła zorganizowana ekspedycja. Dzięki niej udało […]

Kanpō polega na badaniach japońskiego ziołolecznictwa, którego początki sięgają VII wieku. O stulecie młodszy jest natomiast tekst autorstwa buddyjskiego mnicha o imieniu Ganjin. Zebrane przez niego receptury, a było ich około 1200, miały rzekomo zaginąć. Na szczęście naukowcy związani z publikacją zamieszczoną na łamach Compounds ogłosili przełom w poszukiwaniach. Jak się okazuje, książka z 2009 […]

Znaleziono fragment zagubionego, starożytnego katalogu Hipparchosa. Uważa się, że to najdokładniejszy katalog gwiazd starożytności – jego stworzenia podjął się grecki astronom, Hipparchos z Nikei. Naukowcy z CNRS, Uniwersytetu Sorbonny i Uniwersytetu w Cambridge znaleźli fragmenty katalogu gwiazd stworzonego przez Hipparchosa w II w. p.n.e. Teksty, które zostały wymazane z rękopisu w czasach średniowiecza w celu […]

Władca Franków, choć nie umiał pisać, sprowadzał na dwór najtęższe umysły epoki. On tworzył imperium, oni nadawali jego mocarstwu nowego ducha i tożsamość. Już współcześni nadali mu przydomek Wielki, ale nie ma pewności czy z powodu dokonań, czy postury – miał około 184 centymetrów wzrostu, o 15 więcej od przeciętnego mieszkańca ówczesnej Europy. Przez całe wieki spierano […]

Panowanie dynastii Tang (618-907) jest wedle Chińczyków najświetniejszym okresem w  ich dziejach. W jego apogeum ówczesna chińska stolica Chang’an liczyła sobie milion mieszkańców i była największym miastem świata, na którego ulicach spotykało się przybyszów ze wszystkich zakątków Eurazji. Wpływy imperium promieniowały na cały kontynent od granic Persji po Wyspy Japońskie, kultura kwitła, a ludziom żyło […]

T-34 miał trudny start, ponieważ kierownictwo RKKA (Рабоче-крестьянская Красная армия, czyli Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona) delikatnie mówiąc, nie było nastawione zbyt entuzjastycznie nastawione do nowego czołgu. Wskazywano na oczywiste wady i niedopracowaną konstrukcję sugerując wstrzymanie produkcji do czasu dopracowania konstrukcji i usunięcia najbardziej dokuczliwych bolączek. I jak to historia pokazała, w sumie mieli tutaj rację. Latem […]

Obowiązkiem każdego pobożnego muzułmanina jest odbycie hadżu, czyli pielgrzymki do Mekki. Taki właśnie cel przyświecał dwudziestodwuletniemu marokańskiemu prawnikowi Szams ad-Din Abu Abd Allah Mohammed ibn Abd Allah Ibrahim al-Lawatiat Tandżiemu, gdy w czerwcu 1325, pożegnawszy się czule z rodzicami, opuszczał na grzbiecie wielbłąda rodzinny Tanger. Młodzieniec nie przypuszczał nawet, że w ojczyste strony wróci dopiero […]

W czasach gdy kobiety rzadko docierały na szczyty władzy, Eleonora Akwitańska była jednym z najwybitniejszych politycznych strategów. U boku męża, którego sama (!) wybrała, próbowała stworzyć wielkie imperium Na początku 1152 roku europejskie dwory obiegła zaskakująca wieść. Papież anulował małżeństwo króla i królowej Francji. Złośliwa plotka głosiła, że wcześniej niewierna małżonka przyprawiła Ludwikowi rogi… z […]

Orężem Wu Zetian były inteligencja, seks i zimna krew. W walce o chiński tron okazała się równie brutalna jak jej poprzednicy – mężczyźni. Ale za jej rządów Chiny kwitły Odznaczała się niezwykłą urodą, zręcznością i inteligencją. Jej losy zmieniały się jak w kalejdoskopie: była nałożnicą cesarza, mniszką w klasztorze buddyjskim, żoną następcy tronu, matką kolejnych cesarzy… Utrzymywała się […]

Nazistowska propaganda opierała się między innymi na kwestiach językowych. Za ich pośrednictwem Niemcy przeprowadzili ludobójstwo, którego ofiarami padły miliony ludzi. Jaką rolę odegrał w tym przypadku język? Możemy się tego dowiedzieć dzięki wynikom badań zamieszczonym w PLOS ONE. Ich autorzy, wywodzący się ze Stanford Graduate School of Business oraz Uniwersytetu w Tel Awiwie, opisują, jak […]

Odkryto pierwsze zdanie zapisane w języku kananejskim. Była to prośba dotycząca wyplenienia wszy z brody. Alfabet wynaleziono ok. 1800 r. p.n.e. Jako pierwsi używali go Kananejczycy – starożytny lud zamieszkujący ziemie dzisiejszego Izraela, Palestyny, Libanu, Syrii i Jordanii. Według Biblii, Kananejczycy pochodzili od Kanaana, syna Chana, i stworzyli kulturę, która w ogromnym stopniu wpłynęła nie […]

Nasi przodkowie w dość komiczny sposób wyjaśniali sposób działania kompasów. Historia ta sięga czasów Gerarda Merkatora, jednego z twórców współczesnej kartografii. To właśnie Merkatorowi zawdzięczamy najpopularniejsze odwzorowanie ziemskich kontynentów. Trzeba jednak podkreślić, że mapy sprzed setek lat były, delikatnie mówiąc, nietypowe. Ich autorzy nie stronili od nanoszenia na swoje dzieła dość niecodziennych pozycji, opisujących na […]

