O trikach malarskich, benedyktyńskiej cierpliwości konserwatorów i latach spędzonych pod dachem barokowej lwowskiej świątyni rozmawiamy z dr. Pawłem Bolińskim z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. To on odpowiadał za konserwację malowideł na sklepieniu dawnego jezuickiego kościoła we Lwowie. Przez cztery ostatnie lata nawę główną kościoła przy ul. Teatralnej zastawiały potężne rusztowania. Na wysokości 30 metrów w […]

Maria Magdalena stała się nierządnicą na mocy decyzji papieża. W podobny sposób w chrześcijaństwie pojawił się celibat duchownych czy spowiedź z udziałem księdza. Zbiór pism uznanych za autentyczne i natchnione https://www.focus.pl/artykul/kody-biblii-czyli-newsy-miedzy-wersami, ostateczną formę w Kościele rzymskokatolickim przyjął na Soborze Trydenckim 8 kwietnia 1546 roku. Nie znajdziemy w nim źródeł wielu powszechnych dziś dogmatów wiary chrześcijańskiej. […]

Maria z Nazaretu nie od razu została objęta kultem. Wiele dogmatów dotyczących matki Jezusa nie pochodzi z Biblii. https://www.focus.pl/artykul/slowianska-wyobraznia-podania-i-apokryfy-slowian-poludniowychnie jest pierwszoplanową postacią Nowego Testamentu. Ewangelia wg św. Marka wspomina o niej dwukrotnie, pozostałe – w sumie 20 razy. Pierwsi chrześcijanie darzyli ją szacunkiem, ale nie otaczali kultem. [ Komunikat: kliknij tutaj prawym przyciskiem myszki, jeśli […]

Wiele naszych przekonań i tradycji związanych z Bożym Narodzeniem nie ma żadnego związku z Pismem Świętym. Oto pięć mitów dotyczących Jezusa. Głównym źródłem wiedzy o założycielu chrześcijaństwa są https://www.focus.pl/artykul/jezus-syn-saturna-jak-ciekawie-czono-ewangeli-z-astrologi. Ich autorzy nie pisali jednak biografii https://www.focus.pl/artykul/czy-jezus-w-ogole-istnial-historycy-sie-o-to-spieraja. Mieli inny cel – obwieścić „dobrą nowinę” o przyjściu Zbawiciela i przekazać jego naukę. Dlatego nie interesowało ich jego […]

Nawet najwięksi nazistowscy zbrodniarze mogli liczyć na pomoc… wysoko postawionego biskupa. Alois Hudal nazywał ich „bohaterami broniącymi Europę przed bolszewizmem” i przerzucał do Ameryki Południowej. Tak Watykan pomagał hitlerowcom. Czekałem na pana – biskup Alois Hudal wszedł do pokoju, w którym przebywał zmęczony mężczyzna. Wyciągnął obie dłonie na powitanie i chcąc się upewnić, że podejmuje […]

Projekt „MKUltra” to nie jedyny trup w szafie CIA. Po latach dziennikarze wpadli na tropy innych akcji. Większość tłumaczono realiami zimnej wojny lub enigmatycznym pojęciem bezpieczeństwa narodowego. Za poprzednika https://www.focus.pl/artykul/cia-prowadzila-nieludzkie-eksperymenty-na-ludziach-sekrety-tajnego-programu-mkultra uważa się projekt „Bluebird”. Powstał już w 1949 r. po to, by badać możliwość tworzenia fałszywych wspomnień i zamazywania pamięci. Akta mówią o „kontroli przyszłych […]

Sensacyjne odkrycie polskiego uczonego: na stronach XV-wiecznej księgi „Epistolae familiares” Eneasza Sylwiusza Piccolominiego znalazł zaskakujący list kalifa do papieża. W dziale starodruków biblioteki uniwersytetu w Glasgow znajduje się egzemplarz pochodzącego z 1481 r. „Epistolae familiares” Eneasza Sylwiusza Piccolominiego, czyli papieża Piusa II. Ten zbiór 433 listów uchodzi za arcydzieło epistolografii. Jednak ciekawszy jest tekst odkryty […]

Amerykańska Centralna Agencja Wywiadowcza wielokrotnie eksperymentowała na własnych obywatelach. Doświadczył tego m.in. Ken Kesey, autor bestsellerowego „Lotu nad kukułczym gniazdem”. W 1959 r. Ken Kesey został świeżo upieczonym studentem Uniwersytetu Stanforda. By się utrzymać, musiał w czasie studiów dorabiać. Przypadkowo pracę znalazł w szpitalu psychiatrycznym dla weteranów, gdzie zatrudnił się jako sanitariusz. Tam poznał problemy, […]

Hollywood kłamie! Prawdziwymi wrogami hiszpańskich statków krążących po Atlantyku i Pacyfiku między XVI a XVIII w. były burze i sztormy. Piraci przeszkadzali im niczym bezpańskie kundle. Ta piracka sfora bardziej doskwierała Anglikom i Francuzom Amerykańskie filmy o karaibskich piratach ukazują ich jako śmiałków zdobywających i łupiących jeden po drugim pełne złota ociężałe hiszpańskie statki dowodzone […]

Port Royal było gniazdem wszelkiego grzechu. W okresie swej krótkiej świetności miasto nazywano „Sodomą Nowego Świata”. Karierę Port Royal zakończyła jednak gwałtowna katastrofa. Zaczęło się od miejscowości, założonej przez Hiszpanów w 1518 r. na południowym wschodzie Jamajki. W miejscu wyjątkowo dogodnym, w którym pas ziemi łączący ląd z przybrzeżną wyspą skutecznie chronił zatokę przed wzburzonym morzem. […]

Anazliza manuskryptu mnicha z Genui wskazuje, że żeglarze z rodzinnego miasta Krzysztofa Kolumba wiedzieli o istnieniu Ameryki już 150 lat przed jego wyprawą. https://www.focus.pl/artykul/manuskrypt-wojnicza-szyfr-doskonaly napisany około 1345 roku przez mediolańskiego zakonnika Galvaneusa Flammę może opisywać wybrzeża https://www.focus.pl/artykul/czlowiek-dotarl-do-ameryki-polnocnej-15-tys-lat-wczesniej-niz-sadzilismy-nowe-odkrycie. Tak twierdzi znawca literatury łacińskiej Uniwersytetu w Mediolanie prof. Paolo Chiesa, który odkrył dokument. Kronikę odkryto w 2013 […]

Mysie geny i odchody zwierząt dostarczyły twardych dowodów, że archipelag na Atlantyku był zasiedlony długo przed tym, jak w XV w. przypłynęli tam pierwsi żeglarze z Portugalii. Azory, położone 1368 kilometrów od portugalskich wybrzeży, znali już starożytni Fenicjanie. Archipelag dziewięciu wulkanicznych wysp przez wieki pozostawał jednak niezamieszkany. Dopiero w 1427 roku został ponownie odkryty przez […]

Jezydzi stali się celem nr 1 islamskich ekstremistów w Iraku. Kim są wyznawcy jednej z najbardziej prześladowanych religii na świecie? „Rzeź Jezydów. https://www.focus.pl/artykul/panstwo-islamskie-bojownicy-daesh-gorsi-od-al-kaidy przeszło do czynów”, „Dżihadyści grzebią jezydów żywcem”, „Palili żywcem kobiety i dzie­ci”, „Tysiące jezydów uciekło w góry. Grozi im śmierć z pragnienia”. Te i inne nagłówki wstrząsnęły międzynarodową opinią publicz­ną w sierpniu […]

Michał Dzierżanowski najpierw walczył z Anglikami w Indiach, potem został korsarzem, a po powrocie do Polski planował porwanie rosyjskiego ambasadora. W trakcie swego awanturniczego życia trafił też na Madagaskar, niczym Maurycy Beniowski. Madagaskar kojarzy się w Polsce z przygodami Maurycego Beniowskiego. Nie on jednak był pierwszym Polakiem na wyspie, lecz żyjący w tych samych czasach […]

Zwoje znad Morza Martwego to jedna z największych zagadek historii. Rękopisy zawierające fragmenty Pisma Świętego znaleziono w zakamarkach jaskiń w sąsiedztwie równie tajemniczej starożytnej osady Kumran. Nowe badanie 1000-letniego hebrajskiego manuskryptu może przynieść odpowiedzi na nurtujące naukowców pytania. https://www.focus.pl/artykul/zwoje-znad-morza-martwego-mialy-dwoch-autorow-odkryto-to-dzieki-ai to zbiór 900 oryginalnych dokumentów, składających się z ponad 15 tys. kawałków. Pierwsze fragmenty przypadkowo odkryto […]