Okazuje się, że ludowe opowieści przekazywane między pokoleniami mają w sobie więcej faktów niż mogłoby się wydawać. Potwierdzają to badania obejmujące trzy historyczne zaćmienia. Za przeprowadzonymi analizami stoją naukowcy z Uniwersytetu Nagoya, Japońskiego Narodowego Obserwatorium Astronomicznego i Uniwersytetu Handlowego Otaru. To właśnie utworzony przez nich zespół zaprezentował swoje dokonania na łamach Publications of the Astronomical […]

26 lipca 1974 roku znaleziono ciało młodej kobiety, której nadano przydomek Lady of the Dunes. Zamordowana niemal 50 lat temu przez cały ten czas pozostawała anonimowa. Aż do teraz. Dzięki przełomowi w śledztwie wiemy, iż w rzeczywistości ofiara nazywała się Ruth Marie Terry. Wróćmy jednak do genezy całej historii, której początki sięgają lipca 1974 roku. […]

Począwszy od połowy XVII w., Polska zalewała świat kolejnymi falami uchodźców. Zawsze mieli problemy z asymilacją, w nowych ojczyznach tworzyli zwykle margines społeczny, a najżyczliwiej przyjmowano ich w krajach odmiennych kulturowo. Pierwsze tabory ruszyły jesienią. Cztery kolumny, w każdej po 200 wozów, wiozących rodziny z dorobkiem, który mógł się pomieścić na takiej przestrzeni. Pięćset osób dotarło do […]

Skrzypce Stradivarius są znane i cenione na całym świecie za czystość muzyki na poziomie, którego nie sposób odtworzyć we współczesnych instrumentach. Naukowcy odkryli wskazówki dotyczące tego, czym skrzypce zostały pokryte – to może być sekret ich wyjątkowości. Stradivarius to ogólna nazwa skrzypiec, altówek, wiolonczel i innych instrumentów smyczkowych zbudowanych przez członków włoskiej rodziny Stradivari, głównie […]

W 1998 roku nurek Paul Henry Nargeolet zauważył w pobliżu wraku Titanica na głębokości 2900 metrów tajemnicze zakłócenia w pracy sonaru. Lata później kolejna ekspedycja dostarczyła odpowiedzi na pytanie o przyczyny tych “szmerów”. Wyprawa została zorganizowana przez OceanGate i wykazała, że na miejscu rozwinął się zaskakująco bogaty ekosystem. To o tyle zaskakujące, że przez ponad […]

Jesienią 1660 roku kolonizatorzy w Nowej Francji zaczęli opisywać bardzo dziwne wydarzenia. Powoływali się na nadprzyrodzone zjawiska, takie jak opętania czy pojawiającą się znikąd muzykę. Co naprawdę wydarzyło się ponad 350 lat temu? Udzieleniem odpowiedzi na to pytanie zajęła się Mairi Cowan z Uniwersytetu w Toronto. Jak sama przyznaje, nie ma pewności co do prawdziwych […]

Przez ponad cztery lata na pustyni w Senegalu spoczywało ukryte 1217 skrzynek z polskim złotem. O ten skarb rozegrała się jedna z najbardziej tajemniczych batalii II wojny światowej Jest poniedziałek, 17 czerwca roku 1940, port Lorient w Bretanii. Dzień wcześniej Francja kapituluje i teraz 60 proc. jej terytorium ma znaleźć się pod niemiecką okupacją. Tymczasem w Lorient zgromadzono […]

Niesamowity średniowieczny skarb, zamiast trafić w całości do muzeum, zasilił kieszenie peerelowskich cwaniaków, cinkciarzy i paserów Było ponure listopadowe popołudnie 1992 r. W progu redakcji stanął mężczyzna w szarym prochowcu. „Zaraz coś pani pokażę” – powiedział i z wewnętrznej kieszeni wyciągnął zawiniątko. Delikatnie położył je na biurku. Z kawałka szmatki wysupłał  wysadzanego kamieniami złotego orła. Obok mój gość położył jakiś […]

W historii wyprodukowano 44 tego typu łodzie, a jedna z nich przez 120 lat znajdowała się na dnie Jeziora Górnego, największego z amerykańskich pięciu Wielkich Jezior. Szczątki zostały zlokalizowane w ubiegłym roku, obok ośmiu innych wraków, lecz do ich identyfikacji potrzeba było podwodnego drona, który potwierdził, z czym mają do czynienia poszukiwacze. Łódź typu Whaleback […]

Informatyk Christopher Minson stworzył narzędzie, które pokazuje, jakie konsekwencje dla świata może mieć wojna nuklearna. W symulacji można zobaczyć, co by się stało, gdyby w Stany Zjednoczone uderzyło 1200 głowic. Noam Chomsky, jeden z najczęściej cytowanych naukowców na świecie, powiedział kiedyś, że “istnieją dwa zagrożenia dla przetrwania naszego gatunku – wojna nuklearna i katastrofa ekologiczna […]

Po I rozbiorze Polski pogranicze z Rosją wrzało. Rosyjscy sołdaci porywali ludzi i grabili wioski. W końcu postawili im się polscy żołnierze i zwykli obywatele Spacyfikowanie konfederacji barskiej oraz podział Rzeczypospolitej dokonany pod dyktando Petersburga utrwaliły rosyjskie wpływy nad Wisłą. Taki stan rzeczy zaakceptowały pozostałe mocarstwa rozbiorowe – Prusy i Austria. Nie oznaczało to jednak całkowitego […]