Naukowcy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego zbadali starożytną świątynię w Tyrze, na akropolu fenickiej wyspy. Tyr był w starożytności jednym z najważniejszych ośrodków gospodarczych świata śródziemnomorskiego. Jak podkreślają badacze z CAŚ UW, w epoce brązu i żelaza był to kwitnący ośrodek fenickiego handlu, przemysłu i rzemiosła. W źródłach pisanych (np. w Biblii) Tyr pojawia […]

Skrzynie pełnie klejnotów i złote miasta. Takie bogactwa czekają na tych, którzy potrafią odcyfrować mapy i szyfry zostawione przez piratów i korsarzy. Czy w tych historiach kryje się ziarno prawdy? A może lepiej obejrzeć korsarski skarb w… Gdańsku? Walter Raleigh był faworytem królowej Elżbiety I, mającym w swej karierze żeglarza i odkrywcy także epizody korsarskie. […]

Jako artysta Michał Anioł był gigantem. A jako mężczyzna? Dziś wydałby się dość niepozorny – twierdzą naukowcy. https://www.focus.pl/artykul/michal-aniol-byl-falszerzem (1475–1564) był jednym z największych artystów https://www.focus.pl/artykul/czlowiek-renesansu-kogo-nazywamy-tym-mianem-i-kto-byl-ostatnim-czlowiekiem-renesansu. Pozostawił po sobie wiele arcydzieł, które wciąż zachwycają miłośników sztuki na całym świecie. Wśród mniej znanych pamiątek po włoskim geniuszu, obok szkiców i roboczych modeli rzeźb, możemy też znaleźć bardziej […]

Odcisk palca Michała Anioła – jednego z najważniejszych artystów epoki renesansu – odkryto na powierzchni niepozornej woskowej figurki, która od lat znajduje się w zbiorach Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie. Kuratorzy muzeum wcześniej nie zauważyli odcisku. „Potencjalny odcisk palca Michała Anioła” – jak o odkryciu mówią eksperci z V&A (Victoria and Albert Museum) – […]

Egiptolodzy nieustannie walczą z fantastycznymi teoriami na temat najsłynniejszych konstrukcji starożytnego Egiptu. Tymczasem wokół Sfinksa nie brakuje prawdziwych naukowych zagadek, związanych chociażby z piramidami w Gizie. W 2016 r. internet obiegła wiadomość, że w Gizie stały kiedyś nie trzy, a cztery monumentalne https://www.focus.pl/artykul/dlaczego-egipski-fundamentalista-chce-zniszczyc-piramidy. Miały to pokazywać dawne ryciny i opisy. W dodatku jedna z piramid […]

Ponad 4,5 mln euro. Tyle zapłaciła Francja za rękopis skandalizującego dzieła markiza de Sade’a „120 dni Sodomy, czyli szkoła libertynizmu”. Markiz Donatien Alphonse François de Sade (1740–1814) miał za życia bardzo złą opinię. Był zawołanym skandalistą i libertynem w każdym calu, a na dodatek nie bał się o tym mówić i pisać. Seks i przemoc, […]

O potworze z Loch Ness czy himalajskim yeti słyszeli wszyscy. Niewielu jednak mówią coś nazwy takich istot jak long, yeren czy qilin. Przynajmniej poza Chinami, gdzie ich poszukiwania trwają od wielu stuleci. Kryptozoologia, czyli poszukiwanie śladów legendarnych zwierząt – kryptyd – to dziedzina kontrowersyjna. Wśród łowców nieznanych małpoludów i węży morskich spotkać można zarówno stosujących […]

Lewatywa miała leczyć wszystko: od migren po syfilis. Trafiła pod strzechy, jednak szczególną karierę zrobiła na dworze francuskich królów. Zabieg od wieków wygląda tak samo: do tylnego otworu ciała wtłacza się płyn w celu spowodowania wypróżnienia. Temat nie do dyskutowania na salonach? Wręcz przeciwnie. Historia lewatywy, zwanej z łaciny enema, enemata, klister albo klizma, stanowi […]

Musiało minąć 100 lat, zanim naukowcy wyjaśnili, jak doszło do niezwykłego dramatu – powodzi syropu w Bostonie. Dzieje się coś strasznego, przyślijcie natychmiast wszystkich ludzi i pojazdy!” – tylko tyle zdążył wykrzyczeć do słuchawki w budce telefonicznej policjant Frank McManus. Gdyby pozostał w niej dłużej, podzieliłby los ofiar, opowiadał później reporterowi „The Boston Globe”. Inni […]